Cân nhắc bổ sung thêm các quy định mang tính nguyên tắc cho Dự án Luật Thanh tra (sửa đổi)

ANH KHÔI• 08/10/2022 03:00

Để pháp luật chuyên ngành có cơ sở quy định về hoạt động kiểm tra và thực hiện kiểm tra, góp ý Dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), VCCI đề nghị, cân nhắc bổ sung thêm các quy định mang tính nguyên tắc…

>> Chống thất thu qua thanh tra, kiểm tra

Trả lời công văn số 1113/UBPL15 ngày 16/09/2022 của Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội về việc lấy ý kiến Dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, Luật Thanh tra hiện nay đã có nhiều quy định tương đối chặt chẽ về thẩm quyền, nội dung, trình tự thủ tục giúp hoạt động thanh tra trở nên minh bạch, hiệu quả, bảo vệ quyền lợi chính đáng của đối tượng bị thanh tra. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp phản ánh tình trạng một số cơ quan Nhà nước tránh áp dụng các quy định chặt chẽ về thanh tra bằng cách tiếp cận doanh nghiệp nhưng không gọi là thanh tra, mà gọi là kiểm tra.

Theo VCCI, nhiều doanh nghiệp phản ánh tình trạng một số cơ quan Nhà nước tránh áp dụng các quy định chặt chẽ về thanh tra bằng cách tiếp cận doanh nghiệp nhưng không gọi là thanh tra, mà gọi là kiểm tra - Ảnh minh họa: Internet

Hoạt động kiểm tra này hiện đang không có quy định pháp luật điều chỉnh cụ thể hoặc có quy định nhưng rất chung chung, không minh bạch, dẫn đến nguy cơ bị lạm dụng rất cao. Ví dụ, nhiều trường hợp pháp luật chuyên ngành chỉ quy định cơ quan quản lý chuyên môn có quyền kiểm tra doanh nghiệp, nhưng không có quy định cụ thể về kế hoạch kiểm tra, thời hạn kiểm tra, căn cứ kiểm tra, quyết định kiểm tra, đoàn kiểm tra, thủ tục thực hiện kiểm tra,… Như vậy, đây mới chỉ có quy định trao quyền chứ chưa có quy định kiểm soát quyền lực.

Theo VCCI, Dự thảo luật có đề cập đến hoạt động kiểm tra với hai nguyên tắc cơ bản là tránh chồng chéo giữa thanh tra và kiểm tra, đồng thời để pháp luật chuyên ngành quy định về hoạt động kiểm tra. Quy định như vậy vẫn sẽ không giải quyết được vấn đề lạm dụng hoạt động kiểm tra để nhũng nhiễu doanh nghiệp như đề cập ở trên.

“Chúng tôi cũng hiểu rằng, hoạt động kiểm tra vốn rất đa dạng và việc để pháp luật chuyên ngành quy định cụ thể là hợp lý. Tuy nhiên, cũng cần có những nguyên tắc tối thiểu làm định hướng để xây dựng các quy định về kiểm tra tại pháp luật chuyên ngành.

Điều này đã được làm tương tự với việc kiểm soát thủ tục hành chính. Theo đó, quy định cụ thể về từng thủ tục hành chính thì vẫn do pháp luật chuyên ngành, nhưng Nghị định về kiểm soát thủ tục hành chính đặt ra những nguyên tắc cơ bản của việc xây dựng và ban hành các quy định thủ tục hành chính. Đây là cơ sở để chấn chỉnh các quy định còn thiếu minh bạch tại pháp luật chuyên ngành. Nhờ có các quy định nguyên tắc như vậy nên cải cách thủ tục hành chính tại Việt Nam đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận trong thời gian qua”, VCCI bày tỏ.

>> Thanh tra Chính phủ yêu cầu báo cáo loạt vấn đề về xăng dầu

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc bổ sung thêm các quy định mang tính nguyên tắc, làm cơ sở để pháp luật chuyên ngành quy định về hoạt động kiểm tra và thực hiện hoạt động kiểm tra - Ảnh minh họa: Internet

Khi xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật có trao quyền kiểm tra cho các cơ quan Nhà nước thì cần có tiêu chuẩn tối thiểu của các quy định đó, ví dụ: Phải quy định rõ cơ quan nào có thẩm quyền kiểm tra; Phải quy định rõ về kế hoạch kiểm tra hoặc kiểm tra đột xuất; Phải quy định rõ về ban hành, gửi nhận quyết định kiểm tra; Phải quy định rõ về người thực hiện kiểm tra; Phải quy định rõ về thời hạn thực hiện kiểm tra tối đa, việc gia hạn, thời hạn ban hành kết luận kiểm tra; Phải quy định rõ về nội dung, phạm vi, thời kỳ kiểm tra; Có thể quy định các mẫu giấy tờ cần thiết như mẫu quyết định kiểm tra, mẫu biên bản kiểm tra, mẫu kết luận kiểm tra, mẫu biên bản bàn giao tài liệu…

Khi thực hiện việc kiểm tra thì phải đáp ứng các yêu cầu tối thiểu sau, trừ khi pháp luật chuyên ngành có quy định khác như: Phải có quyết định kiểm tra do người có thẩm quyền ký; Phải cung cấp một bản sao quyết định kiểm tra cho người bị kiểm tra; Quyết định kiểm tra phải nêu rõ: căn cứ ra quyết định kiểm tra; thành viên đoàn kiểm tra; đổi tượng, nội dung, phạm vi, thời kỳ kiểm tra, thời hạn kiểm tra; Các vấn đề về địa điểm, thời gian làm việc; yêu cầu cung cấp thông tin; thu thập thông tin tài liệu liên quan; kiểm tra xác minh thông tin, tài liệu; niêm phong tài liệu; kiểm kê tài sản; trưng cầu giám định; đình chỉ hành vi vi phạm; tạm giữ tài sản, giấy tờ; yêu cầu phong toả tài khoản;… thực hiện theo các quy định tương tự của Luật Thanh tra, trừ khi pháp luật về chuyên ngành có quy định khác.

“Quy định như vậy vẫn bảo đảm rằng pháp luật chuyên ngành có thể đưa ra quy trình kiểm tra khác với luật này, nhưng vẫn xử lý được trường hợp pháp luật chuyên ngành không có quy định gì thì vẫn có thể áp dụng tương tự pháp luật thanh tra”, VCCI nhận định.

Bên cạnh vấn đề đã nêu, góp ý Dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), VCCI cũng đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc, xem xét một số quy định liên quan đến: Cổng thông tin điện tử về hoạt động thanh tra; Áp dụng quản lý rủi ro; Thời điểm gửi kế hoạch thanh tra; Căn cứ ra Quyết định thanh tra; Nội dung của Quyết định thanh tra; Gửi và công bố quyết định thanh tra; Thông báo kế hoạch tiến hành thanh tra; Tạm dừng cuộc thanh tra; Nghĩa vụ bảo mật thông tin của đoàn thanh tra; Ban hành Kết luận thanh tra và khôi phục hoạt động bình thường sau khi kết thúc thanh tra; Yêu cầu đối tượng thanh tra cung cấp thông tin, tài liệu; Trưng cầu giám định và lấy mẫu.