Nguy cơ thuế chồng thuế với thép Việt Nam
Các doanh nghiệp thép Việt Nam cần cẩn trọng trước nguy cơ thuế chồng thuế nếu Bộ Thương mại Mỹ áp thêm thuế chống đối kháng (CVD) và thuế chống bán phá giá (AD).
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố đánh thuế 25% đồng loạt lên cả nhôm và thép nhập khẩu không có loại trừ bắt đầu hiệu lực từ ngày 12/2/2025. Tuy nhiên, quyết định này ít tác động các đến doanh nghiệp Việt Nam.
Mỹ hưởng lợi hay thiệt hại?
Gánh nặng quan thuế nói trên lại đổ lên vai người tiêu dùng Mỹ. Theo tính toán, chính sách quan thuế này sẽ ảnh hưởng đến 50 tỷ USD nhập khẩu mặt hàng thép vào Mỹ. Nhập khẩu mặt hàng này đáp ứng khoảng 1/4 nhu cầu trong nước.
Về sản lượng và việc làm, một tính toán cho thấy loại thuế này sẽ giúp các công ty nhôm, thép của Mỹ tăng sản lượng được khoảng 2,8 tỷ USD trong 3 năm tới, nhưng giá tăng khiến các công ty sử dụng những sản phẩm này sẽ bị thiệt hại khoảng 3,4 tỷ USD trong cùng kỳ. Đồng thời, sẽ có thêm 1.000 việc làm trong hai ngành này, nhưng điều này khiến khoảng 75 nghìn việc làm bị mất trong các ngành sử dụng nhôm và thép.
Về giá cả, vì thuế do người mua nộp trực tiếp cho liên bang, nên khi giá cả cao hơn, người mua sẽ chịu thiệt. Thêm vào đó, giá xe Mỹ có thể tăng cao hơn nữa khi thuế này áp cho Canada và Mexico đang được trì hoãn 30 ngày. Tác động của thuế này có thể làm tăng thêm 6.250 USD cho mỗi xe có giá trung bình 25.000 USD được sản xuất ở hai nước này, rồi nhập vào Mỹ.
Thuế thép, nhôm của chính quyền Trump sẽ làm lạm phát tăng, cầu tiêu dùng giảm, đồng nghĩa tăng trưởng GDP của Mỹ sẽ khó khăn hơn.
Tác động đến đối tác xuất khẩu
Về thép, có 6 nhà cung ứng thép lớn nhất cho Mỹ, như Canada, Brazil, Mexico, Hàn Quốc, Việt Nam và Nhật Bản. Với chính sách thuế loại này, hồi 2018 có một số nước được miễn giảm và/hoặc chịu mức quota như Hàn Quốc, thì nay sẽ không còn. Chỉ có các sản phẩm phái sinh thép được nấu chảy và đúc tại Mỹ mới được loại trừ khỏi loại thuế quan này.
Do không còn các miễn giảm, nên các nhà cung ứng sẽ cạnh tranh ngang hàng trên thị trường Mỹ. Canada, Brazil, Mexico và Hàn Quốc chịu thiệt hại nhiều nhất. Trong khi đó, Việt Nam là nhà cung ứng thép có quy mô nhỏ sang thị trường Mỹ nên mức thiệt hại không lớn. Thậm chí, vì một số đối tác không còn được hưởng lợi, nên Việt Nam có thể có thêm lợi thế cạnh tranh. Do đó, xuất khẩu thép của Việt Nam vào Mỹ có thể còn tăng thêm nhờ có chi phí sản xuất thấp hơn.
Về nhôm, riêng Canada chiếm hơn 50% nhôm nhập khẩu của Mỹ với sản lượng 3,2 triệu tấn năm 2024; UAE đứng thứ hai nhưng thấp hơn, chỉ ở mức 0,3 triệu tấn; Trung Quốc, Hàn Quốc… ở mức 0,2 triệu tấn.
Chỉ một số ít nước xuất khẩu nhôm vào Mỹ sẽ chịu mức thuế tăng từ 10% năm 2018 lên mức 25% kể từ nay. Đó là những nước đã bị chịu thuế 10% trong nhiệm kỳ I của ông Trump. Còn lại tất cả đều phải chịu mức tăng thuế từ 0% lên 25%. Trong số đó, Canada là nhà xuất khẩu vượt trội phải chịu mức tăng thuế 25%. Do vậy, thiệt hại mà nước này phải gánh chịu từ xuất khẩu nhôm vào Mỹ là rất lớn. Cũng giống thép, chỉ có các sản phẩm phái sinh nhôm nếu được nấu chảy và đúc thỏi tại Mỹ thì mới được miễn giảm khỏi loại thuế quan này...
Doanh nghiệp cần sẵn tâm thế ứng phó
Các sản phẩm thép xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ vẫn chịu mức thuế 25% từ năm 2018. Do đó, quyết định mới đây của chính quyền Trump về việc áp thuế 25% đồng loạt lên cả nhôm và thép nhập khẩu sẽ tạo điều kiện cho thép Việt Nam cạnh tranh sòng phẳng với các đối thủ ở thị trường Mỹ.
Tuy nhiên, các sản phẩm thép khác được loại trừ trong danh mục của Hoa Kỳ như thép dự ứng lực (PC strand) của Việt Nam khi xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong thời gian tới, có thể cũng sẽ có khả năng bị áp thuế 25%.
Bên cạnh đó, Mỹ áp thuế nhập khẩu thép, nhôm có thể gây ra tình trạng doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm này tại các quốc gia bị áp thuế sẽ tìm cách bảo hộ sản xuất nội địa. Điều này khiến xuất khẩu thép và nhôm của Việt Nam sang các thị trường này sẽ gặp khó khăn.
Hơn nữa, việc Mỹ áp thuế 25% lên thép và nhôm nhập khẩu sẽ thúc đẩy các nước xuất khẩu thép, nhôm chuyển hướng sang thị trường khác, bao gồm Việt Nam. Điều này gây áp lực cho các doanh nghiệp sản xuất thép, nhôm trong nước.
Ngoài ra, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã khởi xướng điều tra chống phá giá (AD) và trợ cấp (CVD) đối với sản phẩm thép chống ăn mòn (CORE) nhập khẩu từ Việt Nam. Theo đó, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã ban hành quyết định sơ bộ về biên độ trợ cấp, theo đó Tập đoàn Hoa Sen và Tôn Đông Á chịu mức thuế tối thiểu (~0,13% và 0%). Tuy nhiên, có 06 doanh nghiệp do không phản hồi kết quả điều tra này nên đã bị quy mức thuế lên tới 140,5%. Điều đáng nói, các doanh nghiệp này chưa xuất khẩu vào Hoa Kỳ. Quyết định chính thức của Bộ Thương mại Hoa Kỳ dự kiến sẽ được công bố vào tháng 4/2025.
Như vậy, nhôm, thép Việt Nam xuất khẩu vào Hoa Kỳ sẽ phải đối mặt với nguy cơ lớn hơn, đó là thuế chồng thuế nếu Bộ Thương mại nước này áp thêm một số loại thuế khác như thuế đối kháng và thuế chống bán phá giá, ngoài mức thuế nhập khẩu hiện hành 25%.
Trước thực trạng trên, doanh nghiệp Việt cần tuân thủ các quy định của Hoa Kỳ về nguồn gốc xuất xứ và giải trình đầy đủ cho cơ quan điều tra Mỹ. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) và cơ quan đại diện ngoại giao ở nước ngoài để có phản ứng phù hợp. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần mở rộng xuất khẩu sang các thị trường có FTAs với Việt Nam, tránh phụ thuộc vào 1 thị trường.