Sửa Luật Doanh nghiệp: Kịp thời, phù hợp với yêu cầu thực tiễn

Trình bày Tờ trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính – Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc sửa luật nhằm tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý về thành lập, tổ chức và hoạt động có liên quan của doanh nghiệp; thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, thu hút đầu tư vào sản xuất kinh doanh; góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, an toàn và minh bạch.

Đảm bảo tính cấp thiết, kịp thời, đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, hiệu lực hiệu quả và phù hợp với yêu cầu của thực tiễn. Đảm bảo thực thi cam kết quốc tế của Việt Nam trong triển khai hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, quan điểm xây dựng Dự thảo Luật để thể chế hóa đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, tạo dựng môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, an toàn, bình đẳng cho doanh nghiệp phát triển.

Đổi mới, hoàn thiện việc xây dựng Luật bám sát tinh thần Kết luận số 119-KL/TW ngày 20/1/2025 của Bộ Chính trị, phân định rõ thẩm quyền lập pháp và thẩm quyền lập quy theo quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng triệt để công nghệ thông tin trong quản lý Nhà nước với doanh nghiệp.

Kế thừa, phát huy và hoàn thiện những quy định pháp luật của Nhà nước đối với doanh nghiệp còn phù hợp với thực tế, có tác động tích cực đối với hoạt động của doanh nghiệp. Tập trung sửa đổi, bổ sung một số quy định có mâu thuẫn, đang gây khó khăn, vướng mắc, yêu cầu cần sửa đổi để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh, hiện thực hóa đầy đủ quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp, cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước với doanh nghiệp.

Đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật; bảo đảm sự phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và các thỏa thuận, cam kết của Việt Nam, tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm của các nước liên quan đến nội dung chính sách để đảm bảo sự tương đồng giữa pháp luật Việt Nam với pháp luật các nước.

Báo cáo thẩm tra Dự án Luật này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội - Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với sự cần thiết, cơ sở chính trị và cơ sở thực tiễn xây dựng dự án Luật, trình Quốc hội xem xét, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn. Nội dung dự án Luật bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; bảo đảm yêu cầu về quốc phòng, an ninh.

Tuy nhiên, để bảo đảm thực hiện đầy đủ định hướng này, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo: Tiếp tục rà soát, thể chế Nghị quyết số 66-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW, Kết luận số 119-KL/TW, Quy định số 178-QĐ/TW và Nghị quyết số 110/2023/QH15; Tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các quy định của Luật Doanh nghiệp để kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung, bảo đảm yêu cầu cấp bách hoàn thiện thể chế thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp.

Cụ thể, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Dự thảo Luật quy định khái niệm về “chủ sở hữu hưởng lợi (CSHHL) của doanh nghiệp” theo hướng chung, mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí xác định CSHHL của doanh nghiệp là tương đồng với quy định tại Luật Phòng, chống rửa tiền về “CSHHL của khách hàng là tổ chức”; quy định nghĩa vụ chung của doanh nghiệp và trách nhiệm của Cơ quan đăng ký kinh doanh trong thu thập, kê khai, cập nhật, lưu giữ, lưu trữ thông tin về CSHHL của doanh nghiệp, giao Chính phủ quy định chi tiết về việc kê khai thông tin về CSHHL của doanh nghiệp là phù hợp với định hướng đổi mới trong công tác xây dựng luật.

Tuy nhiên, đề nghị tiếp tục rà soát, quy định rõ hơn chủ thể doanh nghiệp cần kê khai trên cơ sở tối ưu hóa thông tin khai thác từ hệ thống cơ sở dữ liệu sẵn có, ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý nhà nước về doanh nghiệp, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp; rà soát quy định chuyển tiếp bảo đảm hợp lý, khả thi đối với doanh nghiệp được thành lập trước thời điểm Luật này có hiệu lực.

Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, để đáp ứng mục tiêu xây dựng Luật và ý nghĩa của Luật được ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn, đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo Bộ, các cơ quan ngang Bộ có liên quan và địa phương: khẩn trương xây dựng Nghị định của Chính phủ bảo đảm có hiệu lực đồng thời với Luật và đáp ứng yêu cầu của FATF, bảo đảm không mâu thuẫn với các quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền, gây khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp, quy định ở mức độ hợp lý, khả thi, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp;

Nhanh chóng ban hành hướng dẫn đầy đủ, chi tiết, thực hiện các biện pháp hỗ trợ và bảo đảm điều kiện thực hiện khác để không tạo thêm áp lực hoạt động doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp thực hiện các quyền về tự do kinh doanh với chi phí thấp, nâng cấp hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về doanh nghiệp bảo đảm thông tin được tích hợp, chuẩn hóa, cập nhật đầy đủ, có sự liên thông, kết nối, chia sẻ. Bên cạnh đó, cần tiếp tục thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp khác về phòng, chống rửa tiền theo khuyến nghị của FATF, chú trọng công tác thi hành pháp luật, bảo đảm mục tiêu Việt Nam không bị đưa vào Danh sách Đen.

Cùng với nội dung đã nêu, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét, chỉnh lý một số nội dung liên quan về sửa đổi, bổ sung về đối tượng được thành lập, tham gia quản lý, điều hành, làm việc tại doanh nghiệp bao gồm viên chức và sửa đổi, bổ sung một số quy định về gia nhập thị trường của doanh nghiệp, quản trị doanh nghiệp và công tác quản lý Nhà nước.

Gia Nguyễn