Ưu và nhược điểm của những loại pin phổ biến trên xe máy điện
Xe máy điện hiện sử dụng 3 loại pin phổ biến là lithium-ion, sắt phốt phát và axit chì. Mỗi loại có ưu, nhược điểm khác nhau. Tùy nhu cầu mà lựa chọn xe sử dụng pin nào phù hợp.
Chính phủ Trung Quốc từ đầu năm 2025 đã đưa ra chương trình hỗ trợ người dân chuyển đổi từ xe máy điện sử dụng pin lithium-ion sang pin axit chì. Chương trình này có vẻ đi ngược lại xu hướng công nghệ hiện đại nhưng có lý do riêng của nó.
Là quốc gia có số lượng xe máy điện lớn nhất thế giới với khoảng 450 triệu xe đang lưu hành, nên thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ cháy nổ, có nguyên nhân gây ra do pin. Tại Trung Quốc, xe máy điện sử dụng 3 loại pin phổ biến là lithium-ion, lithium sắt phốt phát và axit chì. Theo giới chuyên môn, dựa vào những ưu, nhược điểm riêng của 3 loại pin dưới đây, có thể thấy Trung Quốc đã đặt vấn đề an toàn lên hàng đầu.
Trước hết nói về pin lithium-ion. Đây là pin phổ biến nhất trên thế giới hiện nay. Được ứng dụng rộng rãi trên nhiều sản phẩm như: điện thoại di động, máy tính, xe máy điện, ô tô điện… Pin lithium-ion có mật độ năng lượng cao nhất trong 3 loại pin kể trên, có trọng lượng nhẹ hơn và tuổi thọ cao, sạc điện nhanh hơn, giúp xe điện đi được quãng đường xa hơn.
Tuy nhiên, nó có những nhước điểm như: chi phí cao, gặp thời tiết lạnh thường bị giảm hiệu suất và khi cháy nổ rất nguy hiểm. Do chứa các điện cực lithium và carbon, nó có thể tự kích hoạt phản ứng cháy bên trong khi bị va chạm vật lý, sạc sai cách, hỏng cấu trúc hoặc bị quá nhiệt trong điều kiện khắc nghiệt. Pin lithium-ion nếu cháy sẽ lan nhanh, khó kiểm soát, khó dập tắt bằng nước, thải ra nhiều khí độc…vì vậy thường gây ra những thiệt hại lớn.
Pin lithium sắt phốt phát (LFP), được coi là một phiên bản cải tiến của lithium-ion. Thay vì dùng các loại vật liệu như cobalt, nickel, mangan hoặc cobalt oxide ở cực dương như lithium-ion, pin LFP sử dụng sắt phốt phát. Sự khác biệt này giúp pin LFP tăng tính ổn định hóa học và điện áp, đồng thời nâng cao độ bền cơ học. Loại pin này giữ độ ổn định điện áp cao ngay cả khi mức pin thấp, hoặc chu kỳ sạc xả cao. Do sử dụng sắt và phốt phát là nguyên liệu có chi phí thấp, nên giá thành thấp và ít độc hại. Cũng nhờ sử dụng sắt phốt phát làm vật liệu cực dương, nên không sinh ra oxy và hỗ trợ phản ứng cháy như pin lithium-ion. Nguy cơ cháy nổ thấp hơn, cũng không lan nhanh và khó dập tắt như pin lithium-ion.
Nhược điểm của nó là có mật độ năng lượng thấp hơn pin lithium-ion. Nếu có cùng khối lượng với pin lithium-ion, sẽ đi được quãng đường ngắn hơn. Muốn đi ngang bằng sẽ cần pin có khối lượng to và nặng hơn. Hiệu suất pin LFP cũng bị giảm mạnh khi gặp nhiệt độ thấp.
Pin axit chì, có ưu điểm lớn là có thể giúp xe máy điện hoạt động và sạc tốt khi thời tiết lạnh. Chi phí sản xuất rất thấp, giá rẻ. Không dễ cháy nổ như pin lithium-ion khi bị va đập mạnh.
Nhược điểm của pin axit chì là mật độ năng lượng thấp, khiến các xe máy điện sử dụng loại pin này thường chỉ đi được quãng ngắn. Ngoài ra tuổi thọ của pin thấp, dễ chai pin và nếu để cạn pin quá lâu sẽ làm giảm tuổi thọ nhanh chóng.
Như vậy xét về độ an toàn thì pin axit chì lại đứng đầu. Đối với xe máy điện, dùng để di chuyển những quãng đường ngắn thì sử dụng pin axit chì vừa an toàn vừa có chi phí thấp hơn.
Cũng giống như Trung Quốc, tại Việt Nam hiện nay xe máy điện sử dụng phổ biến 3 loại pin trên. Xe máy điện sử dụng lithium-ion thường có giá bán cao nhất, tiếp đến là pin LFP và cuối cùng là pin axit chì.
Tùy nhu cầu mà người tiêu dùng có thể lựa chọn xe sử dụng pin nào phù hợp. Khi mua phải hỏi rõ xe sử dụng loại pin nào, cách bảo quản và sử dụng ra sao để đảm bảo độ bền lâu và an toàn.