Thị trường gạo Việt Nam giữ ổn định trước biến động từ Philippines và Indonesia

Nguồn cung trong nước vẫn ổn định, chuỗi thu mua - chế biến - dự trữ được duy trì, trong khi nhiều thị trường mới đang mở ra cơ hội.

Ngày 11/9, Quyền Bộ trưởng Bộ NN&MT Trần Đức Thắng đã chủ trì cuộc họp với các doanh nghiệp, hiệp hội và cơ quan chuyên môn nhằm đánh giá toàn diện tình hình xuất khẩu. Dù thị trường khu vực xuất hiện biến động, tâm thế chung được ghi nhận là bình tĩnh, chủ động và không bị cuốn vào tâm lý bi quan.

Doanh nghiệp khẳng định đầu ra

Tại cuộc họp, đại diện nhiều doanh nghiệp lớn khẳng định người trồng lúa không cần lo lắng về tiêu thụ. Bà Bùi Thị Thanh Tâm – Chủ tịch Vinafood1 nhấn mạnh: “Dân có gạo thì doanh nghiệp sẽ thu mua. Lượng gạo tạm trữ lên tới hàng trăm nghìn tấn đủ để giữ nguồn hàng, ổn định giá và bảo đảm thu nhập cho nông dân.”

Ông Trần Tấn Đức – Thành viên HĐQT Tổng công ty Lương thực Miền Nam cho biết sau khi giảm nhẹ trong ngắn hạn, giá lúa đã nhanh chóng phục hồi nhờ nhu cầu từ thị trường châu Phi cùng với hoạt động thu mua dự trữ quốc gia. Tính đến ngày 11/9, giá lúa chất lượng cao đã vượt 6.000 đồng/kg, còn lúa thường duy trì ở mức 5.000 đồng/kg.

Từ góc độ doanh nghiệp tư nhân, ông Phạm Thái Bình – Chủ tịch HĐQT kiêm Phó Tổng giám đốc Công ty Lúa gạo Trung An nhận định việc Philippines tạm ngừng nhập khẩu không tác động lớn đến kế hoạch xuất khẩu năm nay, bởi vụ hè thu đã cơ bản khép lại. Đây là minh chứng cho sự chủ động của doanh nghiệp trong việc phân bổ thị trường và chuẩn bị kế hoạch dài hơi.

Theo Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, đến hết tháng 8, cả nước đã thu hoạch 3,13 triệu ha lúa với sản lượng đạt 20,52 triệu tấn. Trong những tháng còn lại, các tỉnh Nam bộ sẽ tiếp tục gieo thêm 708.000 ha, chủ yếu là vụ thu đông. Đây được coi là nguồn dự trữ quan trọng để điều tiết cung – cầu khi thị trường có biến động.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật dự báo trong 4 tháng cuối năm, sản lượng lúa có thể đạt thêm 13,8 triệu tấn, riêng vụ thu đông ở Đồng bằng sông Cửu Long đóng góp khoảng 6 triệu tấn. Lợi thế này tạo cho Việt Nam khả năng chủ động cung ứng, đồng thời bảo đảm “đệm an toàn” cho xuất khẩu. Đáng chú ý, Philippines thường tăng nhập khẩu vào dịp cuối năm, nên việc tạm dừng hiện nay nhiều khả năng chỉ mang tính ngắn hạn.

Nâng giá trị thay vì chạy theo sản lượng

Dù thị trường trước mắt không bị xáo trộn lớn, song lãnh đạo Bộ NN&MT nhấn mạnh yêu cầu phải đi theo chiến lược dài hạn. Thứ trưởng Trần Thanh Nam khẳng định: “Nguyên tắc cốt lõi là sản xuất theo nhu cầu, tăng cường liên kết giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp, đồng thời giảm chi phí để tối đa hóa lợi nhuận.”

Một trong những chương trình trọng điểm hiện nay là dự án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải tại Đồng bằng sông Cửu Long. Dự án đang triển khai tại 11 tỉnh, với hơn 320.000 ha đăng ký, giúp nâng năng suất 5–10%, giảm chi phí 10–20% và hình thành vùng nguyên liệu tập trung đạt chuẩn quốc tế. Đây là bước đi hướng tới mục tiêu không chỉ xuất khẩu gạo thô mà còn bán cả giá trị gia tăng, uy tín thương hiệu và tiêu chuẩn chất lượng.

Song song với việc sản xuất, nhiều chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần đầu tư mạnh hơn vào hạ tầng sau thu hoạch như kho chứa chuyên dụng, dây chuyền xay xát hiện đại và công nghệ bảo quản tiên tiến. Nếu thiếu những mắt xích này, chuỗi cung ứng dễ rơi vào ùn tắc khi bước vào cao điểm. Với hạ tầng đầy đủ, doanh nghiệp có thể chủ động tạm trữ, chọn thời điểm bán thích hợp thay vì phải bán gấp để xoay vòng vốn.

Một trọng tâm khác trong chiến lược của ngành là đa dạng hóa thị trường. Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định trong ngắn hạn, việc Philippines và Indonesia tạm ngừng nhập khẩu chỉ ảnh hưởng không đáng kể đến xuất khẩu gạo của Việt Nam. “Điều quan trọng là chúng ta duy trì chuỗi liên kết, khai thác tối đa lợi thế sản xuất, đồng thời mở rộng thị trường mới để giảm phụ thuộc”, ông Thắng nói.

Theo đó, Bộ NN&MT cho biết sẽ bổ sung thêm 5 tham tán nông nghiệp tại các thị trường trọng điểm nhằm thúc đẩy xúc tiến thương mại, mở rộng xuất khẩu sang châu Phi và Nam Mỹ – những khu vực có nhu cầu nhập khẩu ổn định và tiềm năng dài hạn.

Đồng thời, Bộ cũng sẽ báo cáo Thủ tướng chỉ đạo các ngân hàng triển khai gói tín dụng ưu đãi, hỗ trợ tái cơ cấu nợ và tháo gỡ vướng mắc trong hoàn thuế VAT. Đây là giải pháp cấp thiết nhằm giảm gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp, tạo điều kiện duy trì sức cạnh tranh trong bối cảnh chi phí logistics và tài chính toàn cầu vẫn ở mức cao.

Hằng Thy