Fintech - "Chìa khóa" của thị trường mới tại Trung tâm tài chính quốc tế

So với các Trung tâm tài chính quốc tế cùng khu vực và trên thế giới, dù ngày càng cải thiện vị trí trên bảng xếp hạng, Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) vẫn còn khiêm tốn về độ sâu (quy mô vốn, số lượng định chế, sản phẩm tài chính phái sinh,…) và độ rộng (đa dạng loại hình dịch vụ, mức độ quốc tế hóa).

Từ mô hình Trung tâm tài chính và các điểm nhấn

Hiện nay, theo chuyên gia của VDSC, TP.HCM chưa thu hút được nhiều định chế tài chính toàn cầu đặt trụ sở chính hay văn phòng khu vực, số lượng ngân hàng nước ngoài và công ty quản lý tài sản quốc tế còn ít. Theo Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, TP.HCM định hướng phát triển hơn nữa thị trường vốn, ngân hàng đầu tư và Fintech.

Đà Nẵng đang được định hướng vai trò chuyên biệt bổ sung cho TP.HCM. Đà Nẵng tập trung vào các lĩnh vực tài chính mới nổi như tài chính xanh, dịch vụ tài chính số, sandbox thử nghiệm cho tài sản số và công nghệ tài chính, cũng như phát triển thị trường vốn cho khởi nghiệp và quỹ đầu tư mạo hiểm.

Mô hình hai trung tâm liên kết này tương tự như Trung Quốc với Thượng Hải là trung tâm thị trường vốn truyền thống, còn Thâm Quyến nổi lên về công nghệ tài chính và sáng tạo, VDSC nhận định.

Trong mô hình như vậy, chuyên gia VDSC cho rằng, thu hút các tổ chức quản lý tài sản gia đình (family office) là yếu tố cạnh tranh giữa các trung tâm tài chính, trọng tâm vào các ưu đãi thuế nhằm thu hút vốn cao cấp, thúc đẩy đa dạng hóa sản phẩm và tăng cường thanh khoản thị trường. Việt Nam chưa có cơ chế miễn thuế thu nhập đầu tư như các TTTC khác dành cho tổ chức quản lý tài sản gia đình.

Nhìn rộng ra, đây cũng là vấn đề rất cần được xem xét đầy đủ trong xu hướng quản lý gia sản tại Việt Nam được dự báo sẽ bùng nổ những năm tới, và thực tế hiện đã bắt đầu được các định chế, tổ chức tài chính ráo riết chuẩn bị nền tảng để tham gia đón đầu cung cấp dịch vụ. Theo đó, một số tổ chức quản lý tài sản gia đình lớn trên toàn cầu cũng sẽ bắt đầu "xem xét", tìm cơ hội hợp tác với các định chế tài chính để tham gia thị trường Việt Nam. Một chuyên gia cho rằng cơ chế miễn thuế sẽ kích thích các tổ chức này cũng như mang đến các nhà đầu tư "đủ lớn" cho thị trường mới tại Trung tâm tài chính.

VDSC đánh giá, bên cạnh đó, khu thương mại tự do (FTZ) là công cụ chiến lược trong cạnh tranh và bổ trợ cho sự hình thành của TTTC, với trọng tâm vào các chính sách tự do hóa thương mại, đầu tư và tài chính nhằm thu hút FDI, thúc đẩy logistics.

Việt Nam đang ở giai đoạn sơ khai với FTZ đầu tiên tại Đà Nẵng được phê duyệt năm 2025 (diện tích 1.881 ha), nhưng hiện chưa có chính sách như các FTZ trong khu vực (miễn thuế quan trong FTZ, nới lỏng kiểm soát ngoại hối).

Trong khi đó, tại TP.HCM, theo dự án Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết 98 năm 2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách phát triển đặc thù cho TP.HCM mà Quốc hội đang xem xét, Chính phủ trình quy định về thành lập Khu thương mại tự do TP.HCM.

Theo đó, dự thảo nghị quyết bổ sung quy định thiết lập khung pháp lý đầy đủ cho mô hình Khu thương mại tự do, bao gồm vị trí, cơ cấu khu chức năng, cơ chế quản lý, thẩm quyền, chính sách đất đai, ưu đãi đầu tư, đơn giản hóa thủ tục hành chính và cơ chế hải quan đặc thù.

Việc bổ sung này nhằm tạo không gian thể chế đặc thù, vượt trội cho Khu thương mại tự do tại TP.HCM tương tự Hải Phòng và Đà Nẵng để thu hút đầu tư chất lượng cao, phát triển dịch vụ hiện đại và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Một khu thương mại tự do đúng nghĩa với các cơ chế thuế hấp dẫn sẽ có ý góp phần đưa TP.HCM trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại quốc tế của khu vực, đồng thời thực hiện thí điểm mô hình mới, kiểm nghiệm chính sách trước khi nhân rộng ra các địa phương khác.

Đến "chìa khóa" Fintech cho thị trường mới

Fintech là mảng có quán tính tăng trưởng và quy mô thị trường rõ nét nhất, VDSC cho biết. Cấu trúc doanh thu hiện nghiêng về thanh toán số tài chính cá nhân và tài chính thay thế.

Dữ liệu ghi nhận quy mô thị trường 2024 vào khoảng 15 tỷ USD và theo kịch bản có thể đạt gần 80 tỷ USD vào 2034 tương ứng tốc độ tăng trưởng kép xấp xỉ 17,8%.

Về chính sách, pháp lý: Khung chính sách mới gồm Nghị định về sandbox Fintech có hiệu lực từ 01/07/2025 gồm chấm điểm tín dụng, chia sẻ dữ liệu qua giao diện lập trình mở và cho vay ngang hàng, cùng với Luật công nghiệp công nghệ số có hiệu lực từ 2026 nhằm phân loại tài sản số và cơ chế thử nghiệm cho sản phẩm dịch vụ công nghệ.

Bên cạnh đó, Nghị quyết về thí điểm thị trường tài sản mã hóa đặt ra mục tiêu cho phép chào bán phát hành giao dịch lưu ký tài sản mã hóa với số lượng sàn được cấp phép giới hạn và cơ chế giám sát đồng thời của Bộ Tài chính và NHNN. "Tổ hợp chính sách này giải quyết 2 rào cản lớn là tính hợp lệ pháp lý và hạ tầng kết nối dữ liệu qua biên giới từ đó hạ chi phí tuân thủ và đẩy nhanh thời gian ra mắt sản phẩm", chuyên gia VDSC đánh giá.

Cùng với đó, nhà phân tích cũng cho rằng triển vọng Fintech trung hạn phụ thuộc vào 2 điểm nghẽn còn tồn tại.

Thứ nhất cơ chế giám sát rủi ro công nghệ và bảo vệ người tiêu dùng vẫn cần hướng dẫn chi tiết cho từng mô hình cụ thể đặc biệt với cho vay ngang hàng ví điện tử chia sẻ dữ liệu và tài sản mã hóa.

Thứ hai thị trường vốn cho startup giai đoạn đầu còn mỏng so với Singapore và Hồng Kông. Việc vận hành thực chất quỹ đầu tư mạo hiểm cấp quốc gia và địa phương cùng các ưu đãi thuế chi phí cho doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ sẽ tạo lực kéo cung ứng vốn nội địa.

Trên bình diện chung, những bước tiến chuẩn bị cho Trung tâm tài chính quốc tế ra mắt ngay trong năm 2025, đang đầy khả thi. Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Mùa thu 2025 vừa được tổ chức tại TP.HCM, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định: để thực hiện theo chiến lược siêu đô thị với 5 trụ cột của TP.HCM đặt ra, có 5 nội dung quan trọng cần sự hỗ trợ, hợp tác của bạn bè, đối tác quốc tế, gồm: Huy động nguồn vốn (trong đó có việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM); phát triển hạ tầng số; xây dựng thể chế thông thoáng, cạnh tranh; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; quản trị thông minh.

Với Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM, Thủ tướng cho biết chúng ta đã có Nghị quyết 222 được Quốc hội ban hành, có 8 Nghị định của Chính phủ, có những bước tiến sẵn sàng dần về hạ tầng, để hoàn thành kế hoạch ra mắt Trung tâm tài chính quốc tế ngay trong năm nay.

Lê Mỹ