Nghiên cứu - Trao đổi
Tháo gỡ điểm nghẽn triển khai EPR: Cần làm rõ các định nghĩa
Để đảm bảo tính đồng bộ pháp lý và khả thi thực tiễn, góp ý Dự thảo Nghị định về trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì và trách nhiệm xử lý chất thải… nhiều ý kiến đề nghị, cần làm rõ các định nghĩa.
Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng và hoàn thiện Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường về trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì và trách nhiệm xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu để đưa ra lấy ý kiến.
Chia sẻ về Dự thảo Nghị định, cơ quan soạn thảo cho biết, Dự thảo Nghị định được xây dựng theo nguyên tắc không làm thay đổi chính sách hiện hành; kế thừa và tích hợp các quy định đã có; quy định cụ thể một số trường hợp đặc thù phát sinh trong thực tiễn; bổ sung, hoàn thiện quy dịnh về cơ chế hỗ trợ tài chính từ nguồn đóng góp của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu để tái chế sản phẩm, bao bì, xử lý chất thải.
Cụ thể, theo cơ quan soạn thảo, Dự thảo Nghị định quy định bổ sung các nội dung liên quan đến việc hỗ trợ hoạt động tái chế sản phẩm, bao bì, xử lý chất thải (gồm: đối tượng, hình thức hỗ trợ; nguyên tắc quản lý, cách thức phân bổ tiền hỗ trợ; các bước triển khai thực hiện hỗ trợ và việc giải ngân tiền hỗ trợ).
Trong đó, các gói hỗ trợ tái chế được xác định theo từng loại sản phẩm, bao bì, trên cơ sở năng lực và công suất tái chế thực tế của các cơ sở tái chế, nhằm huy động tối đa sự tham gia của doanh nghiệp tái chế vừa và nhỏ, doanh nghiệp tư nhân có năng lực phù hợp; qua đó thúc đẩy phát triển mạng lưới tái chế trong nước theo hướng đa dạng, cạnh tranh và minh bạch, góp phần phát triển khu vực kinh tế tư nhân.
Các nguồn kinh phí hỗ trợ xử lý chất thải được phân bổ cho các địa phương theo các tiêu chí định lượng, rõ ràng như quy mô dân số, diện tích khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn... UBND cấp tỉnh chủ động quyết định việc sử dụng kinh phí được phân bổ cho các hoạt động xử lý chất thải trên địa bàn và chịu trách nhiệm toàn diện về việc sử dụng kinh phí theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó, Dự thảo Nghị định cũng quy định cụ thể các nội dung liên quan đến quản lý, giám sát thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu (EPR) gồm: Hệ thống thông tin EPR quốc gia; quy định việc tổ chức quản lý, giám sát, hỗ trợ việc thực hiện trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu. Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định cụ thể theo thẩm quyền đối với quy chế tổ chức hoạt động của Hội đồng EPR và đơn vị giúp việc Hội đồng EPR.
Thống nhất với Dự thảo Nghị định, tuy nhiên, để đảm bảo tính đồng bộ pháp lý và khả thi thực tiễn, không ít ý kiến cho rằng, cần làm rõ định nghĩa tái chế, phân định rạch ròi giữa chất thải và phế liệu...
Tham gia góp ý, Đại diện Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), Liên minh Tái chế Bao bì Việt Nam (PRO Vietnam), Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA)… kiến nghị làm rõ các định nghĩa về thu gom, công nhận sản phẩm sau tái chế và minh bạch hóa cơ chế quản lý, sử dụng quỹ EPR.
Đặc biệt, cần quy định nguyên tắc tính phí FS (đóng góp tái chế) rõ ràng, tránh tăng đồng thời tỷ lệ tái chế bắt buộc và phí FS trong cùng một năm; sớm có chính sách hỗ trợ hình thành hạ tầng tái chế trong nước để doanh nghiệp thực thi hiệu quả; mở rộng ưu đãi cho các doanh nghiệp sản xuất có sáng kiến giảm thiểu rác thải (giảm trọng lượng chai, dùng nhựa tái chế...).
Theo TS Phùng Chí Sỹ - Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, cần làm rõ định nghĩa tái chế, phân định rạch ròi giữa chất thải và phế liệu để tránh vướng mắc pháp lý, đồng thời khơi thông cơ chế chi từ quỹ EPR hỗ trợ doanh nghiệp.
Liên quan đến vấn đề này, tại cuộc họp nghe báo cáo, cho ý kiến về nội dung Dự thảo Nghị định, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chỉ đạo, mọi quy định phải được thiết kế rõ ràng, minh bạch và đưa thẳng vào Nghị định, giúp việc thu và quản lý nguồn lực tài chính trở nên rõ ràng, khả thi, tránh tình trạng ban hành chính sách nhưng không xác định được đối tượng chịu trách nhiệm, không để phát sinh cách hiểu khác nhau trong quá trình thực hiện.