Gửi bình luận
Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng là trụ cột huy động vốn đầu tư cho các dự án hạ tầng của Chính phủ, địa phương, và cả các dự án hạ tầng của tư nhân có ý nghĩa quan trọng với nền kinh tế.
Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng là một trong những định chế đầu tư mang đến các công cụ, điều kiện quan trọng cho thị trường vốn dài hạn.
Tại dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 98/2020/TT-BTC ngày 16 tháng 11 năm 2020 của Bộ Tài chính hướng dẫn hoạt động và quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, Bộ Tài chính đề xuất quy định về Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng và Quỹ đầu tư công cụ thị trường tiền tệ.
Triển khai chủ trương này, đồng nghĩa chúng ta hướng đến kết hợp nguồn lực cả công, tư và thế giới. Trên thực tế, để đầu tư hạ tầng, Việt Nam hiện đã huy động cả công và tư. Ngoài ra, có một số nguồn vốn ODA tài trợ cho các dự án hạ tầng. Khi huy động nguồn lực thế giới theo hướng thu hút đầu tư tài chính - sinh lợi dài hạn, thì ba “chân kiềng” này đủ nguồn lực cho cả nền kinh tế và bền vững hơn.
Theo đó, bài toán quỹ mà dự thảo đưa ra hoàn toàn phù hợp với thông lệ của thế giới, phù hợp với nhu cầu của thị trường.
Hiện nay, chúng ta tiếp cận rất nhiều nguồn thông tin dự báo về nhu cầu vốn cho phát triển hạ tầng của Việt Nam. Theo Ngân hàng Thế giới (WB), từ nay đến 2030, Việt Nam phải cần tới gần 300 tỷ USD để có thể đầu tư hạ tầng tất cả các lĩnh vực. Trong đó, một phần đã chỉ ra có nhu cầu vốn lớn phục vụ cho nhu cầu chuyển đổi xanh của nền kinh tế theo Nghị quyết 70/NQ-TW của Bộ Chính trị về phát năng lượng tái tạo.
Như vậy, nhu cầu vốn này sẽ phục vụ cơ sở hạ tầng cứng và điện, năng lượng cũng là một phần đáp ứng về hạ tầng kinh tế, kỹ thuật quan trọng của quốc gia. Do đó, nguồn vốn từ Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng phục vụ cho nhu cầu của Chính phủ trong đầu tư hạ tầng bao gồm các lĩnh vực này. Ngoài ra, từng địa phương như TP HCM, Hà Nội có cơ chế đặc thù cũng huy động trái phiếu để thực hiện các công trình trọng điểm quốc gia của từng địa phương, gọi là trái phiếu địa phương. Bên cạnh đó, sẽ có trái phiếu hạ tầng doanh nghiệp.
Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng trong bức tranh như vậy, vừa là trụ cột, nòng cốt huy động vốn để đầu tư cho các dự án hạ tầng lớn của Chính phủ (Nhà nước đầu tư), các dự án hạ tầng của địa phương, và cả các dự án hạ tầng của tư nhân có ý nghĩa trọng yếu, quan trọng với nền kinh tế hoặc mang hệ số lan tỏa tích cực. Nói cách khác, quỹ cần được hoạch định mục tiêu giải quyết nhu cầu vốn chung và dài hạn cho các dự án (cần có danh mục cụ thể khởi điểm và đánh giá bổ sung theo từng giai đoạn), và cho các cấp đầu tư từ trung ương, địa phương đến doanh nghiệp.
Với dự thảo Thông tư nói trên của Bộ Tài chính, tôi cho rằng đang nổi bật 2 vấn đề tích cực: Thứ nhất, xác định quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng là quỹ đóng. Việc xác định này rất phù hợp bởi đây là một nguồn vốn đầu tư dài hạn, cần sự ổn định. Theo đó, khuyến khích nhà đầu tư xác định đây là một kênh đầu tư dài hạn, không rút vốn trước thời hạn.
Đối với nhà đầu tư nước ngoài, thông thường, quan điểm chung của họ về dài hạn phải ít nhất 10 năm hoặc 15 năm. Đặc biệt, các quốc gia lớn hoặc các công trình lớn của quốc gia, thì vốn dài hạn qua trái phiếu thường xác định kỳ hạn từ 10 năm trở lên. Điểm này khác với trái phiếu dài hạn ở Việt Nam, được doanh nghiệp phát hành chỉ từ 2-3 năm, không giải quyết được nguồn vốn thực sự dài hạn và ổn định cho các dự án lớn. Đầu tư qua chứng chỉ quỹ của Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng cũng cần xác định xây dựng cơ chế, kỳ hạn của chứng chỉ quỹ theo “tuổi đời” của quỹ từ trên 10 năm (thay vì phổ biến 5-10 năm như quỹ đóng phổ thông).
Thứ hai, khi xây quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng, vấn đề là phải làm sao tạo mô hình linh hoạt, chứng chỉ quỹ cần niêm yết trên sàn, phục vụ nhu cầu đầu tư và giao dịch, tăng tính thanh khoản. Một số quy định ban đầu tại dự thảo Thông tư đã đề cập đến vấn đề này, song cần phải có các cơ chế rõ hơn và định hướng cụ thể hơn để nhà đầu tư chứng chỉ quỹ có thể thu hút đa dạng từ tổ chức đến cá nhân, đặc biệt là tổ chức, nhà đầu tư quốc tế, tránh chỉ thu hút nguồn lực hiện hữu quen thuộc trên thị trường như hiện tại.
Giá trị của quỹ cần được xác định ở cả 3 góc độ: Chính phủ, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Như vậy theo tôi, cơ hội mới có thể mở ra hiệu quả trong hiện thực.
