Quy hoạch Điện VIII: Chú trọng phát triển năng lượng tái tạo

HẰNG HÀ• 07/09/2020 03:00

Quy hoạch điện VIII được xây dựng nhằm đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội, phát triển mạnh mẽ nguồn năng lượng tái tạo và khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư.

Ông Trần Kỳ Phúc, Viện trưởng Viện Năng lượng - đơn vị tư vấn trong quá trình xây dựng Quy hoạch điện VIII - cho biết, để làm cơ sở cho việc xây dựng các nội dung chính của Quy hoạch điện VIII, tư vấn đã tiến hành rà soát, đánh giá lại tình hình thực hiện quy hoạch trong giai đoạn 2016-2020 liên quan tới việc phát triển phụ tải, phát triển nguồn và lưới điện để tìm ra các nguyên nhân, rút ra các bài học kinh nghiệm cho việc xây dựng Quy hoạch điện VIII.

khai thác triệt để các nguồn năng lượng tái tạo nhưng phải bảo đảm vận hành an toàn, bảo vệ môi trường

Quy hoạch điện VIII ưu tiên khai thác triệt và hiệu quả để các nguồn năng lượng tái tạo.

Kết quả rà soát cho thấy tình hình thực hiện phụ tải trong giai đoạn vừa qua khá tốt, đạt 97,8%. Tình hình xây dựng nguồn điện đạt 93,7% tổng công suất đặt so với quy hoạch. Tuy nhiên, cơ cấu xây dựng lại khác biệt, các nguồn nhiệt điện chỉ đạt 57,6% trong khi các nguồn năng lượng tái tạo lại vượt mức tới 205%. Tỷ lệ hoàn thành xây dựng các trạm biến áp 500 kV, đạt 73%, đường dây 500 kV đạt 88%, các trạm 220 kV đạt 77% và đường dây 220 kV đạt 84%.

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực hiện Quy hoạch điện VII điều chỉnh cho thấy còn tồn tại nhiều vấn đề cần khắc phục hiệu quả. Đặc biệt, nhiều dự án nhiệt điện than chậm tiến độ, dẫn đến nguy cơ thiếu điện, nhất là giai đoạn 2020-2025. Cơ cấu, nhu cầu sử dụng điện ở các ngành kinh tế, vùng miền có sự thay đổi, từ đó yêu cầu phải phân bổ, bố trí lại. Việc giải tỏa công suất ở một số khu vực, hiện tượng quá tải ở đường truyền tải quốc gia và một số địa phương.

Trong khi năng lượng sạch trở thành xu hướng mới của thế giới, và Việt Nam là nước có tiềm năng lớn về điện mặt trời, điện gió, đồng thời, việc phát triển các nguồn điện này đang được nhiều nhà đầu tư quan tâm, nhiều địa phương đề xuất nhưng còn vướng mắc về mặt pháp lý, quy hoạch, và khả năng cân đối của toàn hệ thống.

Về dự báo nhu cầu điện, các kết quả nghiên cứu của Viện Năng lượng cho thấy, nhu cầu điện trong Quy hoạch điện VIII thấp hơn so với kết quả dự báo trong Quy hoạch điện VII điều chỉnh, giảm khoảng 3-4 tỷ kWh vào năm 2020 và 9-10 tỷ kWh vào năm 2030. Cơ cấu tiêu thụ điện theo vùng miền có thay đổi đáng kể với tỉ trọng lớn hơn của miền Bắc. Nhu cầu điện giai đoạn 2021-2030 vẫn đạt mức tăng dự kiến khoảng 8%/năm.

Nhà máy Điện mặt trời tại Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân

Viện Năng lượng cũng đã đưa ra các kịch bản phát triển nguồn điện với các điều kiện đầu vào khác nhau. Theo đó, kịch bản được lựa chọn là kịch bản bảo đảm các mục tiêu phát triển năng lượng tái tạo theo Chiến lược phát triển năng lượng tái tạo quốc gia và Nghị quyết số 55-NQ/TW.

Đặc biệt, theo phương án chọn này, tỉ lệ nhiệt điện than sẽ giảm dần từ mức 42% hiện nay xuống còn khoảng 36% vào năm 2035 và khoảng 31% vào năm 2045. Trong giai đoạn 2020-2030, sẽ không phát triển thêm các dự án nhiệt điện than mới ngoài các dự án đã có trong Quy hoạch điện VII.

Theo ông Hoàng Quốc Vượng, Thứ trưởng Bộ Công Thương, Quy hoạch điện VII đã được lập với ít nhất 3 quan điểm khá cứng, từ quy mô, tiến độ và vị trí triển khai dự án, thậm chí cứng cả nhà đầu tư phát triển các dự án... Đáng lưu ý, Quy hoạch điện VII đã được điều chỉnh khá nhiều lần, trong đó, có việc dừng lại các dự án điện hạt nhân, một số trung tâm nhiệt điện than lớn ở khu vực Tây Nam bộ không triển khai được và nhiều dự án điện đầu tư theo hình thực BOT chậm tiến độ...

Việc không hoàn hành được các dự án nguồn và lưới điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII hiệu chỉnh sẽ ảnh hưởng lớn đến việc cung cấp điện trong giai đoạn tới, đặc biệt là việc phải đối mặt với tình trạng thiếu điện trong giai đoạn từ nay cho đến năm 2025.

Theo đại diện Bộ Công Thương, Quy hoạch điện VIII phải được xây dựng trên 3 quan điểm lớn, đó là phải đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội theo yêu cầu của Đảng, Chính phủ; Phát triển mạnh mẽ nguồn năng lượng tái tạo và hạn chế phát triển nhiện điện than gắn với khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào ngành điện.

Trong Quy hoạch điện VIII lần này, nguồn phát điện sẽ theo hướng đa dạng hơn để đảm bảo an ninh cung cấp điện, cơ cấu và phân bổ hợp lý hơn trong từng khu vực, vùng/miền và trên toàn quốc. Nhiệt điện than được khai thác một cách hợp lý, tỷ trọng giảm dần; nguồn thủy điện được huy động tối đa; ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo. Riêng việc xác định chủ đầu tư trong Quy hoạch điện VIII chuyển toàn bộ sang đấu thầu.

Tại buổi làm việc mới đây với Bộ Công Thương và các bộ, ngành về Quy hoạch điện VIII, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng đã nhấn mạnh, Quy hoạch điện VIII phải khắc phục được hạn chế, vướng mắc của Quy hoạch điện VII hiện nay, đồng thời, mang tính định hướng, không cứng nhắc và mang tính mở, tạo không gian sáng tạo, huy động và phát huy các nguồn lực từ xã hội.

Hiện tại, các đơn vị chức năng của Bộ Công Thương đang tích cực hoàn thiện để hoàn thiện bản Quy hoạch, trình Chính phủ vào tháng 10/2020.

Ngày 1/10/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1264/QĐ-TTg phê duyệt Nhiệm vụ lập Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (gọi tắt là Quy hoạch điện VIII).
Theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, Quy hoạch Điện VIII phải được lập với 6 nguyên tắc cơ bản, đó là: Đảm bảo phát triển cân đối giữa các vùng, miền, cân đối giữa nguồn và phụ tải; Ưu tiên phát triển hợp lý nguồn điện sử dụng năng lượng tái tạo; Sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả; Phát triển lưới điện hiện đại, thông minh và lưới điện liên kết với các quốc gia láng giềng; Phát triển thị trường điện và khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển điện lực; Phát triển điện lực thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo sự phát triển bền vững và phù hợp với chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh.