Samsung đợi hoàn thuế VAT - làm sao cho hợp lý, vẹn tình

>> Gỡ vướng hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp ngành gỗ

Kể từ khi được gỡ bỏ các lệnh cấm vận, Việt Nam thực hiện chính sách đổi mới, mở cửa thu hút được rất nhiều dự án đầu từ doanh nghiệp nước ngoài dưới dạng FDI (Foreign Direct Investment). Nền kinh tế của Việt Nam phát triển nhanh chóng và thịnh vượng có phần đóng góp rất lớn từ nguồn lực này do giải quyết được nhiều công ăn việc làm cho lao động dôi dư từ sản xuất nông nghiệp.

Việt Nam có lợi thế về vị trí địa lý, thuận lợi cho giao thương, công nhân viên có khả năng tiếp thu nhanh, Chính phủ cũng tạo hành lang pháp lý rộng rãi cùng nhiều chính sách ưu đãi để đầu tư. Giá nhân công, thuê đất, xây dựng hạ tầng rẻ và chất lượng hơn các khu vực khác. Do vậy Việt Nam là điểm đến đầu tư rất thành công và từ các tấm gương đi trước, các nước Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc theo nhau vào đầu tư ở Việt Nam và gặt hái nhiều thành công và quả ngọt từ lợi nhuận.

Không phải ngẫu nhiên mà các dự án lớn của Samsung, LG tập trung dồn sang Việt Nam. Samsung Bắc Ninh, Thái Nguyên, thành phố Hồ Chí Minh tạo thành các đơn vị sản xuất chính của các tập đoàn này. Nhân lực của Samsung tại Việt Nam lên tới trên 100 ngàn người, công nhân sản xuất trực tiếp chiếm 74%, kỹ sư chiếm 17%, văn phòng chiếm 7%, chỉ có vài trăm chuyên gia quản lý người Hàn Quốc.

Điều này chứng tỏ Samsung đang tận dụng nguồn nhân lực giá rẻ tại Việt Nam để sản xuất kinh doanh, để khai thác tối đa công suất máy móc, thiết bị... tạo ra lợi nhuận. Với trường hợp của Công ty Samsung Electronics HCMC CE Complex (SEHC) có nhà máy tại Khu công nghệ cao TP HCM (SHTP), họ còn tận dụng chính sách tối đa khi vào năm 2020 đã xin chuyển loại hình từ doanh nghiệp thông thường sang doanh nghiệp chế xuất (EPE) được công nhận từ 1/5/2021.

Là doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu, Samsung sẽ được hưởng chính sách hoàn thuế VAT khi mua nguyên liệu, linh kiện, các dịch vụ như: Suất ăn công nghiệp cho công nhân viên, xe đưa đón công nhân viên, mua sắm các thiết bị tiêu hao như văn phòng phẩm… và như vậy lợi nhuận đưa về Hàn Quốc sẽ tăng lên rất nhiều nhờ chính sách hỗ trợ, khuyến khích đầu tư nước ngoài của Việt Nam.

Cái khó của các nhà làm chính sách tại Việt Nam là làm sao vẫn tạo được sức hút của môi trường đầu tư, tận dụng các lợi thế để xây dựng Việt Nam là “điểm đến thành công”, nhưng cũng phải đảm bảo song song quyền lợi về thu thuế cho ngân sách nhà nước, xây dựng hệ thống thang bảng lương đảm bảo cuộc sống cho người lao động, nên mới có kiểu chia mức lương tối thiểu theo vùng. Nếu làm chặt và rắn thì không giữ chân, mời gọi thêm được các nhà đầu tư mới, nhưng nếu làm quá thông thoáng thì sẽ bị lợi dụng “khai thác thuộc địa kiểu mới” khi lợi nhuận cứ chảy đều về chính quốc.

Việc Samsung TP HCM tính toán số thuế tích luỹ gần 1.000 tỷ tiền thuế VAT cần hoàn trong hai năm chưa được giải quyết có nhiều nguyên nhân, lý do cần làm rõ về thủ tục chính sách.

>> Vụ doanh nghiệp 7 năm chưa được hoàn thuế tại Vĩnh Phúc: Đâu là… bản chất?

>> Nhanh chóng gỡ nút thắt hoàn thuế cho doanh nghiệp

Ở Việt Nam, TP HCM luôn là gương sáng về cách làm việc giải quyết thủ tục hành chính thông thoáng mà vấn đề này không phải được đưa ra lần đầu. Từ năm ngoái, trong hội nghị đối thoại giữa lãnh đạo TP HCM và doanh nghiệp Hàn Quốc ngày 16/8/2023, con số mà Tổng Giám đốc SEHC đưa ra là 44 triệu USD. Con số rất lớn nên thu hút sự quan tâm của dư luận.

Trước đó, tháng 7/2022 cục thuế TP HCM tiến hành kiểm tra đánh giá điều kiện để hoàn thuế và có công văn lên Tổng cục Thuế. Cũng trong tháng 7, Tổng cục Thuế mở cuộc họp với các bên để thảo luận và vẫn chưa có kết luận. Chứng tỏ còn nhiều vấn đề cần làm sáng tỏ trong sự chuyển đổi loại hình cũng như các thủ tục điều kiện để hoàn thuế VAT.

Những người phụ trách thu thuế rất hiểu Hàn Quốc là đối tác thương mại lớn của Việt Nam, tổng vốn đầu tư từ Hàn Quốc là 5.5 tỷ USD, họ biết cần giải quyết sớm cho nhà đầu tư với số tiền rất lớn để doanh nghiệp quay vòng sử dụng vốn hiệu quả. Bên cạnh đó, họ cũng phải chịu áp lực khi phải đảm bảo thu đúng, thu đủ thuế, đảm bảo quyền lợi chính đáng của nhà nước, mà nếu làm sai họ sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Vậy làm sao cho vẹn cả đôi đường, vì nếu không giải quyết nhanh thì coi như chính sách chưa đi vào cuộc sống, cơ quan thuế chịu tiếng “nhất sự bất tín, vạn sự bất tin” ảnh hưởng tới danh tiếng, sức hấp dẫn của môi trường đầu tư. Nhưng nếu vội vàng, chưa đủ cơ sở tài liệu, pháp lý mà đã bồi hoàn thì sẽ khó thu hồi, trong khi dư luận đang ồn ào phàn nàn về việc thu nhanh, hoàn chậm, doanh nghiệp đang ở thời điểm khó khăn mà không tạo điều kiện giúp đỡ.

Với ý kiến của người viết, cơ quan thuế, hải quan TPHCM dựa trên hồ sơ xin hoàn thuế VAT của SEHC tiến hành bồi hoàn 70% giá trị luôn và ngay. Sau đó làm các bước xác minh, kiểm tra, nếu đúng thì hoàn nốt 30%. Số lãi do chậm hoàn phát sinh phải chi trả cho doanh nghiệp, người phụ trách kiểm tra phải có trách nhiệm nếu để kéo dài gây thiệt hại cho cả hai bên. Còn nếu hồ sơ sai thì thu hồi và phạt thẳng doanh nghiệp cho tâm phục khẩu phục. Có như vậy mới “hợp lý, vẹn tình”.