Sao không sửa sớm mức giảm trừ gia cảnh?

HÀ THU• 01/06/2024 17:06

Mức giảm trừ gia cảnh 4,4 triệu/tháng đã không còn phù hợp thực tế, nhất là ở những thành phố lớn. Vì sao không sửa sớm?

>>Nâng mức giảm trừ gia cảnh - Cấp bách vẫn phải... “chờ”?

Phát biểu tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đang diễn ra, nhiều vị đại biểu Quốc hội cho rằng mức giảm trừ gia cảnh (giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu/tháng) đã quá lạc hậu, cần được sửa đổi sớm.

Quy định về mức giảm trừ gia cảnh được cho là một trong những bất cập về thuế thu nhập cá nhân hiện nay - Ảnh minh họa: ITN

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Kạn nhấn mạnh cho biết, mức giảm trừ gia cảnh nhất là mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu/tháng là quá lạc hậu, cần được Quốc hội xem xét sửa đổi sớm, mà không nên chờ đến hai năm nữa, nghĩa là đến năm 2026 mới được thông qua như đề xuất.

Theo phân tích của Đại biểu Nguyễn Thị Thủy, mức giảm trừ đối với người phụ thuộc thực sự không còn phù hợp với thực tế hiện nay, nhất là ở những thành phố lớn, đang gây thiệt thòi cho người dân nộp thuế. Mức giảm trừ này đã được duy trì từ năm 2020, trong khi 5 năm qua, nhiều hàng hóa dịch vụ thiết yếu đều tăng, thậm chí có hàng hóa thiết yếu tăng nhanh hơn thu nhập. Theo số liệu thống kê, so với giá hàng hóa năm 2020, giá dịch vụ giáo dục tăng 17%, giá lương thực tăng 27%, đặc biệt giá xăng tăng tới 105%...

Vị Đại biểu này cũng phân tích về sự bất hợp lý trong rổ hàng hóa CPI. Theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân, khi Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20%, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện nay cũng chưa phù hợp với điều kiện của một quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như ở nước ta. Phần lớn thu nhập của người dân sẽ dành cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu (70%). Theo khảo sát của các chuyên gia của trường Đại học Kinh tế quốc dân cho thấy, đối với những quốc gia người dân có thu nhập cao, chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu chỉ chiếm 30%-40%. Do đó, quy định về mức giảm trừ gia cảnh hiện nay sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cho nhu cầu thiết yếu của người dân.

Hơn nữa, lương tăng nhưng mức giảm trừ gia cảnh không được điều chỉnh kịp thời, dự kiến từ ngày 1/7/2024 sẽ thực hiện chính sách cải cách tiền lương, sẽ gây âu lo cho người lao động, bởi lương tăng, thu nhập tính thuế sẽ tăng. Vì vậy, việc không điều chỉnh kịp thời sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của chính sách cải cách tiền lương.

>>Điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh - xu hướng tất yếu

Từ những vấn đề nêu trên, đại biểu kiến nghị Chính phủ sớm trình sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân vào cuối tháng 10/2024 và trình Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025, đúng như chỉ đạo của Chính phủ với phương châm “năm quyết tâm, năm đẩy mạnh và năm bảo đảm”.

Đồng quan điểm với ý kiến trên, Đại biểu Đặng Bích Ngọc - Đoàn ĐBQH tỉnh Hoà Bình cũng cho rằng, cần điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với bản thân người nộp thuế chỉ đang ở mức 132 triệu đồng/năm, tương đương 11 triệu đồng/tháng; biểu thuế lũy tiến từng phần cũng cần nghiên cứu điều chỉnh nâng các mức thuế lũy tiến từng phần thu nhập (hiện nay phần thu nhập tính thuế đến 60 triệu/năm đã phải chịu thuế suất 5%.)

Đại biểu cho biết, Luật Thuế thu nhập cá nhân được ban hành từ năm 2007, đến nay vẫn áp dụng thuế suất, biểu thuế từ năm 2007 là không còn phù hợp với thực tế. Từ năm 2007 đến nay, thu nhập bình quân, tăng trưởng GDP và quy mô kinh tế của Việt Nam đã có sự thay đổi rất lớn. Thuế thu nhập cá nhân là loại thuế trực thu, được tính trực tiếp trên thu nhập của người lao động…

Đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu sớm báo cáo Quốc hội sửa đổi toàn diện Luật Thuế thu nhập cá nhân theo hướng chỉ tính thuế đối với những người có thu nhập cao để phù hợp với yêu cầu, quy mô phát triển của đất nước và không ảnh hưởng lớn đến thu nhập của người lao động có thu nhập thấp.

Theo kế hoạch phải chờ đến năm 2026 sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Về giảm trừ gia cảnh, thuế thu nhập cá nhân, ông Phớc cho biết, Luật Thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực từ năm 2009. Khi đó, mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế là khoảng 4 triệu đồng/tháng, mức giảm trừ người phụ thuộc là 1,6 triệu đồng/tháng.

Tới năm 2013, luật được sửa đổi. Mức giảm trừ gia cảnh là 9 triệu đồng/tháng với người nộp thuế, tức 108 triệu đồng/năm; với người phụ thuộc là 3,6 triệu đồng/tháng và bổ sung điều kiện khi CPI biến động 20% thì trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh giảm trừ gia cảnh.

Năm 2020, mức giảm trừ gia cảnh được nâng một lần nữa, là 11 triệu đồng/tháng với người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng với người phụ thuộc, áp dụng từ đó đến nay.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, hiện nay với những người có 1 người phụ thuộc, thu nhập từ 17 triệu trở lên mới phải nộp thuế thu nhập. Người có 2 người phụ thuộc thì có thu nhập trên 22 triệu mới phải nộp thuế thu nhập. Chưa kể đến trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp...

Vẫn theo ông Phớc, chưa trình sửa đổi luật là do so với số liệu của Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân hiện nay là 4,96 triệu đồng. Mức giảm trừ để nộp thuế là 11 triệu đồng, cao hơn mức thu nhập bình quân 2,2 lần. Trong khi ở các nước trên thế giới là dưới 1 lần.

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cũng cho rằng, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) mới biến động ở mức 11,47%, thấp hơn mức 20% nên chưa điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Việc điều chỉnh sẽ bàn sau khi sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Theo Chương trình, dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến vào tháng 10/2025 và thông qua vào tháng 5/2026. Nhưng, “nếu Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định cuối năm nay sẽ làm ngay và đến tháng 5/2025 thông qua, thì chúng tôi chấp hành”.

Nhấn mạnh điều này, Bộ trưởng cũng cho biết, khi tính đến phương án xây dựng Luật sẽ xin ý kiến của đại biểu Quốc hội và Nhân dân để có được quy định phù hợp; đồng thời, có nên quy định khi CPI vượt từ 20% trở lên mới điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh hay không, thì “lúc đấy sẽ bàn”.

Tuy nhiên, trên thực tế, mức giảm trừ gia cảnh 4,4 triệu/tháng đã không còn phù hợp thực tế, nhất là ở những thành phố lớn. Nhiều cử tri chia sẻ, nếu như gia đình có con nhỏ, phải thuê người trông, riêng tiền lương trả cho người trông trẻ hiện nay không dưới 5 triệu đồng/tháng; nếu gia đình có con đi học, chi phí học hành hiện nay chiếm phần lớn cơ cấu chi tiêu của các gia đình…

Hơn nữa, mức giảm trừ này đã được duy trì từ năm 2020, trong khi 4 năm qua, nhiều hàng hóa dịch vụ thiết yếu đều tăng, thậm chí tăng nhanh hơn thu nhập. So với giá hàng hóa năm 2020, giá dịch vụ giáo dục tăng 17%, giá lương thực tăng 27%, đặc biệt giá xăng tăng tới 105%. Vì vậy, nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới được thông qua quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân sẽ khiến nhiều người dân trong cảnh thắt lưng, buộc bụng nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Báo cáo ngày 29/5 của Tổng cục Thống kê cho biết, so với tháng 12/2023, CPI tháng 5/2024 tăng 1,24% và so với cùng kỳ năm trước tăng 4,44%. Như vậy, bình quân 5 tháng đầu năm 2024, lạm phát cơ bản tăng 2,78% so với cùng kỳ năm 2023, thấp hơn mức CPI bình quân chung (tăng 4,03%), chủ yếu do giá lương thực, xăng dầu, dịch vụ giáo dục và dịch vụ y tế là yếu tố tác động làm tăng CPI nhưng thuộc nhóm hàng được loại trừ trong danh mục tính lạm phát cơ bản.

Thiết nghĩ, ở bối cảnh hiện tại, nếu chưa thể sửa đổi căn bản Luật Thuế thu nhập cá nhân, thì cũng nên sửa sửa đổi mức giảm trừ gia cảnh sớm để giảm gánh nặng cho người dân.