Sự sụp đổ của Lehman Brothers (Kỳ 1): Sai lầm chiến lược?

Lehman Brothers đệ đơn phá sản vào ngày 15 tháng 9 năm 2008. Vào thời điểm sụp đổ, Lehman là ngân hàng đầu tư lớn thứ tư tại Mỹ với 25.000 nhân viên trên toàn thế giới. Họ có 639 tỷ USD tài sản và 613 tỷ USD nợ phải trả.

Lehman Brothers đã trở thành biểu tượng của Cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008, bị nhấn chìm bởi cuộc khủng hoảng dưới chuẩn quét qua các thị trường tài chính và gây thiệt hại ước tính khoảng 10 nghìn tỷ USD cho sản lượng kinh tế bị mất.

Cho đến bây giờ, câu chuyện về sự sụp đổ của họ vẫn là một lời nhắc nhở sâu sắc rằng: Không có gì là mãi mãi ...

Lehman Brothers là ai?

Lehman Brothers bắt nguồn từ một cửa hàng tổng hợp được thành lập bởi các anh em người Đức Henry, Emanuel và Mayer Lehman ở Montgomery, Alabama, vào năm 1844.

Thời điểm đó, nông dân đã trả tiền mua hàng của họ bằng bông, điều này đã đưa công ty vào lĩnh vực buôn bán bông. Sau khi Henry qua đời, những người anh em khác của Lehman đã mở rộng phạm vi kinh doanh sang các dịch vụ môi giới và buôn bán hàng hóa.

Công ty phát triển thịnh vượng trong những thập kỷ sau đó khi nền kinh tế Mỹ phát triển thành một cường quốc quốc tế. Nhưng cũng có những thời điểm, Lehman phải đối mặt với rất nhiều thách thức. Công ty đã sống sót sau vụ phá sản của đường sắt vào những năm 1800, cuộc Đại suy thoái, hai cuộc chiến tranh thế giới, tình trạng thiếu vốn khi bị American Express tách ra vào năm 1994 trong một đợt phát hành lần đầu ra công chúng, sự sụp đổ của Quản lý vốn dài hạn và vụ vỡ nợ của Nga năm 1998.

Mặc dù có khả năng sống sót sau những thảm họa trong quá khứ, nhưng sự sụp đổ của thị trường nhà đất Mỹ cuối cùng đã khiến Lehman “phải chết”. Sau này, khi đi tìm lại nguyên nhân cái chết của Lehman Brothers, nhiều chuyên gia phân tích tài chính cho rằng, chính cuộc đổ bộ dồn dập vào thị trường thế chấp dưới chuẩn là một bước đi tai hại của họ.

Nguyên nhân chính?

Khác biệt với China Evergrande của Trung Quốc thời điểm này, bản thân Lehman Brothers là một công ty tài chính. Họ cùng với nhiều công ty tài chính khác đã phân nhánh sang lĩnh vực chứng khoán được đảm bảo bằng thế chấp và các nghĩa vụ nợ có tài sản đảm bảo.

Trong những năm 2003 và 2004, khi bong bóng nhà đất ở Mỹ đang diễn ra tốt đẹp, Lehman đã mua lại 5 công ty cho vay thế chấp cùng với BNC Mortgage và Aurora Loan Services, chuyên cung cấp các khoản vay Alt-A, các khoản vay được thực hiện cho người đi vay mà không có giấy tờ đầy đủ. 

Lúc đầu, hoạt động kinh doanh bất động sản của Lehman giúp doanh thu trên thị trường vốn tăng 56% từ năm 2004 đến năm 2006. Công ty đã báo cáo lợi nhuận kỷ lục hàng năm từ năm 2005 đến năm 2007. Điển hình là năm 2007, họ đã công bố 4,2 tỷ USD thu nhập ròng trên 19,3 tỷ USD doanh thu. Thậm chí, vào tháng 2 năm 2007, giá cổ phiếu của Lehman đạt mức cao kỷ lục 86,18 USD / cổ phiếu, mang lại giá trị vốn hóa thị trường gần 60 tỷ USD.

Nhưng người ta vẫn hay nói: “Vật cùng tắc phản”, đến hết quý đầu tiên của năm 2007, những rạn nứt trên thị trường nhà ở Mỹ đã trở nên rõ ràng. Các khoản nợ thế chấp dưới chuẩn bắt đầu tăng lên mức cao nhất trong bảy năm.

Cổ phiếu của Lehman giảm mạnh khi cuộc khủng hoảng tín dụng nổ ra vào tháng 8 năm 2007, với sự thất bại của hai quỹ đầu cơ Bear Stearns. Trong tháng đó, công ty đã loại bỏ 1.200 công việc liên quan đến thế chấp và đóng cửa các đơn vị BNC và văn phòng của công ty cho vay Alt-A Aurora ở ba bang.

Sai lầm từ chiến lược?

Vào năm 2007, Lehman đã phát hành nhiều chứng khoán được bảo đảm bằng thế chấp nhiều hơn bất kỳ công ty nào khác, tích lũy danh mục đầu tư 85 tỷ USD, cao gấp bốn lần vốn chủ sở hữu của cổ đông.

Trong quý 4 năm 2007, cổ phiếu của Lehman tăng trở lại khi thị trường chứng khoán toàn cầu đạt mức cao mới và giá tài sản thu nhập cố định tạm thời phục hồi. Tuy nhiên, công ty đã không tận dụng cơ hội để cắt giảm danh mục thế chấp khổng lồ của mình, đây hóa ra lại chính là cơ hội cuối cùng của họ.

Vào ngày 17 tháng 3 năm 2008, do lo ngại rằng Lehman sẽ là công ty Phố Wall tiếp theo thất bại sau sự sụp đổ của Bear Stearns, cổ phiếu của họ đã giảm gần 48%, trong khi các nhà quản lý quỹ đầu cơ bắt đầu đặt câu hỏi về việc định giá danh mục đầu tư thế chấp của Lehman.

Mặc dù đã có một số biện pháp cứu vãn được đưa ra, tăng khả năng thanh khoản lên ước tính 45 tỷ USD, giảm tổng tài sản xuống 147 tỷ USD, giảm tỷ lệ vay thế chấp nhà ở và thương mại xuống 20%, đồng thời cắt giảm tỷ lệ đòn bẩy từ hệ số 32 xuống còn khoảng 25 .

Tuy nhiên, các biện pháp này được cho là quá ít và quá muộn. Trong suốt mùa hè, ban lãnh đạo của Lehman đã có những giao dịch không thành công với một số đối tác tiềm năng. Trong khi đó, cổ phiếu của họ tiếp tục giảm mạnh và một hy vọng Ngân hàng Phát triển Hàn Quốc sẽ mua cổ phần của Lehman đã tan thành mây khói khi ngân hàng Hàn Quốc tạm dừng các cuộc đàm phán.

Tin tức tàn khốc dẫn đến việc cổ phiếu của Lehman tiếp tục giảm 45%. Khách hàng của quỹ phòng hộ bắt đầu từ bỏ công ty, với các chủ nợ ngắn hạn theo sau. Tình hình tài chính mong manh của Lehman được nhấn mạnh rõ nhất bởi kết quả đáng tiếc trong báo cáo tài chính quý 3 ngày 10 tháng 9. 

Đối mặt với một sự sụp đổ ngay trước mắt, công ty công bố một chiến lược nỗ lực tái cơ cấu doanh nghiệp mở rộng. Moody's Investor Service cũng thông báo rằng họ đang xem xét xếp hạng tín nhiệm của Lehman và nhận thấy rằng cách duy nhất để Lehman tránh bị hạ xếp hạng là bán phần lớn cổ phần cho một đối tác chiến lược. 

Nhưng đến ngày 11 tháng 9, cổ phiếu đã phải chịu một đợt lao dốc lớn khác (42%) do những diễn biến này.

Chỉ còn 1 tỷ USD tiền mặt vào lúc đó, “cái chết” của Lehman đã nhìn thấy rõ rệt. Vào ngày 13 tháng 9, Lehman, Barclays và Bank of America đã thực hiện nỗ lực cuối cùng để tạo điều kiện cho việc tiếp quản trước đây, nhưng cuối cùng họ đã không thành công. Vào ngày 15 tháng 9, Lehman tuyên bố phá sản.

Còn tiếp...