Sửa đổi Thông tư 16/2021: Nhiều tác động với thị trường trái phiếu doanh nghiệp

>>> 2023 - Năm "phá băng" thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Các quy định này có thể tác động đến hoạt động mua - bán của các tổ chức tín dụng (TCTD) với trái phiếu doanh nghiệp (TPDN). Trong đó, một số điểm quy định theo dự thảo được cho tạo thuận lợi hơn và xóa mờ các "lằn ranh đỏ" đối với giao dịch giữa TCTD và TPDN của các tổ chức phát hành.

Cụ thể, Dự thảo sửa đổi khoản 4 Điều 1 để phù hợp với đặc thù hoạt động của các TCTD tham gia thực hiện chuyển giao bắt buộc, cụ thể như sau: Việc mua, bán TPDN giữa TCTD được kiểm soát đặc biệt và TCTD hỗ trợ, tổ chức nhận chuyển giao bắt buộc thực hiện theo phương án phục hồi, phương án cơ cấu lại TCTD được kiểm soát đặc biệt được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Bên cạnh đó, dự thảo bổ sung khoản 14 Điều 4: TCTD phải sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt để thanh toán số tiền mua TPDN cho doanh nghiệp phát hành, bên bán trái phiếu. 

Quy định này nhằm góp phần hỗ trợ theo dõi, giám sát tình hình sử dụng tiền thu được từ phát hành TPDN, tăng cường minh bạch thông tin, hỗ trợ thị trường TPDN phát triển bền vững; đồng thời phù hợp với chủ trương của Chính phủ về thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.

NHNN cũng đề xuất bãi bỏ quy định về việc "trong vòng 12 tháng sau khi bán TPDN chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc chưa đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch UpCOM (sau đây gọi là TPDN chưa niêm yết), TCTD không được mua TPDN đã bán và/hoặc TPDN cùng lô phát hành khi: Đáp ứng các quy định khác tại Điều này; Bên mua TPDN này từ TCTD thanh toán toàn bộ số tiền mua TPDN tại thời điểm TCTD ký kết hợp đồng bán TPDN cho bên mua trái phiếu và Doanh nghiệp phát hành trái phiếu được xếp hạng ở mức cao nhất theo quy định xếp hạng tín dụng nội bộ của TCTD tại thời điểm gần nhất trước khi TCTD mua TPDN".

>>> Thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ khả quan hơn trong năm 2024

Đây là một trong những điểm quy định mới được giới chuyên gia đánh giá cao hơn ở góc độ tạo thuận lợi cho các TCTD mua-bán TPDN theo cơ chế thị trường, không bị hạn chế về mặt thời gian. Đồng thời, là quy định phù hợp với những thay đổi mới trên thị trường khi hiện nay, sàn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã được vận hành và các trái phiếu còn dư nợ phải đăng ký, lưu ký và đăng ký giao dịch theo quy định tại Nghị định số 153 đã được sửa đổi, bổ sung nhằm tăng tính minh bạch, gia tăng thanh khoản cho các trái phiếu phát hành riêng lẻ.

Bên cạnh đó, khi TCTD thực hiện mua lại TPDN mà TCTD đã bán, TCTD phải tuân thủ các quy định khác tại Thông tư 16 tương tự như khi TCTD mua lần đầu. Do đó, NHNN bãi bỏ quy định này tại Thông tư 16 và Thông tư 03 không cần phải kéo dài thời gian ngưng hiệu lực thi hành.

Dự thảo quy định về điều khoản chuyển tiếp nhằm tạo điều kiện cho TCTD và khách hàng được tiếp tục thực hiện các nội dung trong hợp đồng mua, bán trái phiếu doanh nghiệp đã ký kết phù hợp với quy định của pháp luật có hiệu lực thi hành tại thời điểm ký kết hợp đồng đó hoặc sửa đổi, bổ sung hợp đồng trên kể từ ngày Thông tư này có hiệu lực thi hành chỉ được thực hiện khi nội dung sửa đổi, bổ sung phù hợp với quy định tại Thông tư này.

Trước đó, cuối tháng 11/2023, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cũng đã có văn bản kiến nghị các vấn đề tiếp tục gỡ khó cho thị trường TPDN. Theo HoREA, năm 2024, tổng giá trị TPDN đáo hạn lên đến 329.500 tỷ đồng, cao hơn gần 22% so với năm nay. Việc phát hành trái phiếu mới để đảo nợ vẫn rất khó khăn vì thiếu vắng bên mua.

HoREA kiến nghị NHNN bỏ  điểm a khoản 8 Điều 4 Thông tư 16/2021/TT-NHNN theo hướng không cấm các TCTD mua TPDN phát hành với mục đích đảo nợ. Theo quy định hiện hành của Thông tư 16, các ngân hàng không được mua TPDN phát hành với mục đích cơ cấu lại các khoản nợ của chính doanh nghiệp phát hành.

HoREA cho rằng, quy định trên của Thông tư 16 thiếu sự thống nhất với Nghị định số 65/2022/NĐ-CP (sửa đổi khoản 2 Điều 5 Nghị định 153/2020/NĐ-CP) cho phép doanh nghiệp phát hành trái phiếu với mục đích cơ cấu lại nợ của chính doanh nghiệp hoặc mục đích phát hành trái phiếu theo quy định của pháp luật chuyên ngành.

Đặc biệt, Thông tư 16/2021/TT-NHNN ngày 10/11/2021 của TPDN được ban hành trước 1 năm so với Nghị định 65/2022/NĐ-CP ngày 16/09/2022, mà Nghị định số 65/2022/NĐ-CP đã cho phép doanh nghiệp phát hành trái phiếu với mục đích đảo nợ, nên rất cần bỏ điều khoản trên do đã “vênh” và không còn phù hợp với quy định của Nghị định 65/2022/NĐ-CP.

Về lý do sửa đổi Thông tư 16, NHNN cho biết, ngày 23/4/2023, NHNN đã ban hành Thông tư 03/2023/TT-NHNN quy định ngưng hiệu lực thi hành đối với quy định tại khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN đến hết ngày 31/12/2023 để gia tăng thanh khoản, góp phần hỗ trợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN).

Thông tư 03/2023/TT-NHNN được ban hành trong bối cảnh thị trường TPDN gặp nhiều khó khăn, cần có các giải pháp, quy định kịp thời từ nhiều phía để hỗ trợ, góp phần tháo gỡ khó khăn cho thị trường TPDN, qua đó góp phần ổn định kinh tế vĩ mô; đồng thời phù hợp với chủ trương của Chính phủ tại Nghị quyết số 33/NQ-CP có mục tiêu tháo gỡ khó khăn về các nguồn vốn tín dụng, trái phiếu, quỹ đầu tư… khơi thông dòng vốn cho thị trường BĐS, góp phần tăng thanh khoản cho thị trường.

Bên cạnh đó, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành một số văn bản chỉ đạo như tại Nghị quyết số 164/NQ-CP ngày 4/10/2023: Tiếp tục theo dõi tình hình thực hiện Thông tư số 02/2023/TT-NHNN, Thông tư số 03/2023/TT-NHNN, Thông tư số 06/2023/TT-NHNN và các Thông tư đã ban hành để kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ hiệu quả các vướng mắc phát sinh trong thực tế về tiếp cận vốn của người dân, doanh nghiệp.

Đồng thời, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 990/CĐ-TTg ngày 21/10/2023, việc sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2021/TT-NHNN là cần thiết và cần được sớm ban hành nhằm góp phần tháo gỡ khó khăn trong bối cảnh tình hình thị trường TPDN hiện nay.