Để ngăn chặn hàng giả làm xấu hình ảnh, uy tín của các thương hiệu lớn, ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh, không ít ý kiến cho rằng, cần tăng chế tài xử lý để đảm bảo tính răn đe.
Tình trạng mua bán hàng giả không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng mà còn tác động tiêu cực đến nền kinh tế - xã hội. Hệ quả là người mua trả tiền thật nhưng nhận về hàng kém chất lượng, gây tổn thất tài chính và tâm lý… đáng nói, khi vấn nạn hàng giả kéo dài sẽ làm xấu hình ảnh, uy tín của các thương hiệu lớn, ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh lành mạnh.
Diễn biến phức tạp
Theo thống kê của cơ quan chức năng, nếu như trước đây hàng giả chủ yếu tập trung ở một số nhóm hàng có giá trị cao như thời trang, mỹ phẩm, phụ kiện… thì hiện nay hầu hết các nhóm hàng hóa đều có nguy cơ bị làm giả. Từ hàng tiêu dùng thiết yếu, thực phẩm, dược phẩm, vật tư nông nghiệp đến đồ điện tử, vật liệu xây dựng… cho đến pháo hoa của Bộ Quốc phòng.
Đáng nói, cùng với sự phát triển của thương mại điện tử và mạng xã hội tình trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đã và đang diễn ra ngày càng phổ biến.
Thông tin từ Công ty TNHH một thành viên Hóa chất 21 (Nhà máy Z121) cho biết, các sản phẩm pháo hoa giả mạo nhãn Nhà máy Z121 – Bộ Quốc phòng đang xuất hiện trên thị trường, chủ yếu được rao bán thông qua mạng xã hội và các kênh trực tuyến không chính thống.
Theo Z121, các sản phẩm giả thường được gắn tem nhãn tương tự hàng thật, sử dụng tên gọi không có trong danh mục sản phẩm chính thức, thông số kỹ thuật không đồng nhất hoặc không thể xác thực nguồn gốc qua hệ thống kiểm tra của nhà sản xuất. Những yếu tố này khiến người tiêu dùng rất dễ bị đánh lừa nếu không có kinh nghiệm nhận biết.
“Toàn bộ các sản phẩm pháo hoa giả bị phát hiện trên thị trường đều không do đơn vị sản xuất”, Z121 khẳng định. Đồng thời lưu ý, việc sử dụng pháo hoa giả không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nghiêm trọng do không được kiểm định về chất lượng, quy trình sản xuất và tiêu chuẩn kỹ thuật, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người sử dụng.
Trước thực tế đã nêu, để tránh ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu của doanh nghiệp, bảo vệ an toàn cho người tiêu dùng, không ít ý kiến cho rằng, đã đến lúc cần xem xét tăng chế tài xử lý để đảm bảo tính răn đe và thượng tôn pháp luật.
Chế tài cần đủ sức răn đe
Trước diễn biến ngày càng phức tạp của tình trạng buôn bán hàng giả, thời gian qua, cơ quan quản lý đã không ngừng hoàn thiện khung pháp lý, đi đôi với đó là nâng cao hiệu quả thực thi. Đặc biệt, các quy định xử phạt thời gian qua đã từng bước được bổ sung theo hướng tăng mức phạt và áp dụng đồng bộ các biện pháp khắc phục hậu quả như tịch thu tang vật, buộc nộp lại khoản lợi bất hợp pháp, tước quyền sử dụng giấy phép.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, chế tài hiện hành vẫn cần tiếp tục hoàn thiện theo hướng đánh trúng lợi ích kinh tế của các đối tượng vi phạm. Bởi, khi lợi nhuận thu được từ hành vi buôn bán hàng giả vẫn lớn hơn chi phí phải trả, các đường dây sản xuất, kinh doanh hàng giả, nhất là những tổ chức hoạt động chuyên nghiệp, liên tỉnh, liên nền tảng, sẽ tiếp tục tìm cách lách luật để tồn tại.
Bàn về vấn đề xử phạt đối với hành vi sản xuất hàng giả trong Bộ luật Hình sự (sửa đổi) trước đó, một số đại biểu Quốc hội cho hay, theo quy định tại Nghị định 98/2020/NĐ-CP, mức xử phạt hành chính tối đa cho hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là 200 triệu đồng, Bộ luật Hình sự sửa đổi đã nâng mức phạt lên 2 tỷ đồng. Tuy nhiên, mức xử phạt này vẫn chưa đủ sức răn đe, nhất là với các tổ chức, doanh nghiệp có quy mô lớn, sẵn sàng chấp nhận nộp phạt để tiếp tục vi phạm.
Vì vậy, nên cân nhắc xử phạt theo tỷ lệ giá trị hàng hóa vi phạm, thay vì chỉ áp dụng mức tiền cố định (ví dụ: 200 triệu đến 2 tỷ đồng). Cụ thể, nên quy định phạt theo % giá trị lô hàng vi phạm từ 50-100% tuỳ theo hành vi vi phạm.
Bên cạnh đó, cần tăng mạnh chế tài hình sự, mở rộng phạm vi truy cứu với các hành vi tổ chức, có tổ chức và tái phạm. Với hành vi tổ chức sản xuất, buôn bán hàng giả có tổ chức, gây thiệt hại lớn, cần truy cứu hình sự mạnh mẽ thay vì chỉ phạt hành chính. Thậm chí có thể hình sự hóa thêm nhiều hành vi nhẹ hơn nếu tái phạm nhiều lần (để ngăn chặn từ đầu).
Ngoài vấn đề tăng chế tài xử lý, theo nhiều ý kiến, khái niệm “hàng giả” hiện nay đã đến lúc cần được thống nhất và luật hóa một cách phổ quát để làm căn cứ áp dụng thống nhất trong kiểm tra, xử lý, tránh những bất cập như hiện nay.
