Tăng mạnh mức phạt vi phạm kinh doanh bất động sản

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu và Đánh giá Thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE), gần 89% môi giới trên thị trường chưa có chứng chỉ hợp lệ, 52% chưa từng qua đào tạo chính quy. Số liệu từ Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản cũng cho thấy, đến cuối năm 2024, chỉ khoảng 10% môi giới có chứng chỉ hành nghề; riêng TP.HCM chỉ đạt 10,6%, Hà Nội khoảng 12%. Tình trạng đào tạo tràn lan, cấp chứng chỉ không đúng quy định vẫn diễn ra, ảnh hưởng lớn đến quyền lợi khách hàng.

Trước bối cảnh đó, Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng, nhằm sửa đổi, bổ sung Nghị định 16/2022 của Chính phủ và khắc phục các bất cập trong hoạt động kinh doanh bất động sản.

Trong Dự thảo, Bộ Xây dựng đề xuất sửa đổi hàng loạt quy định xử phạt. Đối với hành vi chậm làm thủ tục đề nghị cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người mua, chủ đầu tư sẽ bị xử phạt theo mức độ và thời gian vi phạm. Với các trường hợp kinh doanh bất động sản nhưng không thành lập doanh nghiệp hoặc không đáp ứng điều kiện theo quy định, mức phạt dự kiến từ 120 - 200 triệu đồng và có thể bị đình chỉ hoạt động từ ba đến sáu tháng.

Ngoài ra, phạt tiền từ 240 - 300 triệu đồng đối với chủ đầu tư dự án, doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ bất động sản, có hành vi nhận tiền thanh toán theo hợp đồng kinh doanh bất động sản, hợp đồng kinh doanh dịch vụ bất động sản từ khách hàng, không thông qua tài khoản mở tại tổ chức tín dụng trong nước, hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài đang hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.

Doanh nghiệp không công khai, công khai không đầy đủ hoặc không trung thực thông tin về dự án trước khi đưa vào kinh doanh có thể bị phạt từ 300 - 400 triệu đồng. Trường hợp kinh doanh sai hình thức, sai phạm vi trong dự án bất động sản, mức phạt có thể tăng lên từ 400 đến 500 triệu đồng. Các hành vi thu tiền sai quy định có thể bị phạt 500 đến 600 triệu đồng và buộc hoàn trả toàn bộ khoản thu trái phép.

Đối với nhà ở, công trình xây dựng có sẵn, chủ đầu tư không công khai tình trạng thế chấp theo quy định sẽ bị phạt từ 600 - 800 triệu đồng; nếu đưa sản phẩm chưa đủ điều kiện vào kinh doanh, mức phạt có thể lên tới 1 tỷ đồng, kèm theo đình chỉ hoạt động và nghĩa vụ hoàn trả tiền cho khách hàng.

Với sản phẩm hình thành trong tương lai, Dự thảo quy định phạt tiền từ 260 – 300 triệu đồng đối với chủ đầu tư dự án bất động sản có một trong các hành vi: Không có chấp thuận bảo lãnh của ngân hàng cho nghĩa vụ tài chính của chủ đầu tư đối với bên mua, thuê mua nhà ở trước khi bán, cho thuê mua nhà ở theo quy định; Hoặc không gửi bản sao văn bản cam kết bảo lãnh cho bên mua, thuê mua theo quy định khi ký kết hợp đồng mua bán, thuê mua nhà ở; Hoặc không cung cấp thư bảo lãnh cho bên mua, thuê mua trong thời hạn quy định hoặc theo thỏa thuận trong hợp đồng mua bán, thuê mua nhà ở, trừ trường hợp bên mua, thuê mua từ chối việc bảo lãnh.

Các hành vi thu tiền đặt cọc, thu tiền bán hoặc cho thuê mua sai quy định, hoặc sử dụng sai mục đích tiền của khách hàng sẽ bị phạt 600 - 800 triệu đồng. Chủ đầu tư không công khai tình trạng thế chấp cũng bị phạt ở mức tương tự và phải hoàn trả tiền nếu khách hàng yêu cầu. Trường hợp đưa sản phẩm chưa đủ điều kiện vào kinh doanh, mức phạt có thể lên tới 800 triệu - 1 tỷ đồng.

Các chuyên gia nhận định việc tăng mạnh chế tài xử phạt sẽ tạo sức ép buộc chủ đầu tư và sàn giao dịch tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật, từ nghĩa vụ bảo lãnh ngân hàng, công khai thông tin dự án đến quy trình thu, quản lý tiền của khách hàng. Khi các quy chuẩn này được thực hiện nghiêm túc, tính minh bạch của thị trường sẽ được củng cố, rủi ro đối với người mua giảm đáng kể, đồng thời nâng cao mức độ chuyên nghiệp của lực lượng môi giới. Việc bổ sung biện pháp khắc phục hậu quả như hoàn trả các khoản thu sai quy định cũng giúp bảo vệ trực tiếp quyền lợi khách hàng. Nếu được triển khai đồng bộ, hệ thống chế tài mới sẽ góp phần loại bỏ các chủ thể yếu kém, ngăn chặn vi phạm phổ biến và hướng thị trường bất động sản tới sự ổn định, lành mạnh và bền vững hơn.