Tesla và câu chuyện quay về Trung Quốc: Bước đi sai lầm hay chiến lược?

Mặc dù lô xe điện đầu tiên này được ưu tiên bán cho nhân viên Tesla, tuy nhiên, đây sẽ là bước đột phá lớn giúp hãng ô tô Mỹ xây dựng vị thế trên thị trường xe điện và ôtô truyền thống tại Trung Quốc. Được biết, Tesla Model 3 sản xuất tại Trung Quốc sẽ được miễn 10% thuế. Giá xe dao động trong khoảng 50.000 USD/chiếc.

Theo kế hoạch, Tesla sẽ giảm giá 20% hoặc hơn cho xe sản xuất tại Trung Quốc trong năm tới khi hãng bắt đầu sử dụng nhiều hơn dây chuyền cung ứng địa phương.

Có thể nói, trong khi các công ty khác có hoạt động sản xuất tại Trung Quốc đang lên kế hoạch dịch chuyển sang các khu vực khác, Tesla đã "đặt cược" vào một bước đi mạo hiểm khi quyết định xây dựng nhà máy tại Trung Quốc và đẩy mạnh hoạt động tại thị trường này. 

Bên cạnh mục đích tránh hàng rào thuế quan, đồng thời cắt giảm chi phí vốn đang dần cao lên ở Mỹ. Đây cũng là một phần của chiến lược dài hạn nhằm đối phó với tình trạng doanh số tụt giảm. Doanh thu của hãng tại thị trường Mỹ trong quý 3 vừa qua giảm 39% so với cùng kỳ năm trước và là lần giảm đầu tiên trong hơn 2 năm qua, thấp hơn 2 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước, chỉ đạt 3,13 tỷ USD.

Mặt khác, Bắc Kinh đang là thị trường màu mỡ cho các doanh nghiệp sản xuất xe điện. Việc chính phủ Trung Quốc quyết tâm giảm thiểu ô nhiễm không khí cùng các chính sách hạn chế xe hơi đã biến quốc gia này trở thành vùng đất lí tưởng cho các loại xe điện sinh sôi và phát triển.

Đồng thời, các kế hoạch của chính phủ đã tiếp sức cho lĩnh vực phát triển xe điện và các dòng xe tự lái. Ví dụ như quy hoạch cơ sở hạ tầng, thúc đẩy công nghệ mới và sửa đổi các chính sách khác. Số trạm sạc xe điện ở Bắc Kinh đã xấp xỉ bằng số trạm sạc trên toàn nước Mỹ. 

Cùng với việc Trung Quốc đẩy mạnh công nghệ trong năm 2020, khích lệ các nhà sản xuất ôtô từ bỏ những chiếc xe hao xăng và đẩy nhanh việc ra mắt sản phẩm mới là cổng sạc điện cho ôtô sẽ ngày càng thu hút các ông lớn năng lượng như tập đoàn dầu khí đa quốc gia Royal Dutch Shell và BP Plc tham gia hợp tác.

Do đó, khi Tesla xây dựng nhà máy tại Thượng Hải, doanh nghiệp này cũng nhận được lợi thế lớn khi được chính phủ Trung Quốc cho phép sở hữu 100% nhà máy này mà không cần hợp tác với một công ty trong nước.

Đồng thời, quyết định miễn thuế bán hàng 10% đối với xe điện của Tesla, chính sách này trước đây chỉ được dành cho các hãng xe điện trong nước. Điều này cũng giúp Tesla có lợi thế kinh doanh so với các đối thủ khác như Mercedes, Ford, BMV... khi không cần chia sẻ lợi nhuận và bí mật công nghệ cho các công ty nội địa.

Trên hết, việc sản xuất ô tô tại thị trường Trung Quốc cũng góp phần giúp Tesla chuẩn bị cho một chiến lược dài hơi hơn để thâm nhập vào các thị trường tiềm năng khác, cụ thể là Đông Nam Á khi thị trường ô tô Trung uốc đang có dấu hiệu suy giảm. Cho đến nay, khu vực kinh tế này có tỷ lệ sở hữu xe hơi đặc biệt cao so với các khu vực khác trên thế giới.

Tỷ lệ hộ gia đình sở hữu nhiều hơn một xe hơi ở các quốc gia như Thái Lan, Malaysia và Indonesia đang tăng nhanh chóng. Nếu không có thay đổi lớn, ước tính sở hữu phương tiện trên toàn khu vực sẽ tăng hơn 40% vào năm 2040. Đồng thời, việc các thủ đô lớn tại Đông Nam Á đang chịu tình trạng ô nhiễm nặng nề cũng thúc đẩy việc sản xuất và sử dụng ô tô điện.

Các chuyên gia nhận định, với việc doanh nghiệp này đang nỗ lực tự chủ công nghệ sản xuất pin cũng như sự tiến bộ của khoa học kĩ thuật, giá thành xe ô tô của Tesla sẽ giảm nhanh trong những năm tới.

Nếu nhà mãy sản xuất của Tesla thành công sẽ thúc đẩy mạnh mẽ tiềm năng xuất khẩu xe điện của doanh nghiệp này nói riêng và các công ty sản xuất ô tô điện nội địa Trung Quốc nói chung sang các thị trường Đông Nam Á trong tương lai.

Điều này sẽ đặt các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh gắt gao và nguy cơ bị chiếm mất thị trường trong tương lai. Hiện nay, nhu cầu về ô tô tại Việt Nam đang tăng nhanh. Theo dự báo, đến thời điểm 2025 sẽ đạt khoảng 600.000 xe/năm và 2030 đạt 1 triệu xe/năm, từ năm 2025, thị trường ô tô sẽ có bước chuyển lớn sang dòng xe điện.

Nhưng cho đến nay, phát triển xe điện tại Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn khi chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 vẫn định hướng tập trung vào phát triển các dòng xe chủ yếu là dùng động cơ đốt trong, trong khi xe điện mới chỉ nhận được ưu đãi về thuế tiêu thụ đặc biệt.

Mặc dù vậy như chuyên gia phân tích cấp cao của công ty nghiên cứu Navigrant Research của Canada nhận định, thị trường xe điện tại Việt Nam vẫn còn rất nhiều dư địa. Bên cạnh việc loại bỏ những rào cản trong việc chấp nhận công nghệ này, việc triển khai cơ sở hạ tầng cho xe điện cần được thiết lập ngay từ bây giờ để thúc đẩy sự tham gia của các doanh nghiệp vào cuộc chơi này.