Tham vọng của Nga và Trung Quốc

CẨM ANH• 16/02/2022 15:04

Việc Nga và Trung Quốc xây dựng mối quan hệ ngày càng khăng khít đang dần hình thành hai cực đối đầu trên bàn cờ chính trị toàn cầu.

>>Liên minh Nga - Trung nhìn từ Ukraina

Mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo Nga - Trung Quốc đang ngày trở nên gắn bó hơn trong thời gian gần đây

MốTổng thống Nga V.Putin và Chủ tịch Trung quốc Tập Cận Bình.

Trong bối cảnh phương Tây tẩy chay Thế vận hội Olympic Bắc Kinh, Trung Quốc và Nga đã đánh dấu dịp này bằng cách thể hiện mối quan hệ ngày càng thân thiết của họ. Tổng thống Nga Vladimir Putin chụp ảnh với nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình khi khai mạc Thế vận hội mùa đông 2022 và tuyên bố phản đối việc mở rộng Liên minh NATO đã thể hiện rõ điều đó.

Đặc biệt, trong một tuyên bố chung, hai nhà lãnh đạo đã công bố về một kỷ nguyên mới và phát triển bền vững toàn cầu. Bên cạnh đó, Moscow và Bắc Kinh nhấn mạnh "hai nước ủng hộ việc hình thành một kiểu quan hệ mới giữa các cường quốc trên thế giới dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau, chung sống hòa bình và hợp tác cùng có lợi".

Trước lập trường của Moscow đối với Ukraine và những ồn ào từ Bắc Kinh về tương lai của Đài Loan, nhiều nhà quan sát quốc tế đang theo dõi chặt chẽ về mối quan hệ ngày càng khăng khít giữa hai nước.

Chủ tịch ủy ban quốc phòng quốc hội của Vương quốc Anh, Tobias Ellwood gần đây đã nhận định rằng phương Tây chỉ mới thức giấc muộn màng trước thách thức từ mối quan hệ ngày càng chặt chẽ của Nga với Trung Quốc. “Nga cung cấp dầu, khí đốt và khí tài quân sự. Đổi lại, Trung Quốc cung cấp công nghệ tiên tiến", ông viết và cho biết thêm: “Ngày nay, thế giới đang chứng kiến sự ra đời của một liên minh mới mạnh mẽ hơn và đưa thế giới phân mảnh thành hai phạm vi ảnh hưởng cạnh tranh nhau".

Việc Nga và Trung Quốc đang nỗ lực nhất quán để xây dựng một hệ thống an ninh bình đẳng, cởi mở, bao trùm, không chống bên thứ ba ở Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (APR) nhằm đảm bảo hòa bình, ổn định và thịnh vượng cho thấy, không có chỗ cho Mỹ trong tầm nhìn của họ về trật tự thế giới mới.

Khi bất ổn bùng phát ở Kazakhstan, Tổng thống Putin cáo buộc Mỹ âm mưu bảo trợ một cuộc cách mạng mới và được Bắc Kinh ủng hộ. Từ lâu, Điện Kremlin tin rằng Mỹ đứng sau cuộc cách mạng Euro Maidan ở Ukraine năm 2013-2014, khiến cựu Tổng thống thân Nga Viktor Yanukovych bị lật đổ, làm đảo chiều hoàn toàn quan hệ giữa Moscow và Kiev.

Trong khi đó, Trung Quốc cáo buộc các thế lực nước ngoài, ám chỉ Mỹ, kích động cuộc biểu tình quy mô lớn ở Hong Kong năm 2019 làm chấn động cả thế giới. Mặt khác, Nga và Trung Quốc đều cho rằng, những giá trị làm nên trật tự thế giới hiện nay đang trao cho Mỹ quá nhiều quyền lực, bởi vậy cần phải phá bỏ.

Nga và Trung Quốc đang chịu áp lực trừng phạt từ Mỹ và các nước phương Tây, việc hai nước đưa ra tuyên bố chung sẽ có tác động định hình lại các mối quan hệ quốc tế, nhất là giữa các cường quốc trên thế giới

>>Vì sao Mỹ - Nga “dị mộng” về Ukraina?

Đường ống Sức mạnh của Siberia: chở một lượng khí đốt tự nhiên ngày càng tăng từ Nga sang Trung Quốc.

Đường ống chở một lượng khí đốt tự nhiên ngày càng tăng từ Nga sang Trung Quốc.

Tuy nhiên, mặc dù Canberra, Washington và những nơi khác lo lắng về viễn cảnh quan hệ Nga-Trung thắt chặt hơn, nhưng họ cũng được cảnh báo không nên cuốn vào những lời thổi phồng xung quanh mối quan hệ giữa Moscow và Bắc Kinh.

Trong khi hai nhà lãnh đạo có lợi ích chung trong việc làm suy yếu vai trò của Hoa Kỳ và NATO, Chủ tịch Tập Cận Bình không muốn một phát động một cuộc chiến toàn diện trong một năm nhạy cảm về mặt chính trị như năm 2022. Bên cạnh đó, việc đối đầu với các đối tác thương mại châu Âu gặp bất lợi cũng không nằm trong tính toán của Trung Quốc.

“Sự tin tưởng giữa Bắc Kinh và Moscow cần phải lớn hơn nhiều so với mức độ phối hợp như hiện nay”, Mark Harrison, giảng viên cao cấp về nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Tasmania đánh giá. Trong khi Nga tích cực tham gia vào các cuộc tập trận chung với Trung Quốc, Bắc Kinh đã từ chối ủng hộ tinh thần áp dụng các biện pháp quân sự của Moscow ở châu Âu. Quân đội Trung Quốc đã không tham gia cuộc tập trận chiến lược gần đây nhất của Nga, được tổ chức ở miền Tây nước Nga và Belarus.

Thậm chí, ngay cả trong tuyên bố chung cũng có nhiều mâu thuẫn. Trong khi Nga tái khẳng định việc ủng hổ chính sách Một Trung Quốc liên quan đến Đài Loan, không có đề cập cụ thể nào về Ukraine.

Do đó, mức độ hỗ trợ của Trung Quốc đối với Nga khi đối mặt với một vòng trừng phạt khác của phương Tây vẫn chưa chắc chắn. Hiện tại, như một nhà bình luận lưu ý "chỉ cần Trung Quốc giữ thái độ trung lập tích cực là đủ". Moscow đã đặt nhiều hy vọng vào hỗ trợ kinh tế từ Bắc Kinh sau năm 2014, nhưng hầu hết các công ty Trung Quốc đều tránh xa thị trường này vì lo ngại mối quan hệ của họ với các thị trường phương Tây bị tổn hại.

Xây dựng trật tự thế giới mới không thuần túy là sức mạnh cơ bắp, mà còn là cuộc chiến trên nhiều khía cạnh khác nhau. Về mặt ý thức hệ, Trung Quốc và Nga vẫn rất khác biệt, mặc dù người ta tin rằng có sự tôn trọng lẫn nhau giữa nhà lãnh đạo hai nước. Hai quốc gia có một lịch sử đầy biến động, được đánh dấu bằng các cuộc đụng độ biên giới và sự ngờ vực sâu sắc.