Tham vọng tiền kỹ thuật số của Trung Quốc đứng đầu thế giới!

AN CHI• 07/12/2020 05:00

Những nỗ lực của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBoJ) xung quanh các tiêu chuẩn của đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (E-CNY) đang thúc đẩy tầm ảnh hưởng quốc tế của đồng tiền này.

Trong khi hầu hết các chính phủ trên thế giới vẫn đang tập trung vào cuộc chiến chống COVID-19 – nguyên nhân khiến nền kinh tế toàn cầu vào cuộc suy thoái tồi tệ nhất kể từ cuộc đại suy thoái những năm 1930, thì các ngân hàng trung ương đang đối mặt với một trong những thách thức tài chính lớn nhất của thập kỷ tới: Tiền tệ kỹ thuật số.

Cho đến nay, đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương Trung Quốc đã được thử nghiệm ở ba thành phố: Thâm Quyến, Tô Châu và Thành Đô

Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PboC), đã bắt đầu nghiên cứu về đồng nhân dân tệ kỹ thuật số từ năm 2014, với giấc mộng rằng Trung Quốc có khả năng là nền kinh tế lớn đầu tiên giới thiệu một loại tiền kỹ thuật số có chủ quyền. Bên cạnh đó, PBoC đã hoàn thành việc xây dựng cơ sở hạ tầng cho hệ thống Thanh toán Điện tử Tiền tệ Kỹ thuật số (DCEP) và đang thực hiện thử nghiệm cục bộ ở các thành phố, bao gồm Thâm Quyến và Tô Châu.

Dự thảo sửa đổi luật ngân hàng trung ương được Trung Quốc công bố ngày 23 tháng 10 vừa qua bao gồm các điều khoản cung cấp khuôn khổ pháp lý cho DCEP, giúp đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (E-CNY) có được tính pháp lý tương tự như đồng nhân dân tệ (CNY) vật lý. Và kế hoạch kinh tế dài hạn của Trung Quốc đến năm 2035, được công bố sau Hội nghị lần thứ năm của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản diễn ra vào cuối tháng 10 đã đề cập đến "việc nghiên cứu và phát triển tiền tệ kỹ thuật số tiến bộ đều đặn."

Khi chuẩn bị cho việc ra mắt DCEP trong nước, Trung Quốc cũng muốn đảm bảo nước này có một vị trí trong bảng tiền tệ kỹ thuật số toàn cầu. Trong vài tháng qua, Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhấn mạnh sự cần thiết của Trung Quốc trong việc thiết lập các tiêu chuẩn quốc tế và xây dựng các quy tắc toàn cầu để xử lý rủi ro nhằm đảm bảo nước này duy trì được khả năng cạnh tranh trong lĩnh vực tài chính toàn cầu.

Trong một bài báo đăng trên Tạp chí Qiushi số tháng 10, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nêu rõ: "Chúng ta nên tích cực tham gia xây dựng các quy tắc quốc tế về tiền tệ kỹ thuật số và thuế kỹ thuật số để tạo ra lợi thế cạnh tranh mới". Và trong bài phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo từ Nhóm 20 quốc gia vào ngày 21 tháng 11, ông Tập đã kêu gọi tổ chức "thảo luận về việc phát triển các tiêu chuẩn và nguyên tắc cho tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) với một thái độ cởi mở và thích ứng, và xử lý tất cả các loại rủi ro và thách thức, đồng thời thúc đẩy chung cho sự phát triển của hệ thống tiền tệ quốc tế. "

Trung Quốc vốn đã khá tách biệt thế giới trong lĩnh vực tiền tệ kỹ thuật số. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên trước cách mà chính phủ và các công ty trong nước như gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba Group Holding và chi nhánh fintech của hãng là Ant Group đã sử dụng công nghệ kỹ thuật số để biến kiến trúc ngân hàng và tài chính lạc hậu của Trung Quốc thành một hệ thống tiên tiến, tập trung vào hoạt động thương mại điện tử vốn phù hợp hơn với kỷ nguyên internet.

Một cuộc khảo sát đối với 66 ngân hàng trung ương lớn do Ngân hàng Thanh toán Quốc tế thực hiện vào cuối năm 2019, cho thấy 80% các ngân hàng trung ương đã tham gia vào một số hình thức công việc CBDC, tăng từ 70% trong cuộc khảo sát trước đó vào năm 2018. Trong số 80%, chỉ 10% đã tiến xa khi đang phát triển các dự án thử nghiệm và tất cả đều ở các nền kinh tế thị trường mới nổi.

Sự thay đổi đó một phần được thúc đẩy bởi sự gia tăng của các loại tiền điện tử như Bitcoin và thông báo của Facebook vào tháng 6 năm 2019 rằng họ nghiên cứu một dự án liên quan tới một loại tiền kỹ thuật số (đồng Libra) dựa trên blockchain toàn cầu.

Nghiên cứu về tiền tệ kỹ thuật số đã tiếp thêm động lực sau đại dịch COVID-19, dẫn đến việc tăng tốc việc sử dụng thanh toán kỹ thuật số, làm dấy lên lo ngại rằng hàng trăm triệu người tiêu dùng, đặc biệt là người già và những người "không có ngân hàng" - những người không được tiếp cận với các tiện ích ngân hàng - sẽ bị loại khỏi hệ thống tài chính. Tỷ lệ thanh toán không tiếp xúc trong các giao dịch thẻ toàn cầu đã tăng lên hơn 33% vào tháng 3 khi đại dịch hoành hành trên khắp thế giới.

Theo chuyên gia tài chính ngân hàng Benoit Coeure, thành viên Ủy ban điều hành của Ngân hàng Thanh toán quốc tế (The Bank for International Settlements BIS), năm 2020 "là một thời điểm quan trọng trong quan điểm của nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới đối với CBDC". Trong khi Libra đã đẩy nhanh tiến độ của các ngân hàng trung ương đối với các CBDC, thì chính sự đổi mới công nghệ về cơ bản đang thúc đẩy sự thay đổi.

Trong một báo cáo tháng 10 có tên"Phương pháp tiếp cận tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản", BoJ cho biết họ sẽ bắt đầu thử nghiệm các chức năng cơ bản của CBDC như một hệ thống thanh toán vào năm 2021. Cùng thời điểm đó, Ngân hàng Trung ương Châu Âu đã công bố báo cáo về khả năng phát hành đồng euro kỹ thuật số và nói rằng họ sẽ quyết định có khởi động dự án đồng euro kỹ thuật số vào khoảng giữa năm tới hay không.

Trong khi đó, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (FED) lại tỏ ra thận trọng hơn. Khi BIS làm việc với các ngân hàng trung ương lớn khác về việc thành lập một nhóm nghiên cứu tiền kỹ thuật số, FED ban đầu từ chối tham gia. Nhưng sau khi nhóm chính thức ra mắt vào tháng 1 năm 2020, FED đã thay đổi quyết định và tham gia cùng sáu ngân hàng trung ương sáng lập khác, bao gồm Ngân hàng Anh và Ngân hàng Trung ương Châu Âu. Tên của FED đã xuất hiện trong báo cáo đầu tiên do nhóm phát hành vào tháng 10 xung quanh các thảo luận về nguyên tắc chung và các đặc điểm chính mà một CBDC và cơ sở hạ tầng hỗ trợ cần phải có.

Trong năm qua, các quan chức ngân hàng trung ương Trung Quốc đã cố gắng dung hoà DCEP với chính sách và hệ thống tiền tệ của đất nước, cách nó thay đổi vai trò của hệ thống thanh toán bên thứ ba chi phối Alipay và WeChat Pay. và cách tiếp cận của Trung Quốc đối với tiền tệ kỹ thuật số của họ khác với các quốc gia khác. Những nỗ lực đó diễn ra đồng thời với việc triển khai thử nghiệm đồng tiền này trong các cơ sở bán lẻ ở ba thành phố - Thâm Quyến, Tô Châu và Thành Đô - và Khu vực mới Tây An, một trung tâm phát triển cho tam giác kinh tế Bắc Kinh-Thiên Tân-Hà Bắc.

Khi Trung Quốc tập trung phát triển DCEP, điều này trước hết sẽ giúp chính phủ kiểm soát tham nhũng, dòng tiền bất hợp pháp và tránh thuế, cùng những thứ khác. Nhưng về lâu dài, khi hệ thống tài chính của Trung Quốc trở nên phát triển hơn, DCEP sẽ có lợi cho việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ.

Đây chính là lý do chính lý giải vì sao Trung Quốc đang thúc đẩy các tiêu chuẩn chung toàn cầu cho tiền tệ kỹ thuật số và tăng cường phối hợp giữa các cơ quan tài chính quốc tế để điều chỉnh chúng. PBOC đã và đang đóng góp vào việc xây dựng các tiêu chuẩn.

Trên thực tế, Trung Quốc là nước đầu tiên thêm nội dung liên quan đến tiền kỹ thuật số vào kho lưu trữ cho ISO 20022, một tiêu chuẩn toàn cầu mới bao gồm thông tin tài chính được chuyển giữa các tổ chức tài chính bao gồm giao dịch thanh toán, chứng khoán thông tin giao dịch và thanh toán cũng như thông tin thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ.

Sự phối hợp rộng rãi hơn giữa các ngân hàng trung ương trong lĩnh vực xây dựng tiền kỹ thuật số là rất quan trọng, để trong tương lai, các loại tiền kỹ thuật số của các ngân hàng trung ương khác nhau có thể được sử dụng trên phạm vi toàn cầu, giống như chuyên gia Benoit Coeure nhận định: "Nó giống như việc thiết lập một tiêu chuẩn công nghệ truyền thông thống nhất, không quan trọng là bạn đang sử dụng điện thoại di động Samsung, Huawei hay Apple, bạn vẫn có thể nói chuyện với nhau."