Tháo gỡ “gánh nặng” kiểm tra chuyên ngành - Nên giao về một mối

>> Dư địa cải cách kiểm tra chuyên ngành

Khảo sát của VCCI mới đây cho thấy, doanh nghiệp xuất nhập khẩu vẫn gặp rất nhiều vướng mắc trong hoạt động kinh doanh. Trong đó, có 3 nhóm vấn đề nổi trội gồm: Tiếp cận thông tin, thực hiện các thủ tục hải quan và thủ tục quản lý, kiểm tra chuyên ngành. Đáng nói, dù đã có không ít chỉ đạo tháo gỡ, thế nhưng, kiểm tra chuyên ngành vẫn trở thành “gánh nặng” nhiều năm qua.

Theo phản ánh của các doanh nghiệp, trình tự, thủ tục kiểm tra chuyên ngành còn phức tạp, khác biệt tùy theo bộ ngành và loại hình hàng hóa, trong khi cách hiểu và cách triển khai của các bộ lại chưa thống nhất. Danh mục hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành quá nhiều, việc thực hiện kiểm tra chuyên ngành còn phiền hà, thủ tục kiểm tra chuyên ngành đa số được thực hiện kiểm tra tập trung tại cửa khẩu nhưng vẫn có trường hợp doanh nghiệp phải tới tận các bộ ngành mới giải quyết xong. Thực tế này gây nhiều phiền toái do gia tăng chi phí, thời gian tuân thủ của doanh nghiệp.

Một trong những ví dụ điển hình khiến doanh nghiệp trong ngành nông nghiệp “dở khóc, dở cười”, đó là mặt hàng đông trùng hạ thảo đang chịu sự quản lý của hai bộ là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Y tế. Cụ thể, phía Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, mặt hàng này có nguồn gốc thực vật, còn Bộ Y tế lại cho rằng đây là dược phẩm. Thậm chí có ý kiến trong Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn còn cho rằng, mặt hàng đông trùng hạ thảo có yếu tố động vật.

Thực tế trong lĩnh vực kính xây dựng cũng cho thấy, nếu như trước năm 2021, doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực kính xây dựng nhập khẩu chỉ cần có giấy chứng nhận chất lượng của đơn vị thứ 3 được Bộ Xây dựng chỉ định, tờ khai được thông quan. Nhưng từ năm 2021 tới nay, ngoài việc có chứng nhận như đã nêu, doanh nghiệp phải nộp hồ sơ cho Sở Xây dựng để ra “Kết quả kiểm tra Nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu”. Điều này dẫn tới thời gian thông quan hàng hoá chậm hơn nhiều so với trước đây, ảnh hưởng tới việc lưu thông hàng hoá của doanh nghiệp.

Chưa kể, cũng theo phản ánh của các doanh nghiệp, mỗi lần thực hiện thủ tục kiểm tra chuyên ngành, doanh nghiệp phải tới nhiều cơ quan khác nhau để lấy số tiếp nhận mới đăng ký được hồ sơ hải quan, dẫn tới những tốn kém về mặt chi phí…

Theo ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), kết quả đo thời gian giải phóng hàng tại cửa khẩu chỉ có trên 30% thời gian thông quan liên quan đến thủ tục hải quan, còn lại của các bộ, ngành khác.

Trước thực tế đã nêu, vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tài chính chủ trì xây dựng Nghị định quy định về cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra chất lượng và kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu. Tổng cục Hải quan (đơn vị được giao soạn thảo) đã xây dựng Dự thảo Nghị định, tổ chức lấy ý kiến, tổ chức họp, hội thảo với các bộ, cơ quan, doanh nghiệp để tiếp thu ý kiến, chỉnh lý, tuy nhiên, còn một số ý kiến khác nhau nên Dự thảo vẫn tiếp tục hoàn thiện.

Góp ý xây dựng Dự thảo Nghị định, ông Nguyễn Duy Hưng - Phó Chủ tịch Hội Xuất nhập khẩu tỉnh Đồng Nai đề xuất, nên nghiên cứu thực hiện kết nối điện tử cho việc đăng ký kiểm tra chất lượng và trả kết quả giữa các đơn vị kiểm tra, kiểm định và cơ quan Hải quan để rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa. Việc đăng ký và trả kết quả sau đó cơ quan Hải quan kiểm tra trên hệ thống một cửa và thực hiện thông quan tờ khai hải quan. Ngoài ra, sau khi có kết quả kiểm tra, doanh nghiệp sẽ phải tự công bố hợp quy, hợp chuẩn để lưu thông hàng hoá.

Đặc biệt, theo ông Hưng, nên giao cho một đầu mối là cơ quan Hải quan căn cứ trên chứng thư công bố Quy chuẩn chất lượng của nhà sản xuất và bên thứ 3 là cơ quan kiểm định hàng hóa xuất nhập khẩu để hoàn thành các thủ tục thông quan, tiết giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.

Trước đó, tại Hội nghị đối thoại “Tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu khu vực 4 tỉnh, thành phố (Hải Phòng, Quảng Ninh, Hải Dương, Hưng Yên)”, để giảm thiểu khó khăn cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, cộng đồng doanh nghiệp kiến nghị các bộ ngành thống nhất hướng dẫn quy định để doanh nghiệp xuất nhập khẩu thực sự chỉ qua một cửa.

Đồng thời, rút gọn hơn nữa thời gian kiểm tra thông quan, kiểm tra chuyên ngành, xem xét bổ sung các quy định theo các cam kết FTA. Tiếp tục cải cách hành chính để giảm thiểu thủ tục hành chính xuất nhập khẩu, đặc biệt, là những giấy phép điều kiện không thực sự cần thiết.