Thức ăn chăn nuôi tăng cao: Doanh nghiệp đề xuất giảm thuế nhập khẩu

Vừa kịp gượng dậy sau cơn càn quét của dịch tả lợn châu Phi, thì nhiều doanh nghiệp chăn nuôi và hộ nông dân tại các địa phương lại đối mặt nguy cơ "khốn khó" do giá thức ăn chăn nuôi liên tục tăng vọt trong nhiều tháng qua. Nhiều hợp tác xã không dám tái đàn, canh cánh nỗi lo thua lỗ.

Theo chia sẻ của các doanh nghiệp, từ đầu năm trở lại đây, giá thức ăn chăn nuôi tăng mạnh và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, đồng thời giá các loại con giống vật nuôi cũng tăng cao, đã gây khó khăn cho người chăn nuôi gia súc, gia cầm.

Theo đó, giá các loại nguyên liệu như ngô, lúa mỳ, đậu tương liên tục tăng cao, tính bình quân 6 tháng đầu năm, giá ngô hạt tăng 36%; giá khô dầu đậu tăng 35%; giá cám mỳ tăng 32,8%; giá sắn lát tăng 19,5%; giá cám gạo tăng 17% so với cùng kỳ năm 2020.

Mặc dù là quốc gia nông nghiệp, nhưng Việt Nam lại không tự chủ được các loại nguyên liệu như đậu tương, ngô, cám gạo… Mỗi năm, ngành nông nghiệp trong nước chỉ có thể cung cấp khoảng hơn 4 triệu tấn cám, 4,2  triệu tấn sắn làm thức ăn chăn nuôi, trong khi nhu cầu cần tới khoảng gần 30 triệu tấn các loại. Lượng nguyên liệu còn lại khoảng 80% tổng nhu cầu, phải nhập khẩu, nhất là các mặt hàng ngô, lúa mỳ và đỗ tương.

Theo thống kê của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), trong sáu tháng qua, nhập khẩu thức ăn gia súc và nguyên liệu đạt 2,48 tỷ USD, tăng 36,6% so với cùng kỳ năm 2020. Nếu cộng gộp tất cả các nguyên liệu phục vụ cho sản xuất thức ăn chăn nuôi thì tổng giá trị nhập khẩu nhóm hàng này đã lên tới xấp xỉ gần 5,9 tỷ USD.

Bên cạnh đó, vài tháng gần đây giá nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi tiếp tục tăng cao chủ yếu do dịch COVID- 19 tác động tới hệ thống logistics toàn cầu, khiến cước vận chuyển hàng hóa tăng giá mạnh. Đặc biệt hiện nay do dịch COVID - 19, có diễn biến phức tạp, nguồn nhập khẩu và cung ứng nguồn sản xuất thức ăn trở lên khó khăn tại nhiều địa phương trên cả nước.

Theo Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), giá của nguyên liệu đã đẩy giá thức ăn chăn nuôi thành phẩm ở trong nước tăng 15 - 20% tùy từng thời điểm.

Giá nguyên liệu sản xuất tăng cao, nhiều doanh nghiệp đã không muốn tiếp tục đầu tư để tái đàn. Cụ thể theo ghi nhận từ báo cáo của Hiệp hội Chăn nuôi Gia cầm Việt Nam thì khoảng 50% - 55 % trang trại gia cầm lớn trong nước đã phải để trống chuồng và 70 - 75% trang trại, hộ chăn nuôi tạm ngừng tái đàn.

Nhiều Hợp tác xã lo ngại, nếu không có biện pháp làm giảm nhiệt mức tăng này, sẽ khiến hệ luỵ thiếu hụt nguồn cung sản phẩm gia cầm trong nước cho những tháng cuối năm.

Trước những khó khăn trên, mới đây Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam đã có công văn gửi cơ quan chức năng kiến nghị giảm 50% thuế nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi.

Ngoài ra, Ủy ban Ngũ cốc Hoa Kỳ cũng có văn bản kiến nghị giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu tối huệ quốc (MFN) đối với mặt hàng ngô và lúa mỳ xuống 0%. Tại cuộc họp cuối quý II/2021 với Bộ Tài chính, đại diện Đại sứ quán Hoa Kỳ đề nghị giảm thuế nhập khẩu  MFN đối với các mặt hàng này để giảm giá thành sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước.

Chung tay với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, vừa qua Bộ Tài chính đã trình Chính phủ xem xét điều chỉnh giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu MFN của mặt hàng lúa mỳ, mã HS 1001.99.99 từ 3% xuống 0%; giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu MFN của mặt hàng ngô, mã HS 1005.90.90 từ 5% xuống 3% nhằm góp phần giảm giá đầu vào với ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi.

Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp dù có sự vào cuộc của các cơ quan chức năng, trên bình diện chung, giá thức ăn chăn nuôi trong nước khó hạ nhiệt trong thời gian ngắn hạn, bởi dịch bệnh đang có diễn biến ngày một căng thẳng. Ngay việc vận chuyển thức ăn chăn nuôi từ nơi sản xuất đến các nhà máy, trang trại từng địa phương còn khó khăn vì lý do tài xế phải có giấy xét nghiệm PCR, thức ăn chăn nuôi không được đưa vào danh mục hàng thiết yếu...

Do để giải quyết thực trạng, các doanh nghiệp đề xuất Chính phủ cần có chính sách giảm thuế nhập khẩu đối với nguồn nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi tới 50% để khuyến khích trang trại và Hợp tác xã có kế hoạch đầu tư tái đàn.

Trong tình thế trước mắt, Cục Chăn nuôi khuyến cáo các doanh nghiệp trong giai đoạn này, cần chủ động tìm kiếm và tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu tại địa phương, như khô dầu, hạt điều, cám điều, bã sắn, cám gạo... nhằm thay thế nguồn nhập khẩu để chế biến thức ăn chăn nuôi. Chủ động sản xuất các nguyên liệu thức ăn trong nước có thể sản xuất được như chế phẩm probiotic, enzym, thảo dược, các loại khoáng đa lượng (bột đá, MCP, DCP…), khoáng vi lượng (CuSO4, FeSO4…).

Đưa ra giải pháp cho khó khăn trên, TS Nguyễn Tất Thắng – Tổng Thư kí Hội Chăn nuôi Việt Nam cho biết: Chính phủ cần có chính sách khuyến khích chế biến phụ phẩm nông nghiệp thành thức ăn chăn nuôi.

Trong ngắn hạn các cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ nên chủ động chuyển sang sản xuất hữu cơ, sử dụng các nguyên liệu sẵn có ở địa phương, tự chế biến thức ăn chăn nuôi và ít phụ thuộc vào thức ăn công nghiệp. Như vậy vừa giúp giảm giá thành sản xuất mà giá trị sản phẩm tăng lên. Việt Nam là nước nông nghiệp. Trong quá trình chế biến nông lâm thủy sản có hàng chục triệu tấn phụ phẩm, chủng loại phong phú như bã dứa, bã sắn, men bia, phụ phẩm lò mổ, mỡ cá tra, vỏ đầu tôm…

"Nhà nước cũng cần có chính sách khuyến khích các chủ thể đầu tư nghiên cứu, áp dụng công nghệ mới để sử dụng các phụ phẩm này chế biến thành thức ăn cho chăn nuôi, như vậy cũng giảm bớt sức ép từ nguồn nguyên liệu nhập khẩu" - ông Thắng đề xuất.