Kể từ hôm nay (7/8), các mức thuế cao hơn của Mỹ đối với hàng hóa nhập khẩu từ hàng chục nền kinh tế chính thức có hiệu lực, mở ra một giai đoạn căng thẳng mới trong thương mại toàn cầu.
Động thái này nằm trong khuôn khổ chính sách "thuế đối ứng" mà Tổng thống Donald Trump đang đẩy mạnh nhằm điều chỉnh những thông lệ thương mại mà Washington cho là không công bằng.
Theo sắc lệnh hành pháp được ông Trump ký tuần trước, mức thuế nhập khẩu của Mỹ đã tăng từ 10% lên mức dao động từ 15-41%, tùy thuộc vào đối tác và nhóm hàng. Đây được xem là một bước leo thang lớn trong chiến lược tái định hình lại cán cân thương mại toàn cầu mà ông Trump theo đuổi kể từ khi quay lại Nhà Trắng.
Đáng chú ý, nhiều mặt hàng đến từ các nền kinh tế lớn như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và Hàn Quốc hiện phải chịu mức thuế 15%, bất chấp việc các bên này đã đạt được những thỏa thuận sơ bộ với Washington nhằm tránh mức thuế cao hơn. Trong khi đó, Ấn Độ bị áp mức thuế 25%, và con số này dự kiến sẽ tăng gấp đôi sau 3 tuần tới.
Mức thuế cao nhất lên tới 40% và 41% được áp dụng với hàng hóa từ Syria, Myanmar và Lào. Đây là các quốc gia bị Mỹ cho rằng không có hệ thống thương mại minh bạch và thiếu hợp tác trong các cuộc đàm phán gần đây.
Tuy nhiên, chính sách thuế mới không áp dụng đối với các mặt hàng thuộc diện điều chỉnh riêng theo ngành như thép, ô tô, dược phẩm và chất bán dẫn - những lĩnh vực được xem là "nhạy cảm" đối với cả chuỗi cung ứng toàn cầu lẫn nội lực công nghiệp của Mỹ.
Một trong những điểm nổi bật trong đợt điều chỉnh thuế lần này là chính sách đặc biệt dành cho ngành công nghiệp bán dẫn. Ngày 6/8, chỉ một ngày trước khi thuế có hiệu lực, Tổng thống Donald Trump bất ngờ tuyên bố sẽ áp mức thuế "khoảng 100%" đối với toàn bộ chip bán dẫn nhập khẩu vào Mỹ. Tuy nhiên, các công ty đã và đang sản xuất chip tại Mỹ hoặc cam kết xây dựng nhà máy trong tương lai sẽ được miễn thuế hoàn toàn.
Thông báo này được đưa ra trong một sự kiện công bố khoản đầu tư 100 tỉ USD của Apple vào thị trường Mỹ.
Tổng thống Trump nhấn mạnh: "Đối với các công ty như Apple, những công ty đã cam kết xây dựng tại Mỹ, sẽ không có khoản phí nào".
Tuy nhiên, ông cũng đồng thời cảnh báo: "Nếu bạn nói rằng bạn sẽ xây dựng (dây chuyền tại Mỹ) nhưng không thực hiện, chúng tôi sẽ tính phí tích lũy và bạn phải trả hết mọi thứ vào thời điểm sau đó".
Thông điệp cứng rắn này đã nhanh chóng nhận được phản hồi tích cực từ phía Hàn Quốc. Đặc phái viên thương mại nước này xác nhận rằng Samsung Electronics và SK Hynix - hai tập đoàn bán dẫn hàng đầu thế giới sẽ không bị áp mức thuế 100% nhờ các cam kết sản xuất tại Mỹ. Seoul cũng sẽ tiếp tục duy trì các ưu đãi thuế quan với Washington đối với lĩnh vực chất bán dẫn, theo đúng thỏa thuận song phương đã đạt được trước đó.
Trước đó vào tháng 4, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick từng tiết lộ rằng mặt hàng bán dẫn sẽ chịu mức thuế riêng theo ngành, với các chi tiết cụ thể sẽ được công bố "trong một hai tháng tới". Như vậy, cho đến thời điểm hiện tại, mặt hàng này tạm thời chưa bị áp thuế trực tiếp trong khuôn khổ chính sách đối ứng nói chung.
Washington dự kiến sẽ công bố kết quả cuộc điều tra an ninh quốc gia liên quan đến chip bán dẫn và các mặt hàng công nghệ quan trọng vào giữa tháng 8. Đây được coi là căn cứ then chốt để xác định bước đi tiếp theo trong chính sách thương mại công nghệ cao của Mỹ, và có thể kéo theo những điều chỉnh mới về thuế quan hoặc yêu cầu đầu tư bắt buộc đối với các đối tác chiến lược.