Thuế quan toàn cầu của Tổng thống Donald Trump bị một tòa án thương mại Mỹ chặn lại, với lý do nó đã bị áp đặt một cách "bất hợp pháp" theo một đạo luật khẩn cấp.
Một hội đồng gồm ba thẩm phán tại Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ ở Manhattan đã đưa ra một phán quyết rằng phần lớn các mức thuế quan mà ông Trump áp đặt là bất hợp pháp nên bị chặn lại.
Phán quyết này đã đứng về phía các bang do Đảng Dân chủ lãnh đạo và các doanh nghiệp nhỏ đã cáo buộc ông Trump viện dẫn sai luật khẩn cấp để biện minh cho phần lớn các mức thuế của mình. Tòa án đã cho chính quyền 10 ngày để dỡ bỏ các mức thuế, dù không cung cấp bất kỳ hướng dẫn cụ thể nào về các bước cần thực hiện.
Phán quyết nói trên của tòa án sẽ áp dụng cho các mức thuế gồm: thuế phổ quát toàn cầu, các mức thuế cao hơn đối với Trung Quốc và các nước khác, cũng như các mức thuế liên quan đến fentanyl đối với Trung Quốc, Canada và Mexico. Các mức thuế khác theo Điều 232 và Điều 301 không bị ảnh hưởng, bao gồm thuế đối với thép, nhôm và ô tô.
Bộ Tư pháp Mỹ đã đệ trình thông báo kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm Liên bang Hoa Kỳ. Tòa án Tối cao Hoa Kỳ có thể sẽ là cơ quan cuối cùng đưa ra phán quyết trong vụ án có tầm ảnh hưởng lớn này, có thể ảnh hưởng đến hàng nghìn tỷ đô la Mỹ thương mại toàn cầu. Hiện tại, phán quyết này chặn vĩnh viễn các mức thuế, trừ khi tòa phúc thẩm cho phép ông Trump khôi phục chúng trong quá trình tố tụng.
Hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán Mỹ đã tăng vọt sau phán quyết nói trên của tòa án, với hợp đồng tương lai chỉ số Nasdaq 100 tăng tới 2,1%. Đồng đô la mạnh lên và đồng yên giảm giá.
Phán quyết nói trên là một trong những thất bại lớn nhất của Tổng thống Trump giữa làn sóng kiện tụng về các sắc lệnh hành pháp nhằm thử thách giới hạn quyền lực Tổng thống.
Bên cạnh đó, ông Trump cũng đang đối mặt với các vụ kiện khác liên quan tới việc sa thải hàng loạt nhân viên liên bang, hạn chế quyền công dân theo nơi sinh, và các nỗ lực cắt giảm ngân sách liên bang đã được Quốc hội thông qua.
Các thẩm phán đã bác bỏ lập luận của chính phủ rằng ông Trump có thẩm quyền đơn phương áp đặt thuế quan theo một đạo luật được thiết kế để xử lý các giao dịch tài chính trong tình huống khẩn cấp quốc gia. Phán quyết này là một “phán quyết tóm tắt”, nghĩa là một chiến thắng cuối cùng cho nguyên đơn tại tòa sơ thẩm mà không cần xét xử.
Thuế đối ứng và thuế phổ quát được ông Trump ký kết ban hành viện dẫn Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế. Đạo luật này trao cho Tổng thống Mỹ quyền kiểm soát nhiều loại giao dịch tài chính trong một số tình huống khẩn cấp, thường là trong bối cảnh trừng phạt. “Tình trạng khẩn cấp quốc gia” được Tổng thống Mỹ đưa ra là thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ và nạn buôn bán ma túy tại biên giới.
Các thẩm phán cho biết luật sư của ông Trump đã nói trong các phiên điều trần rằng mục tiêu của quyết định này nhằm gây áp lực lên các quốc gia khác nhằm đạt được các thỏa thuận tốt hơn. Nhưng lý do này đã bị tòa bác bỏ về tính xác đáng.
“Hành động gây áp lực của chính quyền Trump thực chất là thừa nhận rằng tác động trực tiếp của các mức thuế theo từng quốc gia chỉ đơn giản là gây gánh nặng cho các quốc gia đó,” hội đồng thẩm phán nhận định.
Hội đồng thẩm phán kết luận rằng sắc lệnh hành pháp ban đầu của ông Trump công bố thuế toàn cầu, cũng như sắc lệnh tiếp theo áp dụng thêm thuế với các quốc gia trả đũa, đều vượt quá thẩm quyền của Tổng thống theo luật khẩn cấp. Một sắc lệnh hành pháp thứ ba, áp thuế lên Mexico và Canada vì lo ngại về buôn bán ma túy, cũng bị tòa tuyên bố là bất hợp pháp vì các mức thuế đó cuối cùng không nhằm giải quyết vấn đề buôn bán.
Một đơn kiện do một nhóm pháp lý bảo thủ thay mặt các doanh nghiệp nhỏ đưa ra cáo buộc ông Trump đang lạm dụng luật, về cơ bản là dựa trên một tình trạng khẩn cấp giả mạo.
Liberty Justice Center cho rằng thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ “không phải là một tình trạng khẩn cấp, cũng không phải là mối đe dọa bất thường hay phi thường.” Ngay cả nếu có, nhóm này nói, luật khẩn cấp không cho phép Tổng thống áp đặt các mức thuế phổ quát.
Đáp lại phán quyết mới nhất của tòa, người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai cho biết: “Việc các quốc gia nước ngoài đối xử không tương xứng với Mỹ đã dẫn đến thâm hụt thương mại lịch sử và dai dẳng”.
“Những thâm hụt này đã tạo ra một tình trạng khẩn cấp quốc gia, tàn phá các cộng đồng Mỹ, bỏ rơi người lao động của chúng ta, và làm suy yếu nền công nghiệp quốc phòng – những sự thật mà tòa án không phủ nhận”, Kush Desai nhấn mạnh.