“Thuế tỷ phú” không dễ thu

Tài sản của Elon Musk tuần qua đã tăng lên gần 290 tỷ USD nhờ giá cổ phiếu của Tesla tăng vọt. Theo tính toán của Giám đốc Chương trình thực phẩm thế giới của Liên Hợp Quốc, chỉ cần Musk dành ra khoảng 2% số tài sản là có thể giúp 42 triệu người trên toàn thế giới thoát khỏi nạn đói.

Trong bối cảnh đó, một số nghị sĩ Đảng Dân chủ đã đề xuất “thuế tỷ phú” để buộc những ông chủ giàu có như Musk hay Bezos đóng góp nhiều hơn vào ngân sách quốc gia.

Đề xuất do Chủ tịch Ủy ban Tài chính Thượng viện Ron Wyden dẫn đầu là một nỗ lực nhằm tăng doanh thu hàng tỷ USD để bù đắp chi phí đang tăng phi mã của chính phủ Mỹ. Thuế này sẽ nhắm đến một nhóm cá nhân rất nhỏ, nhỏ hơn bất kỳ loại thuế nào khác trong lịch sử Hoa Kỳ — những người có tài sản 1 tỷ USD hoặc những người có thu nhập ít nhất 100 triệu USD trong ba năm liên tiếp.

Dự luật mới có thể sẽ tác động đến khoảng 700 doanh nhân, và họ sẽ bị đánh thuế trên phần lãi vốn chưa thực hiện. Điều này có ý nghĩa như thế nào?

Hiện tại, các khoản đầu tư như cổ phiếu hoặc bất động sản chỉ bị đánh thuế khi chúng được bán để thu lợi nhuận. Còn với “thuế tỷ phú”, bạn sẽ bị đánh thuế đối với lợi nhuận đầu tư của mình ngay cả khi bạn chưa bán chúng.

Hệ thống thuế hiện tại được thiết lập theo cách mà những người siêu giàu có thể giảm đáng kể gánh nặng thuế của họ, chẳng hạn như được bồi thường bằng các quyền chọn mua cổ phiếu thay vì trả lương như phần còn lại của chúng ta. Dự luật mới sẽ khiến những cổ phiếu đó cũng phải chịu thuế.

Theo thống kê, 169 người Mỹ giàu nhất đang kiếm được khoảng 516 tỷ USD tiền lãi chưa thực hiện. Bản thân Elon Musk cũng sẽ phải trả tới 50 tỷ USD trong 5 năm đầu tiên thuế được thực hiện, theo một phân tích. Đó thực sự là khoảng đóng góp ngân sách khổng lồ.

Nhưng

Giáo sư tài chính của Đại học New York, Aswath Damodaran, cho rằng đề xuất này “có lẽ là nỗ lực tồi tệ nhất và không hiệu quả nhất từ trước đến nay trong việc đánh thuế”.

Những câu hỏi liên quan đến “thuế tỷ phú” này như:

“Nếu cổ phiếu tăng giá thì phải đóng thuế, thế thì khi cổ phiếu bị giảm giá thì có được hoàn thuế không?”,

“Nếu đánh thuế, liệu các nhà đầu tư có còn mang tiền đi đầu tư nữa không”,

“Điều này có hợp hiến không?”

Đều không dễ dàng để trả lời.

Nhìn rộng ra, trong khi một số đảng viên Dân chủ ủng hộ kế hoạch, những người khác cho rằng đó sẽ là một cơn ác mộng về mặt thực thi thu thuế. Tuy nhiên, mọi người đều đồng ý là các tỷ phú phải đóng nhiều thuế hơn. Nhưng bằng cách nào? Đến giờ các chính phủ vẫn loay hoay chưa có câu trả lời.