Thương mại điện tử tiếp sức cho tăng trưởng xuất khẩu

Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), trong tháng 8, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hoá đạt 83,06 tỷ USD, tăng 0,9% so với tháng trước và tăng 16% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 8 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hoá đạt hơn 597 tỷ USD, tăng hơn 16% so với cùng kỳ năm 2024, trong đó xuất khẩu tăng 14,8%.

Những tháng cuối tháng, dự báo xuất khẩu thuận lợi hơn, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu cả năm là 12% đưa ra dự kiến cũng có thể cán đích. Trong những nỗ lực cho mục tiêu trên, ngoài các hoạt động xuất khẩu truyền thống, các ngành hàng và doanh nghiệp đang mở rộng kênh tiếp cận khách hàng, thị trường thông qua thương mại điện tử xuyên biên giới.

Bà Nguyễn Thị Hoài An - Phó Chủ tịch Liên minh Thương mại điện tử xuyên biên giới toàn cầu (ACBC Global) cho rằng, thương mại điện tử xuyên biên giới không chỉ là hạ tầng mới của thương mại thế giới, mà còn là “cánh tay nối dài” của toàn cầu hóa, nơi sản phẩm, giá trị và tri thức được lưu thông không biên giới. Với giá trị thị trường toàn cầu đạt gần 800 tỷ USD vào năm 2024 và tốc độ tăng trưởng hơn 30% mỗi năm, thương mại điện tử xuyên biên giới đã trở thành xu thế tất yếu đối với các quốc gia và doanh nghiệp.

Trong khu vực, Việt Nam được đánh giá có nhiều lợi thế để trở thành trung tâm thương mại điện tử xuyên biên giới nhờ vị trí địa lý chiến lược, nguồn nguyên liệu phong phú, dân số trẻ, khả năng chuyển đổi số nhanh và chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ. Do vậy, Phó Chủ tịch ACBC Global nhấn mạnh, đây là thời khắc “vàng” để Việt Nam bứt phá. Thương mại điện tử xuyên biên giới không chỉ giúp hàng hóa Việt Nam hiện diện ở các thị trường quốc tế mà còn mở ra cơ hội xuất khẩu tri thức và dịch vụ chất lượng cao, định hình “sản phẩm quốc gia” trên bản đồ thương mại toàn cầu, nâng cao khả năng chống chịu trước biến động toàn cầu.

Ông Xiao Qiuli - Tổng Giám đốc công ty TNHH thương mại điện tử mua sắm toàn cầu Quảng Đông (GGBingo) cũng đề cấp đến yêu cầu then chốt trong thương mại hiện nay là đa dạng hóa thị trường, không chỉ tập trung vào Mỹ hay Trung Quốc mà còn mở rộng sang ASEAN, Trung Đông, châu Phi, Mỹ Latinh. Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để tăng tốc xuất khẩu nhờ mô hình thương mại điện tử đa kênh.

Theo CEO của GGBingo, Trung Quốc đã thành công với mô hình này khi phát triển logistics, kho ngoại quan và nền tảng công nghệ hiện đại. Nhờ vậy, năm 2024, Trung Quốc đạt 2,71 nghìn tỷ NDT kim ngạch xuất khẩu từ thương mại điện tử xuyên biên giới. Doanh nghiệp Việt có thể tận dụng mô hình này để nhanh chóng nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Đồng thời, mở rộng thương mại điện tử xuyên biên giới, doanh nghiệp chuyển dịch từ OEM sang D2C - chuyển từ sản xuất hàng hóa cho thương hiệu khác sang trực tiếp bán sản phẩm của mình đến người tiêu dùng, thúc đẩy xây dựng thương hiệu “Made in Vietnam”. Việc kết hợp khai thác hiệu quả các kênh thương mại điện tử xuyên biên giới cũng sẽ giúp gia tăng độ phủ và tối ưu doanh số. Đặc biệt, đầu tư vào logistics quốc tế cùng đào tạo nhân lực là nền tảng giúp hàng Việt vươn xa và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đáng chú ý, sân chơi này đang mở ra cơ hội lớn hơn cho các doanh nghiệp SMEs tham gia xuất khẩu trực tuyến, tận dụng hệ sinh thái logistics, thanh toán và chăm sóc khách hàng tích hợp sẵn để “ngồi một nơi - bán toàn cầu”. Các dịch vụ giá trị gia tăng như dịch thuật tự động, tối ưu hiển thị sản phẩm, kiểm soát danh mục hàng hóa và chăm sóc khách hàng bằng ngôn ngữ bản địa giúp giảm đáng kể rào cản khi mở rộng ra khu vực.

Bên cạnh những thuận lợi, ông Bùi Huy Hoàng - Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và công nghệ số cho rằng, đây là cuộc chơi đòi hỏi tư duy từng bước làm chủ chuỗi giá trị số. Để thương mại điện tử xuyên biên giới trở thành đòn bẩy tăng trưởng dài hạn, doanh nghiệp Việt cần chủ động hơn trong tư duy tiếp cận trực tiếp thị trường quốc tế, thay vì chỉ dựa vào nền tảng sẵn có. Hiện không ít doanh nghiệp đưa hàng lên sàn nhưng thiếu chiến lược bài bản về xây dựng cơ sở dữ liệu, vận hành, marketing và dịch vụ hậu mãi xuyên biên giới.

Từ kinh nghiệm triển khai các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp, ông Bùi Huy Hoàng đề cập thêm một số khó khăn của doanh nghiệp SME khi bước vào thương mại điện tử quốc tế như tối ưu vận hành logistics quốc tế, quản trị đơn hàng đa thị trường, thiếu dữ liệu về hành vi tiêu dùng từng quốc gia, khu vực hay thị trường cụ thể…

Do vậy, trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh, các doanh nghiệp cần được hỗ trợ xây dựng năng lực nội tại để tự điều phối, tối ưu và đo lường hiệu quả hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới, thay vì chỉ “tham gia” mà không “làm chủ”. Hiện cơ quan quản lý Nhà nước đang trao đổi với một số đối tác trao đổi thí điểm các mô hình xuất khẩu hàng hoá qua thương mại điện tử, từng bước mở rộng phạm vi cho các doanh nghiệp xuất khẩu...