Triển vọng kinh tế ASEAN trong "vòng xoáy" thuế quan

Các nền kinh tế Đông Nam Á đã thể hiện khả năng chống chịu đáng kể trước nhiều biến động toàn cầu. Theo các chuyên gia đánh giá, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007–2008, “cơn hoảng loạn thu hẹp” năm 2013, đại dịch COVID-19, và cú sốc lãi suất năm 2022 trong khi vẫn giữ vững vai trò là động lực tăng trưởng then chốt của châu Á.

Đặc biệt, Philippines và Việt Nam, hai ngôi sao tăng trưởng của khối đã vượt kỳ vọng với các chỉ số nổi bật, dẫn đầu đà tăng trưởng kinh tế của Đông Nam Á.

Dựa trên đà tăng trưởng này, các nền kinh tế lớn khác trong khu vực đã đặt ra các mục tiêu tăng trưởng cao trong năm nay, nhưng các chuyên gia cảnh báo rằng kỳ vọng nên được điều chỉnh, vì những trở ngại toàn cầu và thách thức trong nước đang cho thấy những tham vọng này vượt xa thực tế kinh tế.

Với đợt áp thuế mới nhất của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đang tấn công khu vực, các quốc gia ASEAN sẽ cần phải nỗ lực rất nhiều khi phải đối mặt với một trong những thử thách lớn nhất trong thời gian gần đây.

Trong nhóm các nền kinh tế lớn của ASEAN, tức 6 nền kinh tế hàng đầu khu vực, Việt Nam và Indonesia đặt ra những mục tiêu tham vọng nhất: cả hai đều hướng tới việc trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045. Mục tiêu này đòi hỏi tăng trưởng bền vững, cải cách cơ cấu và tận dụng tối đa các cơ hội trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Vào tháng 2, Việt Nam đã nâng mục tiêu tăng trưởng GDP cho năm 2025 lên ít nhất 8%, với kỳ vọng tạo ra đủ động lực kinh tế để đưa đất nước đạt được mục tiêu tăng trưởng hai chữ số bền vững từ năm 2026 đến năm 2030.

Trong khi đó, tại Indonesia, Tổng thống Prabowo Subianto đã cam kết đạt được mức tăng trưởng kinh tế hàng năm là 8% trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, vào năm 2029.

Philippines cũng đã đặt ra mức tăng trưởng hàng năm ở ngưỡng cao, lên tới 8%. Tuy nhiên, chính phủ nước này đã điều chỉnh biên độ mục tiêu vào tháng 12 năm ngoái, trong bối cảnh bất ổn ngày càng gia tăng cả trong nước lẫn trên toàn cầu.

Hiện tại, Philippines đặt mục tiêu tăng GDP trong giai đoạn 2025–2028 ở mức 6% đến 8%, so với mục tiêu trước đó là 6,5% đến 7,5% cho năm nay, và 6,5% đến 8% cho giai đoạn 2026–2028.

Ba nền kinh tế lớn còn lại trong ASEAN tỏ ra thận trọng hơn. Ngày 24/3, Malaysia giữ nguyên dự báo tăng trưởng cho năm nay ở mức 4,5% đến 5,5%, nhấn mạnh rằng con số này được duy trì bất chấp môi trường toàn cầu ngày càng xấu đi vì căng thẳng địa chính trị, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng và các mối đe dọa thuế quan.

Trong khi đó, Thái Lan đặt mục tiêu tăng trưởng 3,5%, mức mà nước này chưa đạt được kể từ năm 2018, và cao hơn một điểm phần trăm so với mức tăng trưởng thực tế 2,5% của năm ngoái.

Trong khi đó, Singapore giữ nguyên dự báo tăng trưởng GDP cho năm 2025 ở mức 1% đến 3%, giảm so với mức 4,4% của năm ngoái. Chính phủ Singapore cũng lưu ý rằng dự báo này không bao gồm các rủi ro tiêu cực có thể phát sinh.

Dẫu vậy, tuyên bố mới nhất về thuế quan của ông Trump có thể sẽ làm chệch hướng các dự báo chính thức, khi các quốc gia buộc phải gấp rút điều chỉnh chính sách để đối phó với các hệ lụy.

Trong khi đó, tăng trưởng ngắn hạn của Indonesia được đánh giá là yếu hơn, do các thông báo chính sách gần đây, bao gồm cắt giảm ngân sách lớn và cải cách hệ thống thuế vốn đang gặp nhiều trục trặc kỹ thuật.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng Indonesia là nền kinh tế cần theo dõi sát. Nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á này đã duy trì mức tăng trưởng khoảng 5% trong nhiều năm, trong khi ngành xuất khẩu lớn của nước này lại phụ thuộc mạnh vào biến động giá hàng hóa.

Bối cảnh toàn cầu vốn đã nhiều bất ổn – căng thẳng địa chính trị, nguy cơ leo thang bảo hộ thương mại – giờ lại thêm một cú sốc mới từ ông Trump, có thể phủ bóng lên triển vọng kinh tế của ASEAN.

Bà Chua Jen-Ai, chuyên gia phân tích tại Julius Baer nhận định: “Tăng trưởng năm 2025 nhiều khả năng sẽ bị chi phối bởi diễn biến của chiến tranh thương mại đang leo thang và đà giảm của kinh tế Trung Quốc.”

Tác động của các yếu tố ngắn hạn và dài hạn trong nước, cộng thêm môi trường bên ngoài ngày càng nhiều biến động, đã bắt đầu phản ánh trong các chỉ số kinh tế gần đây của nhiều nền kinh tế ASEAN.

Ngay cả khi ASEAN còn đang xử lý vòng thuế quan mới nhất, các chuyên gia đồng thuận rằng khu vực sẽ tiếp tục thể hiện khả năng chống chịu đặc trưng, như đã từng làm nhiều lần trước đây. Tuy nhiên, các quốc gia ASEAN cần chủ động đối mặt thách thức mới nếu muốn bước ra khỏi khủng hoảng với vị thế vững vàng hơn.