[Triển vọng ngành 2020] Ngành hàng không gia tăng sức ép cạnh tranh

Gia tăng sức ép cạnh tranh từ hai yếu tố

Bộ phận phân tích Công ty chứng khoán SSI (SSI Research) ước tính tổng quy mô đội tàu nội địa của Việt Nam sẽ đạt 196 máy bay vào cuối năm 2019 (+ 14% YoY). Hai yếu tố sẽ gia tăng sức ép cho ngành đó là việc công ty mới gia nhập thị trường và tăng trưởng về quy mô đội tàu của những công ty hiện tại.

Cụ thể, Kite Air và Viettravel Airlines đều có kế hoạch bắt đầu chuyến bay thương mại đầu tiên từ giữa đến cuối năm 2020, mặc dù cả hai công ty đều đang chờ phê duyệt cuối cùng về Chứng chỉ khai thác máy bay (AOC). Trong trường hợp AOC được phê duyệt, tổng số hãng hàng không tại Việt Nam sẽ tăng từ 5 đến 7 hãng hàng không.

2 công ty mới này đều đặt kế hoạch bắt đầu bằng các tuyến bay ngắn đến các thành phố nhỏ hơn so với tập trung vào các tuyến chính (Hà Nội-TP HCM) do không còn chỗ trống tại các điểm đến đó. Viettravel sẽ tập trung vào phục vụ khách du lịch hiện tại của chính mình (khoảng 1 triệu khách/ năm và tăng 15% mỗi năm) bay đến các điểm du lịch ở Việt Nam và các nơi khác ở châu Á (thông thường, Viettravel đặt chuyến bay cho thuê đối với các nhóm khách quốc tế).

Theo CAAV, Vietnam Airlines sẽ tăng quy mô đội bay lên 107 máy bay vào năm 2020 và 135 máy bay vào năm 2025 (so với 100 máy bay vào năm 2019). VietJet cũng có kế hoạch tăng đội bay lên 96 máy bay vào năm 2020 và 200 máy bay vào năm 2025 (so với 71 máy bay vào năm 2019). Trong trường hợp kế hoạch trên được phê duyệt kể từ năm 2020, hai công ty này sẽ đưa vào sử dụng 8 máy bay vào năm 2020 và 38 máy bay cho đến năm 2025.

Do đó, ước tính cạnh tranh sẽ tăng thêm vào năm 2020, dẫn đến giảm sản lượng hành khách và hệ số tải cho mỗi máy bay. Mặt khác, SSI Research ước tính giá nhiên liệu trung bình năm 2020 sẽ giảm -3% YoY dựa trên giả định giá dầu thô Brent là 62 USD/ thùng Giá nhiên liệu đi xuống sẽ giảm áp lực chi phí cho các hãng hàng không.

Về mặt tích cực, có thể thấy rằng tăng trưởng sản lượng hành khách ước tính vẫn đạt khoảng 13% trong năm 2020, cũng như chi phí nhiên liệu giảm và đồng VND giảm giá ở mức thấp có thể hỗ trợ lợi nhuận ròng của các công ty.

Dù vậy, ngành hàng không có thể đối mặt với các rủi ro khi kết quả kinh doanh chịu ảnh hưởng lớn từ chi phí nhiên liệu, lợi nhuận ròng có thể biến động mạnh trong trường hợp chi phí nhiên liệu dao động lớn, chẳng hạn như do các yếu tố tác động bên ngoài từ Trung Đông, hoặc căng thẳng địa chính trị khác có thể phát sinh vào năm 2020.

Bên cạnh đó, việc hạn chế công suất tại các sân bay chính như Nội Bài hoặc Tân Sơn Nhất sẽ hạn chế tiềm năng tăng trưởng cho tất cả hãng hàng không cho đến khi các dự án mở rộng mới hoàn thành (dự án gần nhất là T3 Tân Sơn Nhất, vào năm 2022-2023).

Ảnh hưởng lớn từ dịch do virus Corona?

Trung Quốc là thị trường lớn thứ 2 sau thị trường Đông Bắc Á; thậm chí nếu tính cả các chuyến bay thuê chuyến, đây có thể là thị trường lớn nhất của hàng không Việt Nam.

Nhằm ngăn ngừa sự lây lan của bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona (nCoV) và thực hiện thông báo của Cục Hàng không Việt Nam về việc dừng cấp phép cho tất cả các chuyến bay đến/đi từ Trung Quốc, Vietnam Airlines và Jetstar Pacific vừa công bố sẽ ngừng khai thác các đường bay giữa Việt Nam và Trung Quốc, Hongkong, Ma Cao và Đài Loan (Trung Quốc) từ ngày 1/2/2020.

Tổng công ty Quản lý bay Việt Việt Nam (VATM) cũng đã thông báo tin tức hàng không với nội dung tạm thời hủy cấp phép bay đã cấp cho các hãng hàng không khai thác các chuyến bay giữa Việt Nam và Trung Quốc từ 06h00 giờ quốc tế (tức 13h00 giờ Việt Nam) ngày 1/2/2020 cho đến khi có thông báo mới.

Bên cạnh đó, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam cũng được yêu cầu từ chối tiếp nhận kế hoạch bay không lưu của các chuyến bay giữa Việt Nam và Trung Quốc theo kế hoạch nói trên. Các chuyến bay đang thực hiện, yêu cầu bay trở lại sân bay cất cánh.

Chỉ thị mới nhất của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc ban hành ngày 31/1 yêu cầu tạm dừng cấp phép bay với tất cả các chuyến bay từ vùng dịch Trung Quốc đến Việt Nam và ngược lại, trường hợp đặc biệt phải có sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ.

Theo các chuyên gia kinh tế, cộng với những khó khăn về sức ép hàng không nói trên thì vận tải hàng không chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng do những ảnh hưởng của dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới virus Corona gây ra. Bởi Trung Quốc là thị trường lớn thứ 2 sau thị trường Đông Bắc Á. 

Thậm chí nếu tính cả các chuyến bay thuê chuyến, đây có thể là thị trường lớn nhất. Việc ngừng các chuyến bay đến đây chắc chắn sẽ tác động mạnh mẽ đến hoạt động của các hãng hàng không của Việt Nam.

Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng, quyết định của Cục Hàng không Việt Nam ngừng toàn bộ các chuyến bay đi/đến Trung Quốc từ 13h ngày 1/2 là hoàn toàn cần thiết, nhất là khi Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã công bố nCoV là "tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu".

Đến thời điểm hiện tại, ngoài các hãng hàng không của Việt Nam, nhiều hãng hàng không trên thế giới đã quyết định ngừng khai thác các đường bay đến và đi từ các sân bay Trung Quốc.