Trung Quốc hướng đến tự động hóa để giải quyết việc thiếu lao động         

Qin Jiahao đã làm việc tại hoạt động hậu cần của gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc JD.com được khoảng sáu năm. Giờ đây, một lượng lớn công việc của anh ấy đã trở nên tự động hóa.

“Trước đây, hầu hết mọi công việc đều là thủ công. Sau khi tự động hóa, gần một nửa công việc của công nhân của chúng tôi được thực hiện bằng máy. Nó làm giảm cường độ làm việc của chúng tôi”, Qin nói với CNBC.

Qin cho biết: “Trước đây, tôi chịu trách nhiệm thu gom hàng hóa và đưa lên kệ… Bây giờ, sau khi hàng hóa về đây, thiết bị tự động hóa sẽ đưa hàng hóa vào nơi quy định, rồi mới đưa lên kệ. Toàn bộ quá trình này được thực hiện bằng cách tự động hóa”.

Dạo quanh khu vực hậu cần rộng 500.000 mét vuông của JD.com ở Đông Quan, miền nam Trung Quốc, bạn sẽ thấy những cỗ máy khổng lồ giúp tự động hóa các công việc như đóng gói và xếp kệ.

Tình hình của Qin cho thấy một xu hướng rộng lớn hơn ở Trung Quốc - thúc đẩy tự động hóa việc làm. Thị trường lao động ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới phải đối mặt với một số thách thức lớn, bao gồm cả dân số già và mức lương tăng.

Jonathan Woetzel, đối tác cấp cao tại McKinsey, nói với CNBC: “Dân số già vẫn đang phát triển nhanh chóng... Trung Quốc hiện đang đối mặt với thách thức có khả năng già đi trước khi trở nên giàu có".

Theo Cục Thống kê Quốc gia Dân số Trung Quốc, lao động trong độ tuổi lao động của Trung Quốc đã giảm hơn 5 triệu người trong thập kỷ qua do số lượng sinh giảm xuống. Đất nước này vẫn đang cảm thấy những tác động của chính sách một con được ban hành vào cuối những năm 1970 để kiểm soát dân số đang tăng nhanh.

Từ những năm 1940 đến những năm 1980, dân số nước này đã tăng gấp đôi quy mô, từ hơn 500 triệu người lên hơn 1 tỷ người, theo số liệu chính thức. Trong 40 năm tiếp theo, tốc độ tăng trưởng đó chậm lại còn 40%. Ngày nay, dân số của đất nước là 1,4 tỷ dân.

Tuy nhiên, tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc đang giảm.Tự động hóa được coi là một cách để giúp giải quyết một số vấn đề này.

Theo Liên đoàn Robot quốc tế (IFR), Trung Quốc đã có nhiều robot công nghiệp nhất hoạt động trên toàn cầu kể từ năm 2016. Đến năm 2020, Trung Quốc dự kiến sẽ sản xuất 150.000 đơn vị robot công nghiệp và có 950.300 robot công nghiệp đang hoạt động.

Sáng kiến của chính phủ

Chính phủ Trung Quốc có những kế hoạch đầy tham vọng cho ngành công nghiệp robot của đất nước.

Kế hoạch Made in China 2025 (MIC 2025) bắt đầu bằng việc liệt kê ngành công nghiệp robot, cùng với trí tuệ nhân tạo và tự động hóa, là một trong những lĩnh vực ưu tiên phát triển cao cấp nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi và nâng cấp của ngành sản xuất. Sự thúc đẩy này cho thấy chính phủ đặt mục tiêu nâng thị phần toàn cầu của robot do Trung Quốc sản xuất từ 31% năm 2016 lên hơn 50% vào năm 2020.

Hơn nữa, vào năm 2016, chính phủ đã đưa ra Kế hoạch phát triển ngành công nghiệp robot (2016 - 2020) để thúc đẩy ứng dụng robot trong nhiều lĩnh vực hơn và thu hút đầu tư nước ngoài, hướng tới mục tiêu tạo ra 100.000 robot công nghiệp được sản xuất bằng công nghệ trong nước hàng năm vào năm 2020.

Để đạt được những mục tiêu này, chính phủ hỗ trợ các công ty triển khai tự động hóa hỗ trợ robot trong các ngành công nghiệp chính, bao gồm sản xuất ô tô, điện tử, thiết bị điện gia dụng và hậu cần. Chính phủ có một số chương trình và ưu đãi để khuyến khích phát triển và đổi mới R&D, chẳng hạn như trợ cấp cho các nhà sản xuất robot và doanh nghiệp tự động hóa, cho vay lãi suất thấp, giảm thuế và ưu đãi cho thuê đất.

Tự động hóa vượt qua giới hạn sản xuất

Nhưng tự động hóa đang vượt ra khỏi những nơi rõ ràng như nhà máy hoặc nhà kho.

Trung Quốc đang đẩy mạnh các công nghệ như ô tô không người lái sử dụng trí thông minh nhân tạo, một lĩnh vực mà Bắc Kinh hy vọng sẽ thống trị trong cuộc chiến công nghệ rộng lớn hơn với Mỹ.

Thành phố Quảng Châu, miền nam Trung Quốc đã trở thành một trung tâm thử nghiệm lớn cho các phương tiện tự hành. Một công ty khởi nghiệp có tên WeRide đang phát triển công nghệ cho ô tô và xe buýt không người lái.

Các phương tiện tự hành có thể thay thế các công việc như tài xế taxi. Tony Han, Giám đốc điều hành của WeRide, coi xe tự hành là một cách để giải quyết một số vấn đề xung quanh dân số già.

“Một trong những vấn đề hiện nay là sự thiếu hụt lao động, đặc biệt là trong quan niệm xã hội già hóa. Ở Trung Quốc, và cả ở Mỹ, ở hầu hết các nước ... phát triển, lao động của con người ngày càng đắt đỏ hơn. Mọi người cần được trả lương cao hơn, cần nhiều phúc lợi hơn”, Han nói.

Tuy nhiên, tự động hóa ngày càng tăng cũng có thể dẫn đến mất việc làm.

Theo ước tính của McKinsey, từ năm 2018 đến năm 2030, có tới 220 triệu công nhân Trung Quốc hoặc 30% lực lượng lao động cần phải chuyển đổi giữa các ngành nghề. Điều này đặt ra vấn đề Trung Quốc cần làm thế nào để giải quyết việc làm thay thế bằng robot. 

“Tất nhiên, đó không chỉ là một thách thức lớn đối với người sử dụng lao động, người lao động, mà còn đối với chính phủ và toàn xã hội,” Woetzel cho hay.