Ứng phó thế nào với biến chủng mới BA.5 lây lan "thần tốc"?

>> Phát hiện thêm biến chủng mới tại Israel

Hầu hết các nước đã báo cáo sự xuất hiện của biến chủng BA.5

Các nhà khoa học ước lượng rằng khi có sự xâm nhập của biến chủng phụ BA.5, đã gây nhiễm cho khoảng 5% - 30% dân số tùy theo tỉ lệ tiêm vaccine COVID-19. Hiện Việt Nam có tỉ lệ tiêm vắc xin cao nên ước lượng tỉ lệ nhiễm biến chủng phụ này sẽ thấp hơn 5%.

Qua một số đánh giá nhỏ lẻ ban đầu, biến chủng BA.5 và biến chủng khác là BA.4 có khả năng lây lan nhanh hơn BA.1 và BA.2 trước đó. Tại các nước châu Âu và châu Mỹ, BA.4 và BA.5 là hai biến chủng khiến các chính phủ đối mặt hàng loạt làn sóng COVID-19 mới. Riêng tại Mỹ, đây là hai biến chủng chiếm hơn 21% ca mắc mới, tính đến ngày 11/6.

Hiện nay, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xếp BA.4 và BA.5 vào nhóm "biến chủng đáng lo ngại", khuyến nghị các quốc gia nâng cao cảnh giác khi các biến chủng này sở hữu những đột biến riêng biệt là L452R và F486V trong protein gai, giúp virus bám vào vật chủ hiệu quả và né tránh được phản ứng miễn dịch của cơ thể.

Theo ông Paul Bieniasz, Giáo sư tại Đại học Rockefeller, biến chủng BA.5 có thể vượt qua hàng rào kháng thể do tiêm chủng hoặc nhiễm bệnh tự nhiên trước đó. "Đây là một phần xu hướng phát triển tự nhiên trong quá trình tiến hóa của virus. Các biến chủng trong tương lai sẽ có nhiều đột biến cho phép chúng trốn tránh kháng thể mà con người tạo ra sau tiêm chủng hoặc mắc bệnh", Giáo sư Bieniasz nhận định.

Các nhà khoa học tại Đại học Columbia đã thử nghiệm kháng thể từ người từng nhiễm Omicron trước đây với các biến chủng phụ nói trên. Họ phát hiện chúng có hiệu quả ngăn ngừa BA.1 và BA.2, song giảm tác dụng nhiều lần trước BA.5.

Đồng quan điểm, ông Christian Althaus, nhà dịch tễ học tại Đại học Bern đánh giá sự gia tăng của biến chủng BA.4 và BA.5 tại các quốc gia dường như xuất phát từ khả năng lây nhiễm sang những người đã miễn dịch với các dạng Omicron trước đó và các biến thể khác.

>> Hiểu thế nào về biến chủng mới XE?

Việc nhiều quốc gia dỡ bỏ hầu hết biện pháp phòng dịch

Việc nhiều quốc gia dỡ bỏ hầu hết các biện pháp phòng dịch là nguyên nhân dẫn đến sự lây lan mạnh mẽ các ca nhiễm biến chủng BA.5

Ông Althaus cho biết thêm: "Khi hầu hết quốc gia bên ngoài châu Á đã loại bỏ hầu hết các biện pháp kiểm soát sự lây lan của virus SARS-CoV-2 và mở cửa lại biên giới, biến chủng BA.4 và BA.5 sẽ lây lan nhanh chóng. Số người lây nhiễm biến chủng phụ này sẽ chỉ giảm khi có đủ số người bị nhiễm bệnh hoặc đã được tiêm phòng vaccine đầy đủ".

Hiện tại, các quốc gia khác nhau sẽ có các cấu hình miễn dịch khác nhau vì lịch sử của các đợt COVID-19 và tỷ lệ tiêm chủng của họ khác nhau. Do đó, ông Althaus cho rằng, quy mô của làn sóng do BA.4 và BA.5 sẽ thay đổi tùy theo từng nơi. “Nó có thể là 5% ở một số quốc gia và 30% ở những quốc gia khác. Tất cả phụ thuộc vào hồ sơ dịch tễ của họ”, ông Althaus nói.

Thực tế cho thấy, mặc dù có số ca mắc cao, nhưng một số quốc gia chỉ cho thấy sự tăng nhẹ số ca nhập viện và tử vong trong làn sóng BA.4 và BA.5. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại rằng những người nhiễm biến chủng BA,4 và BA.5 có thể tái mắc nhiều lần. Không ít bệnh nhân sẽ gặp phải tình trạng triệu chứng kéo dài hàng tháng đến hàng năm không dứt, dẫn đến phổ biến hội chứng hậu COVID-19.

Dự kiến, các biến thể phụ Omicron có thể tiếp tục xuất hiện và khoét sâu thêm các lỗ hổng trong khả năng miễn dịch hiện có. Để bắt kịp với sự phát triển của virus, vaccine Covid-19 nên được cập nhật nhanh hơn, thậm chí phải nhanh hơn vaccine cúm hàng năm. Bên cạnh đó, các nước cần duy trì các biện pháp chống dịch nghiêm ngặt như duy trì đeo khẩu trang tại nơi công cộng, rửa tay sát khuẩn...