Ưu tiên “tái sinh” doanh nghiệp theo tinh thần Nghị quyết 68

Tại Kỳ họp thứ 10, dự kiến, Quốc hội sẽ cho ý kiến và thông qua Dự thảo Luật Phá sản sửa đổi (Dự thảo). Dự thảo nhằm tháo gỡ điểm nghẽn trong giải quyết vụ việc phá sản, đồng thời tạo hành lang pháp lý để doanh nghiệp, hợp tác xã thêm cơ hội phục hồi sản xuất, kinh doanh.

Trong bối cảnh cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đang đối diện nhiều thách thức, từ áp lực vốn, chi phí lãi vay cho tới cạnh tranh quốc tế gay gắt, việc xây dựng một hành lang pháp lý để “cứu sống” những doanh nghiệp còn tiềm năng có ý nghĩa hết sức quan trọng. Không chỉ dừng lại ở việc xử lý hậu quả khi doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, Dự thảo còn nhấn mạnh ưu tiên tái sinh và tái cơ cấu theo tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị. Theo đó, tên gọi mới của Luật dự kiến là Luật Phục hồi, phá sản.

Cho ý kiến về Dự thảo, đại biểu Mai Thị Phương Hoa, Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình đánh giá cao tính toàn diện, khắc phục hạn chế, bất cập của Dự thảo Luật. Theo bà, Dự thảo lần này có nhiều đột phá, góp phần giải quyết căn cơ tình trạng doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán, đồng thời mở ra khả năng “tái sinh” cho những đơn vị còn tiềm năng phục hồi.

“Luật mới sẽ góp phần tạo lập môi trường kinh doanh lành mạnh hơn, thúc đẩy sự phát triển bền vững của cộng đồng doanh nghiệp”, đại biểu nhấn mạnh.

Tuy nhiên, đại biểu Phương Hoa cũng bày tỏ băn khoăn về đề xuất đổi tên luật. Theo quan điểm của đại biểu, việc đổi tên từ "Luật Phá sản" sang "Luật Phục hồi, phá sản" chưa thật sự cần thiết, bởi Luật Phá sản 2014 vốn đã có quy định về thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh, và việc xây dựng phương án phục hồi là điều doanh nghiệp phải làm trước khi nộp đơn phá sản. Ngoài ra, dẫn chứng xu thế quốc tế chỉ dựa vào kinh nghiệm của Hàn Quốc và Ai Cập là chưa đủ thuyết phục, trong khi phần lớn các quốc gia khác vẫn giữ nguyên tên gọi “Luật Phá sản”.

Đại biểu cũng lưu ý, thay đổi tên gọi sẽ dẫn đến lãng phí khi phải chỉnh sửa hàng loạt văn bản quy phạm pháp luật liên quan.

Liên quan đến chi phí phục hồi phá sản và tạm ứng chi phí, đại biểu Phương Hoa đồng tình với việc Nhà nước sử dụng ngân sách hỗ trợ trong trường hợp doanh nghiệp không còn tài sản – nhất là nhằm bảo đảm quyền lợi người lao động và công đoàn. Tuy nhiên, bà cho rằng cần có thêm số liệu để Quốc hội có cơ sở thảo luận. Cụ thể, cần làm rõ: Dự kiến số lượng đơn yêu cầu thủ tục phá sản sẽ tăng và chi phí chi trả từ ngân sách nhà nước sẽ tăng lên như thế nào? Ngân sách nhà nước có phù hợp để bảo đảm chi phí rất lớn cho quản tài viên và thẩm phán trong các vụ việc phức tạp không?

Đặc biệt, cần làm rõ khái niệm “doanh nghiệp, hợp tác xã không còn tài sản” để tránh tình trạng ngân sách phải gánh cả những trường hợp đáng lẽ doanh nghiệp có thể tự khắc phục.

Một điểm mới của dự thảo là giải quyết vụ việc trên môi trường điện tử. Tuy nhiên, các quy định này theo đại biểu còn khá chung chung, mang tính chất khái quát. Do đó, đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long cho rằng, cần thiết lập cổng thông tin điện tử quốc gia về phá sản, nơi công khai dữ liệu vụ việc, danh sách chủ nợ, kết quả thanh lý tài sản. Đồng thời, phải khẳng định giá trị pháp lý của chữ ký số và biểu quyết điện tử để tạo cơ sở vững chắc cho việc áp dụng.

Trước những ý kiến nêu trên, Phó Chánh án Tòa án Nhân đân Tối cao Nguyễn Văn Tiến nhấn mạnh, đề xuất đổi tên Luật thành "Luật Phục hồi, phá sản" xuất phát từ tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, nhằm giảm tâm lý e ngại phá sản, đồng thời nhấn mạnh ưu tiên tái sinh và tái cơ cấu doanh nghiệp.

Về tạm ứng chi phí phá sản – vốn là “nút thắt” thực tiễn, ông Tiến cho rằng cần cơ chế sử dụng ngân sách ứng trước, sau đó ưu tiên hoàn trả từ bán tài sản. Cơ quan soạn thảo cam kết cung cấp số liệu cụ thể từ 1.500 đơn phá sản từ năm 2014 để Quốc hội thảo luận thấu đáo.

Đặc biệt, Dự thảo sẽ bổ sung các quy định phối hợp liên ngành, mở rộng cơ chế hội nghị chủ nợ trực tuyến, và thiết kế toàn bộ quy trình giải quyết phá sản trên môi trường điện tử – phù hợp định hướng chuyển đổi số mà Nghị quyết 68 đặt ra.