Chi phí, hạ tầng và chính trị được cho là những rào cản đối với việc triển khai taxi tự lái ở Đông Nam Á.
Taxi tự lái (robotaxi) đã bắt đầu lăn bánh trên đường phố ở nhiều thành phố tại Trung Quốc đại lục và Hoa Kỳ. Loại hình phương tiện này cũng được kỳ vọng sẽ trở thành một lựa chọn giao thông tại Singapore.
Các quốc gia như Việt Nam và Malaysia đã bắt đầu thử nghiệm các lựa chọn lái xe tự động, nhưng theo các nhà phân tích, những yếu tố như chi phí, nhân lực và hạ tầng vẫn là rào cản lớn cho việc triển khai robotaxi thương mại.
Timothy Wong, giảng viên cao cấp tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS), nhà nghiên cứu về kinh tế giao thông, cho rằng chi phí lao động ở Đông Nam Á (ngoại trừ Singapore) đang ở mức thấp.
Chi phí lao động thấp đồng nghĩa với việc các nhà vận hành dịch vụ vận chuyển ít có động lực đầu tư vào phương tiện tự lái, vì thuê tài xế vẫn rẻ hơn.
Grab, hãng gọi xe lớn nhất khu vực từng nhiều lần nêu quan điểm này, dù họ vẫn tiếp tục rót vốn vào công nghệ tự lái như một phần trong chiến lược dài hạn.
Trong buổi công bố kết quả kinh doanh gần đây, Giám đốc điều hành Grab Anthony Tan cũng nhấn mạnh rằng chi phí lao động tại Đông Nam Á, trừ Singapore, thấp hơn nhiều so với Mỹ. “Chúng tôi tin rằng sẽ cần một thời gian dài để bài toán kinh tế đạt mức ngang bằng giữa phương tiện tự hành và tài xế con người,” ông nói.
Ông Tan cũng bổ sung rằng điểm chuyển đổi tại Đông Nam Á có thể chỉ xảy ra khi xe tự hành được chứng minh là an toàn và rẻ hơn so với một số hình thức vận tải hiện nay.
Ngoài vấn đề chi phí, việc cung cấp dịch vụ gọi xe đã trở thành nguồn thu nhập toàn thời gian cho hàng triệu người trong khu vực. Do đó, việc tự động hóa quá nhanh có thể dẫn tới phản ứng chính trị khi tài xế yêu cầu bảo vệ sinh kế.
Ông Wong cho rằng riêng tại Singapore, dân số già hóa và lực lượng tài xế taxi ngày càng thu hẹp có thể khiến robotaxi trở thành giải pháp duy trì đội xe vận tải hành khách khi các tài xế hiện tại dần nghỉ hưu.
Hai nhà cung cấp dịch vụ giao thông đặt trụ sở tại Singapore, ComfortDelGro và Grab đang tiến hành thử nghiệm robotaxi tại khu dân cư Punggol. Đội xe tự hành của hai bên dự kiến sẽ vận hành trước tiên như dịch vụ đưa đón trong khu vực này vào đầu năm sau.
Dịch vụ robotaxi thương mại được kỳ vọng sẽ bắt đầu tại Singapore vào cuối năm 2026. Quyền Bộ trưởng Giao thông Jeffrey Siow cho biết mục tiêu là mở rộng đội xe tự lái lên 100–150 phương tiện vào cuối năm tới.
Bên cạnh nhân lực và chi phí, hạ tầng cũng đóng vai trò không nhỏ. Các chuyên gia cho rằng, một nền kinh tế cần có hệ thống đường sá chủ yếu được dùng cho ô tô.
Lấy Việt Nam làm ví dụ, hiện ô tô chỉ chiếm một phần nhỏ trong lưu lượng giao thông tại phần lớn các đô thị, khiến phần mềm của xe tự hành gặp khó khăn khi phải hoạt động trên những tuyến đường hỗn hợp, nơi dòng phương tiện khó dự đoán.
Hà Nội và TP Hồ Chí Minh có số lượng xe máy khổng lồ cùng chia sẻ đường với ô tô; và điều tương tự cũng diễn ra tại nhiều thủ đô Đông Nam Á khác như Bangkok, Jakarta hay Manila. Dịch vụ xe ôm cũng phổ biến ở nhiều thành phố trong khu vực, và rẻ hơn taxi.
Ở nhiều quốc gia khác trong khu vực, như Malaysia, Thái Lan và Indonesia cũng đang ưu tiên phát triển ngành công nghiệp ô tô của riêng mình nhằm tận dụng cơ hội trong lĩnh vực xe điện (EV).
Chuyên gia Wong từ NUS cho rằng: “Ngoài Singapore, việc triển khai robotaxi tại Đông Nam Á có lẽ sẽ mất khoảng 10 năm, thay vì 5 năm.”
Ông tin rằng robotaxi thương mại sẽ xuất hiện trước ở các thị trường như Hong Kong, Hàn Quốc và Nhật Bản, nơi chi phí và cấu trúc dân số giống với Singapore.
“Nếu công nghệ đã được thử nghiệm kỹ và được tin tưởng ở các thành phố khác, nó có thể sẽ dễ dàng và nhanh chóng được áp dụng ở phần còn lại của Đông Nam Á,” ông Wong cho biết thêm.
