Gửi bình luận
Đang có những tín hiệu cho thấy đồng USD – từng là nơi trú ẩn an toàn trong khủng hoảng – nay lại không còn được ưa chuộng như trước.
Trong nhiều thập kỷ, sự thống trị của đồng đô la Mỹ (USD) trong hệ thống tài chính toàn cầu gần như là điều hiển nhiên – một trụ cột ổn định mà các giao dịch, dự trữ và niềm tin toàn cầu đều dựa vào.
Thế nhưng, những diễn biến gần đây dưới thời Tổng thống Donald Trump đang dần hiện thực hóa điều tưởng chừng bất khả thi ấy, theo nhiều chuyên gia Mỹ và quốc tế. Theo đó, đang có những tín hiệu cho thấy USD – từng là nơi trú ẩn an toàn trong khủng hoảng – nay lại không còn được lựa chọn như trước.
Thông thường, khi chứng khoán Mỹ lao dốc, USD sẽ tăng giá do nhu cầu tìm kiếm tài sản an toàn. Tuy nhiên, tuần vừa qua, dù chỉ số S&P 500 tiếp tục giảm thêm 2%, đồng USD lại sụt giá so với các đồng tiền lớn khác.
“Đây là điều bất thường và rất đáng chú ý,” John Sidawi, nhà quản lý quỹ tại Federated Hermes, nhận định và cho rằng đồng USD, trong bối cảnh đáng ra phải thể hiện vai trò trú ẩn, lại không làm được điều đó.
Thay vì đổ vào USD, dòng tiền nóng hiện chảy sang vàng, yên Nhật và cổ phiếu châu Âu. Theo các chuyên gia, nguyên nhân chủ yếu đến từ chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Chỉ mới hai tháng sau khi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai, các chính sách thuế leo thang và chủ trương chống toàn cầu hóa của chính quyền Trump đã làm suy giảm lòng tin vào đồng bạc xanh.
Trong ba tháng qua, USD đã giảm giá so với phần lớn trong số 31 đồng tiền lớn, khiến chỉ số Bloomberg Dollar Index giảm gần 3% – khởi đầu tệ nhất kể từ năm 2017. Giá vàng – một tài sản trú ẩn khác – tăng vọt lên gần 3.100 USD/ounce. Đến giữa tháng 3, các nhà đầu cơ bắt đầu đặt cược chống lại đồng USD – lần đầu tiên kể từ sau cuộc bầu cử đầu tiên của ông Trump – vì lo ngại chính sách của ông có thể đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái.
Những hành động của ông Trump cũng làm dấy lên lo ngại rằng các chính phủ nước ngoài sẽ đẩy mạnh nỗ lực giảm phụ thuộc vào đồng USD, từ đó đe dọa giá trị và vai trò đặc biệt của nó.
Michael Brown – chiến lược gia tại Pepperstone, một trong những sàn ngoại hối lớn nhất thế giới – nhận xét rằng thay vì là biểu tượng ổn định, USD giờ đây đang bị xem là rủi ro. Nhiều khách hàng của ông bắt đầu hỏi nên chuyển tiền sang đâu thay vì tiếp tục "trú ẩn" vào USD như thông lệ.
Dù vậy, cần thừa nhận rằng sự sụt giảm hiện tại chưa thực sự làm lung lay vai trò trung tâm của USD. Trong bối cảnh Mỹ có nền kinh tế mạnh và lãi suất cao trong thời gian dài, USD vẫn được dùng rộng rãi cho dự trữ ngoại hối và giao dịch hàng hóa, đặc biệt là dầu mỏ. Một phần quan trọng là hiện chưa có đồng tiền nào đủ khả năng thay thế.
Giáo sư Carmen Reinhart từ Đại học Harvard – cựu chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới – nhấn mạnh rằng vị thế của USD không thể mất đi chỉ vì một Tổng thống có chính sách thuế quan mạnh mẽ. Việc chuyển từ đồng bảng Anh sang USD làm đồng tiền dự trữ toàn cầu trong quá khứ cũng không xảy ra trong một sớm một chiều.
Tuy nhiên, các hành động gần đây của ông Trump lại khiến câu chuyện phi đô la hóa quay trở lại.
Ở châu Âu, một số lãnh đạo nhìn thấy cơ hội để thúc đẩy vai trò của đồng euro bằng cách xây dựng một thị trường tài chính tích hợp và thanh khoản hơn. Ở các nước đang phát triển, ý tưởng hợp tác để đối trọng với USD cũng dần được nhắc lại.
Thái độ của Tổng thống Mỹ với USD cũng mâu thuẫn. Ông từng tuyên bố muốn giữ vai trò trung tâm toàn cầu của USD và đe dọa trả đũa những nước muốn tách thương mại khỏi đồng tiền này. Nhưng trong chiến dịch tranh cử, ông lại cho rằng một USD yếu hơn sẽ giúp hàng hóa Mỹ cạnh tranh hơn – khiến giới đầu tư nghi ngờ liệu ông đang cố tình gây áp lực để ép các nước nhượng bộ trong đàm phán thương mại.
Jane Foley – chiến lược gia tại Rabobank – cảnh báo rằng chính sách thương mại của ông Trump, việc rút khỏi liên minh quốc tế và những tuyên bố gây tranh cãi như “sáp nhập Canada hay Greenland” có thể thúc đẩy quá trình phi đô la hóa. George Saravelos – chuyên gia của Deutsche Bank – cũng nhấn mạnh rằng nguy cơ USD mất vai trò trú ẩn cần được nhìn nhận nghiêm túc khi trật tự địa chính trị toàn cầu đang thay đổi.
Trên thị trường tài chính, lo ngại dài hạn tạm thời nhường chỗ cho các rủi ro ngắn hạn. Sau khi ông Trump áp thuế lên xe nhập khẩu, thị trường chứng khoán Mỹ lại tiếp tục giảm. Các nhà đầu tư đang chờ đợi loạt tăng thuế lớn hơn dự kiến công bố ngày 2/4 – mà ông gọi là “Ngày Giải phóng” với kỳ vọng sẽ thúc đẩy sản xuất nội địa và tạo thêm việc làm.
Về lý thuyết, tăng thuế nhập khẩu sẽ khiến đồng nội tệ mạnh hơn vì giảm nhập khẩu và hỗ trợ sản xuất trong nước. Nhưng thực tế, đồng USD lại tiếp tục giảm vì quy mô tăng thuế quá lớn, làm dấy lên lo ngại lạm phát quay trở lại và tăng trưởng chậm lại. Chính quyền Trump xem đây là tác dụng phụ ngắn hạn của chương trình cải tổ kinh tế toàn diện, bao gồm cả cắt giảm nhân sự và chi tiêu công.
Tuy nhiên, chính những nỗi lo ngắn hạn này lại đang khiến Phố Wall dao động. Sau giai đoạn tăng trưởng mạnh, chỉ số S&P 500 đã giảm 9% kể từ giữa tháng 2/2025 do lo ngại kinh tế chững lại và cổ phiếu công nghệ bị thổi giá quá mức sau cơn sốt AI.
Đồng thời, căng thẳng giữa ông Trump và các đồng minh châu Âu về chi tiêu quốc phòng đã thúc đẩy Đức tăng ngân sách quân sự – từ đó kích thích kinh tế khu vực và giúp cổ phiếu châu Âu tăng trưởng hai chữ số. Diễn biến này khiến dòng tiền bắt đầu chuyển từ Mỹ sang châu Âu.
Thierry Wizman – chiến lược gia tại Macquarie Group – cảnh báo rằng nếu nhà đầu tư mất niềm tin vào nền tảng kinh tế và địa chính trị của Mỹ, có thể xảy ra làn sóng rút vốn quy mô lớn, khiến cả chứng khoán và USD lao dốc.
Barry Eichengreen – nhà kinh tế tại Đại học California, Berkeley – nhận định rằng vai trò trung tâm của USD trong việc duy trì cầu với trái phiếu chính phủ Mỹ sẽ không dễ bị thay thế, bởi thị trường trái phiếu Mỹ có quy mô và thanh khoản lớn nhất thế giới. Tuy vậy, ông cũng nhấn mạnh: “Chúng ta chưa mất vai trò trú ẩn của đồng USD, nhưng khả năng đó cần được nghiêm túc xem xét.”
