Vụ phá hoại đập thuỷ điện Kakhovskaya: Ai là thủ phạm?

>> Chiến sự Nga - Ukraine: Mỹ sẽ có kế hoạch kết thúc cuộc chiến?

Từ ngày còn bé đi cho đến giờ trong tôi vẫn còn nhớ mấy câu trong bài thơ “Nói với sông Đơ - Nhi - Ép”, trong đó có những câu: 

Con người nói với sông Đơ - Nhi - Ép

Ta sẽ chắn ngươi bằng tường, thép

Để từ trên cao

Ngươi chảy xuống

băng băng

…

Để từ nay

Nước dòng sông

không còn trôi

vô ích

Mà sẽ mang

bánh mì, điện, than

Cho dân ta dùng thoả thích”… 

Vậy mà thật buồn bởi chính con người lại ra tay phá hại đập thuỷ điện Kakhovskaya trên con sông Đơ - Nhi - Ép vì những mục đích quân sự thâm độc của mình.

Cả hai phía Nga và Ukraine cùng lên tiếng cáo buộc nhau là thủ phạm vụ phá hoại, chưa bên nào đứng ra nhận trách nhiệm cho vụ việc. Có thể suy luận một cách đơn giản nhất: Ai được lợi nhiều nhất khi phá đập thì người đó có thể sẽ là thủ phạm. Việc tấn công phá hoại công trình dân sự như đập thuỷ điện là hành động độc ác vì khi giải phóng 18 tỉ mét khối nước từ hồ chứa sẽ gây ngập lụt vùng rộng lớn dưới hạ lưu, có thể làm chết hàng ngàn người nếu không kịp sơ tán, chưa kể thiệt hại về vật chất, kinh tế khổng lồ. 

Bất chấp luật pháp quốc tế kể cả luật chiến tranh cũng có mục bảo vệ công trình dân sự, bảo vệ con đập. Điều 56 của Nghị định thư bổ sung I năm 1977 công ước Geneva có ghi: 

“Các công trình và cơ sở chứa các lực nguy hiểm, cụ thể là đập, đê và trạm phát điện hạt nhân, không được coi là đối tượng tấn công, ngay cả khi các đối tượng này là mục tiêu quân sự, nếu cuộc tấn công đó có thể gây ra sự giải phóng các lực nguy hiểm và gây ra tổn thất nghiêm trọng giữa các bên dân thường. Các mục tiêu quân sự khác nằm tại hoặc lân cận các công trình hoặc cơ sở này sẽ không được trở thành đối tượng tấn công nếu cuộc tấn công đó có thể giải phóng các lực lượng nguy hiểm khỏi các công trình hoặc cơ sở và gây ra tổn thất nghiêm trọng cho dân thường’.

Liệu có phải người Nga ra tay phá đập khi hậu quả do vỡ đập sẽ làm thiếu hụt nguồn nước cung cấp cho bán đảo Crimea, vị trí địa chính trị mang tính chiến lược của Nga. Vỡ đập làm quân Nga phải sơ tán khẩn cấp các vị trí đóng quân ở tả ngạn do vùng này sẽ ngập sâu trong nước. Quan trọng nhất việc phá đập sẽ gây mất an toàn do cần nguồn nước khổng lồ để làm mát Zaporizhzhya - nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu mà Nga đang kiểm soát. Việc vỡ đập còn khiến lòng sông phía hạ lưu sâu và rộng hơn gây khó khăn cho quân Nga khi vượt sông tiến sang Kherson trong trường hợp Nga tiến sang.

Theo TASS “11 trong số 28 của nhà máy thuỷ điện Kakhovskaya đã bị phá huỷ, nhà máy bị phá huỷ theo tầng, 80 khu định cư có thể nằm trong vùng lũ”. Hiện tại toàn bộ khu vực nhà máy thuỷ điện đã bị ngập trong nước, còn vùng hạ lưu mực nước có thể dâng lên tới 12 mét. Không biết đến bao giờ mới có khắc phục lại được con đập và nhà máy như xưa?

>> "Hé lộ" giải pháp giúp hóa giải chiến sự Nga - Ukraine

>> Chiến sự Nga - Ukraine: 3 điều quyết định cục diện xung đột

>> Chiến sự Nga - Ukraine: Những kịch bản hòa đàm bị loại bỏ

Một loạt thiệt hại to lớn như vậy liệu có đáng để người Nga phá đập, trong khi họ vẫn đang chiếm ưu thế trên chiến trường. Các cuộc phản công của Ukraine chưa có kết quả nào cụ thể, rõ ràng, trong khi thiệt hại không hề ít, khi phản công trên địa hình bình nguyên trống trải mà phía Nga có đủ phương tiện, vũ khí để tấn công tiêu diệt từ xa.

Vũ khí hiện đại của Nga bao gồm hệ thống vệ tinh trinh sát, có cả chúa tể của các vệ tinh soi rõ chi tiết phạm vi 1 mét vuông dưới mặt đất, chiếm hoàn toàn ưu thế trên không cũng như lượng UAV trinh sát, tình báo mặt đất, súng phun lửa hạng nặng, pháo phản lực nhiệt áp phóng loạt TOS 1A... Họ không cần phá đập để ngăn Ukraine phản công khi phía này bờ sông chỉ là các bãi sình lầy không có giá trị chiến lược.

Theo tin từ Bộ Quốc phòng Nga, trong ngày 5/6/2023, Ukraine tiếp tục phản công tập trung lực lượng chủ yếu về phía nam Donetsk, ở các khu vực Novodarovka và Levadnoye. Họ được hỗ trợ bởi một lữ đoàn mới đến. Đồng thời, quân đội Ukraine đã tiến hành các biện pháp tấn công theo hướng trang trại Oktyabrsky và làng Novodonetskoye.

Quân đội Nga đã tấn công quân đội Ukraine bằng hỏa lực pháo binh và tên lửa ồ ạt, khiến các đơn vị Kiev chịu tổn thất đáng kể. Tổng thiệt hại của họ trong các nỗ lực tấn công vào phía nam Donetsk lên tới hơn 1.500 binh sĩ, 28 xe tăng (bao gồm 8 xe tăng Leopard của Đức), ba xe tăng bánh lốp AMX-10 của Pháp và 109 xe chiến đấu bọc thép.

Phía Ukraine cũng chịu tổn thất khi phá đập khi phải sơ tán khẩn cấp các đơn vị quân sự bên bờ hữu ngạn, sơ tán dân chúng khỏi khu vực ven sông đến Kherson. Điều lạ nữa là họ nói khu vực đập thuỷ điện hoàn toàn do Nga kiểm soát, vậy thì từ đâu mà họ có video để đăng lên ngay và luôn sau khi con đập bị vụ nổ phá hoại. Phải chăng vụ nổ đập sẽ hướng dư luận tập trung bỏ qua các thông tin về cuộc phản công chưa có kết quả.

Đây là vụ tấn công khủng bố thứ hai sau vụ tấn công đường ống dẫn khí đốt ngầm dưới biển Nord Stream có điều thủ phạm cho đến nay vẫn cứ là mù mờ, trong khi Nga và Đức đều chịu thiệt hại rất lớn sau vụ việc. Vụ phá hoại đập thuỷ điện này đều gây thiệt hại lớn cho cả Nga và Ukraine trong trường hợp nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhya không vận hành được do thiếu nước làm mát, châu Âu sẽ thiếu điện và họ phải mua với giá đắt từ đâu?

Ai là người hưởng lợi? Hy vọng vụ việc sẽ sớm được làm rõ trong thời gian tới.