Xã hội hóa vaccine: Doanh nghiệp đồng lòng với Chính phủ

Xung quanh vấn đề này, Diễn đàn Doanh nghiệp đã có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Danh Huế - Công ty Luật Hừng Đông.

- Tới đây, Bộ Y tế sẽ tiếp tục đưa ra các chính sách khuyến khích, động viên nhiều hơn các địa phương, doanh nghiệp tham gia vào quá trình tìm kiếm vaccine phòng COVID-19. Ông đánh giá ra sao về hiệu quả của các chính sách này?

Tôi hoàn toàn đồng ý với các chủ trương, chính sách khuyến khích, động viên doanh nghiệp tiếp cận nguồn vaccine. Đặc biệt, trong hoàn cảnh hiện nay, Chính phủ cũng như Bộ Y tế đang rất cần sự chung tay của cộng đồng doanh nghiệp để triển khai nhập khẩu vaccine, hướng tới xã hội hóa vaccine, tạo miễn dịch cộng đồng càng sớm càng tốt. Cùng với đó, để đạt được “mục tiêu kép”, sớm đẩy lùi dịch bệnh và hồi phục nền kinh tế, những chính sách thúc đẩy, hỗ trợ doanh nghiệp để người dân sớm được tiêm vaccine, là hết sức cần thiết và đúng đắn.

- Chính phủ đã tạo mọi điều kiện để doanh nghiệp tham gia vào cung ứng. Theo ông, vì sao đến giờ vaccine vẫn chưa nhiều?

Vaccine COVID-19 thực chất cũng được coi là một loại hàng hóa. Dịch bệnh vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp trên khắp thế giới và vaccine là một mặt hàng đặc biệt khan hiếm.

Tình trạng khan hiếm vaccine nghiêm trọng như vậy là do 3 nguyên nhân: Sản xuất, cung ứng chỉ tập trung vào một số nước phát triển, không theo kịp nhu cầu gia tăng đột biến trên toàn cầu; nhiều nước phát triển thực thi chính sách tích trữ quá mức so với nhu cầu; do ảnh hưởng đứt gãy chuỗi cung ứng trên diện rộng nguyên nhiên liệu, sản xuất vaccine, cùng với quá trình chuyển giao công nghệ mất nhiều thời gian.

Từ phía doanh nghiệp, mặc dù đã được Chính phủ và Bộ Y tế tạo mọi điều kiện để tham gia vào cung ứng vaccine nhưng vẫn chỉ có số ít doanh nghiệp đàm phán thành công với nhà sản xuất vaccine bởi nhiều nguyên nhân khách quan. Bởi lẽ, "vaccine ngoại giao" sẽ được ưu tiên cho người dân của các quốc gia sản xuất vaccine, tiếp đến là các đối tác chiến lược của họ, sau đó là tuân theo sự phân bổ của Tổ chức Y tế thế giới và tuân theo sự điều phối của Chính phủ.

Theo đó, các loại vaccine được Bộ Y tế phê duyệt hiện nay, đặc biệt là các loại vaccine có nguồn gốc từ phương Tây, đều được cấp phép sử dụng khẩn cấp và chỉ được cấp phép bán ngoại giao cho cấp Chính phủ các nước, các tổ chức y tế quốc tế mà không bán, phân phối cho các đơn vị tư nhân theo diện thương mại. Đây chính là trở ngại rất lớn khiến cho doanh nghiệp "chậm trễ" trong việc tiếp cận vaccine.

Bên cạnh đó, tôi cho rằng, từ phía tâm dịch tại TP. HCM, lời kêu gọi của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam về việc nhường vaccine là một hành động ứng biến vô cùng kịp thời và thể hiện tinh thần "lá lành đùm lá rách", tinh thần đoàn kết rất quan trọng vào thời điểm này.

Chính phủ đã tạo mọi điều kiện để doanh nghiệp xã hội hóa vaccine tuy nhiên, tôi nghĩ rằng với những nguyên nhân khách quan như trên, Chính phủ và Bộ Y tế sẽ cần triển khai chiến lược này một cách lâu dài hơn nữa để vượt qua khó khăn, đạt hiệu quả như mong muốn.

- Chủ trương được thông qua, tuy nhiên, thực tế triển khai vẫn còn nhiều vướng mắc, thưa ông?

Mới đây, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết trao thêm quyền cho Thủ tướng và Chính phủ trong chống dịch COVID-19 để đáp ứng sự cấp bách trong bối cảnh các ca nhiễm đang tăng vọt, đặc biệt là ở khu vực TP. HCM. Đây là một ‘nút thắt’ để gỡ bỏ rào cản hành lang pháp lý giúp chúng ta tiếp cận vaccine cũng như các biện pháp phòng chống dịch bệnh một cách hiệu quả hơn.

Về vấn đề pháp luật, chúng ta vẫn còn một số khúc mắc, ví dụ như việc tiêm vaccine cho cộng đồng, theo quy định tại Luật phòng chống bệnh truyền nhiễm, việc tiêm vaccine miễn phí cho người dân là yếu tố bắt buộc. Do đó, để doanh nghiệp có thể nhập khẩu vaccine và tiêm miễn phí cho người dân, Chính phủ cần có chính sách giải quyết vấn đề về năng lực tài chính cho doanh nghiệp, cho quốc gia.

- Về cơ chế chính sách cho doanh nghiệp trong tiến trình xã hội hóa vaccine, ông có đề xuất gì cho Bộ Y tế cũng như Chính phủ?

Trước hết, Chính phủ và Bộ Y tế cần lựa chọn những doanh nghiệp uy tín, có năng lực và có khả năng đàm phán, đặc biệt là năng lực tài chính. Và trên hết, mục tiêu cao nhất chính là đạt miễn dịch cộng đồng, đẩy lùi dịch bệnh, do đó việc lựa chọn doanh nghiệp là vô cùng quan trọng.

Bên cạnh đó, không phải doanh nghiệp nào cũng có chuyên môn trong lĩnh vực y tế, do đó cần có sự phối hợp trong công tác triển khai, tiêm rộng rãi cho người dân một cách an toàn, hiệu quả.

- Nhiều doanh nghiệp đề xuất xin được giữ lại một phần bằng vaccine sau khi đóng góp vào Quỹ vaccine phòng COVID-19 Việt Nam. Theo ông, điều này có làm cho người nghèo khó tiệm cận vaccine và tạo bất bình đẳng xã hội không?

Nhu cầu được tiêm vaccine là rất lớn và doanh nghiệp có nhu cầu tiêm vaccine cho cán bộ công nhân viên là hết sức chính đáng. Trên hết, để đạt được "mục tiêu kép", doanh nghiệp cần đảm bảo an toàn cho cả hệ thống nhân viên để ổn định sản xuất, sớm góp phần phục hồi nền kinh tế cho đất nước.

Với mục tiêu cao hơn là đạt miễn dịch cộng đồng, theo tôi, dù là nhân viên của doanh nghiệp hay là một người dân bình thường, nhu cầu được tiêm vaccine COVID-19 đều công bằng như nhau và đều vô cùng chính đáng. Do đó, tôi hoàn toàn ủng hộ với đề xuất giữ lại một phần vaccine của doanh nghiệp.

- Xin cảm ơn ông!