Xe điện Trung Quốc khó giải "bài toán" ở phương Tây

CẨM ANH• 21/06/2024 03:30

Xe điện Trung Quốc đang phải đối mặt với hàng loạt mức thuế quan tại phương Tây vì các nhà hoạch định chính sách lo ngại các thương hiệu địa phương không thể cạnh tranh về giá.

>> Đánh thuế xe điện Trung Quốc, châu Âu sẽ chịu thiệt?

Xe điện Nio tại showroom ở Berlin (Đức). Ảnh: Reuters

Theo đánh giá của người tiêu dùng châu Âu, nhiều xe điện Trung Quốc được chế tạo bằng vật liệu tốt và được lắp ráp chắc chắn. Về mặt công nghệ pin cho xe điện, các công ty Trung Quốc đang dẫn đầu lĩnh vực này.

Có nhiều ý kiến cho rằng, xe điện Trung Quốc có những yếu tố cần thiết để thống trị trên thị trường ô tô toàn cầu. So với các thương hiệu phương Tây, xe điện Trung Quốc có lợi thế về giá.

Theo Ủy ban châu Âu, xe điện Trung Quốc thường được bán ở châu Âu với giá thấp hơn 20% so với các mẫu xe do EU sản xuất. Nhà sản xuất pin Trung Quốc CATL, đơn vị cung cấp pin cho Tesla, Volkswagen và BMW, cũng như các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, cung cấp khoảng 40% pin xe điện trên thế giới mới đây đã công bố loại pin đầu tiên có phạm vi hoạt động hơn 1.000 km chỉ với một lần sạc.

Hiện nay, xe điện Trung Quốc đã tăng thị phần tại châu Âu lên 8,2% vào năm 2023, tăng từ 0,5% vào năm 2019. Liên đoàn Giao thông và Môi trường châu Âu dự đoán thị phần này sẽ tăng lên 11% vào năm nay và dự kiến sẽ lên tới 20% vào năm 2027.

Tuy nhiên, mối lo ngại ngày càng tăng ở phương Tây đang làm cản trở sự gia tăng nhanh chóng của xe điện Trung Quốc ở khu vực này. Mặc dù thị phần xe điện của Trung Quốc được bán tại Mỹ tăng không đáng kể, nhưng vào tháng 5, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã tuyên bố rằng ông sẽ tăng thuế đối với xe điện của Trung Quốc lên 100%, trong khi thuế nhập khẩu đối với pin mặt trời và chất bán dẫn tăng từ mức 25% lên 50%.

EU cũng đã có hành động tương tự. Mới đây, Ủy ban châu Âu đã tuyên bố EU sẽ áp thuế bổ sung lên tới 38% đối với xe điện của Trung Quốc từ ngày 4/7/2024, trừ khi Bắc Kinh đưa ra "giải pháp" cho các khoản trợ cấp mà khối này cho là đang làm méo mó thị trường.

Nhà cung cấp nghiên cứu Rhodium Group ước tính, tổng mức thuế quan lên tới gần 50% được cho là mức cần thiết để EU hạn chế nhập khẩu xe điện từ Trung Quốc. Nhưng theo Rene Toender, Cố vấn chiến lược độc lập cho ngành công nghiệp ô tô ở Scandinavia, điều này đồng nghĩa với việc EU sẽ bước vào trạng thái căng thẳng thương mại với Trung Quốc,

>> “Vũ khí bí mật" của xe điện Trung Quốc

Xe điện Trung Quốc tìm cách vượt khó ở châu Âu

Cho đến nay, Bắc Kinh gọi việc tăng thuế quan của EU là trường hợp điển hình của chủ nghĩa bảo hộ; đồng thời cho biết Trung Quốc sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ vững chắc các quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Trước khi EU công bố mức thuế, Hiệp hội Xe khách Trung Quốc cho rằng, mức tăng thuế quan 20% đối với xe điện của Trung Quốc là có thể hiểu được vì ngành ô tô đóng vai trò quan trọng ở châu Âu. Hiện nay, ngành công nghiệp ô tô đang tạo ra khoảng 13,8 triệu việc làm tại EU, chiếm khoảng 6% tổng số việc làm trong khối. Trong khi đó, ngành công nghiệp này tạo ra khoảng 9,7 triệu việc làm tại Mỹ.

Do đó, ông Toender cho biết EU cảm thấy cần phải giải quyết nỗi lo sợ ngày càng tăng rằng thành công của xe điện Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến việc làm của người dân châu Âu. Đồng thời, thành công của các thương hiệu xe hơi nội địa là nguồn tự hào dân tộc ở một số quốc gia. Vì vậy, sẽ rất khó khăn nếu chứng kiến họ thua các nhà sản xuất Trung Quốc.

Ngoài nguy cơ bị Trung Quốc trả đũa, các biện pháp của Mỹ và EU còn đe dọa làm suy yếu các nỗ lực giảm phát thải carbon và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Hiện nay, chính phủ Mỹ có kế hoạch chấm dứt việc mua ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch vào năm 2035, trong khi EU cũng có ý định cấm bán ô tô chạy bằng xăng và dầu diesel mới trên toàn khối vào cùng khoảng thời gian.

Ông Toender cho biết thêm, những mục tiêu như vậy sẽ không thể đạt được nếu không có sự tiếp cận mở đối với ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc vì EU chỉ chiếm chưa đến 10% sản lượng pin toàn cầu, trong khi Trung Quốc cung cấp khoảng 76%. “Không có thị trường nào có thể cung cấp đủ lượng pin để thay thế sản lượng của Trung Quốc”, chuyên gia này nói.

Sự mở rộng toàn cầu của ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc trong tương lai gần rất có thể được quyết định bởi cách phương Tây lựa chọn cân nhắc các mục tiêu về khí hậu của mình so với việc giảm thiểu nhập khẩu xe điện từ Trung Quốc.

Theo Kasper Ingeman Beck, chuyên gia kinh tế chính trị của Trung Quốc tại Trường Kinh doanh Copenhagen, Bắc Kinh đang định vị ngành công nghiệp xe điện là một nền tảng quan trọng cho sự phát triển kinh tế trong tương lai của Trung Quốc.

Năm 2015, chính phủ Trung Quốc đã nhấn mạnh “xe năng lượng mới” là một ngành công nghiệp quan trọng để đảm bảo sự thịnh vượng của đất nước theo kế hoạch công nghiệp quốc gia “Sản xuất tại Trung Quốc 2025”. Nhưng cạnh tranh khốc liệt kết hợp với đầu tư quá mức đã góp phần khiến các công ty ô tô Trung Quốc sản xuất dư thừa từ 5 đến 10 triệu xe mỗi năm.

Mặc dù vậy, bất chấp áp lực mà xe điện Trung Quốc phải đối mặt, ông Beck tin rằng xe điện Trung Quốc sẽ ngày càng trở nên phổ biến. Ở một số quốc gia, BYD tính giá bán cao gấp hai hoặc ba lần cho một số mẫu xe. Đây được cho là dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh không muốn kiếm lợi nhuận nhanh chóng mà muốn các công ty Trung Quốc tập trung vào chất lượng lâu dài.

Nhiều xe điện Trung Quốc không được tinh chỉnh để lái tốt như các đối thủ châu Âu, nhưng về lâu dài, các nhà sản xuất Trung Quốc sẽ có thể giải quyết những vấn đề nhỏ nhặt và đạt được sự tối ưu.