Xóa “ma trận” thủ tục đầu tư

Theo kết quả khảo sát mới nhất của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) với hơn 11.000 doanh nghiệp tại 63 tỉnh, thành, có tới 74% doanh nghiệp từng phải trì hoãn hoặc hủy dự án đầu tư do vướng mắc thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, trong đó 67% phản ánh thời gian xử lý hồ sơ kéo dài hơn mức quy định. Trong khi đó, theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế VCCI, chính sách đã đủ nhưng điều mà cộng đồng doanh nghiệp mong chờ nhất là sự chuyển biến thực chất trong khâu thực thi, cụ thể là đơn giản hóa quy trình hành chính và rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ.

Trên thực tế, để triển khai một dự án đầu tư, doanh nghiệp phải trải qua 10 bước cơ bản từ lập đề xuất dự án, xin chấp thuận chủ trương đầu tư, kế hoạch sử dụng đất, đấu giá hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, đến giải phóng mặt bằng, giao đất, xác định đơn giá và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Doanh nghiệp thường xuyên phải làm việc với ba đến sáu sở, ngành khác nhau cho mỗi khâu, phát sinh hàng loạt thủ tục con, hồ sơ giấy tờ chồng chéo.

Chỉ tính riêng thủ tục xin cấp phép xây dựng đã gồm 10 bước với tổng thời gian trung bình lên tới 166 ngày làm việc và chi phí tương đương 0,5% giá trị công trình, theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB). Mặc dù, Luật Xây dựng sửa đổi 2020 quy định thời hạn cấp giấy phép xây dựng chỉ còn 20 ngày làm việc.

Tuy nhiên, sự khác biệt giữa quy định và thực tiễn khiến cơ quan chức năng lúng túng trong áp dụng, dẫn đến chồng chéo và trì trệ trong xử lý hồ sơ.

Nhằm khắc phục, Chính phủ đã ban hành nhiều chỉ thị và nghị quyết, trong đó nổi bật là Chỉ thị 08/CT-TTg yêu cầu rút ngắn thời gian cấp phép xây dựng xuống còn tối đa 63 ngày, giảm 19 ngày, cũng như cắt giảm các thủ tục liên quan đến phòng cháy chữa cháy, cấp điện, nước. Song song đó, mô hình “một cửa” và dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 được đẩy mạnh tại cấp Trung ương và cấp tỉnh, kỳ vọng đồng bộ hóa dữ liệu và cho phép doanh nghiệp nộp hồ sơ, tra cứu tiến độ hoàn toàn qua mạng. Tuy nhiên, các dự án thí điểm vẫn gặp trục trặc về đường truyền và cập nhật văn bản chưa kịp thời, buộc doanh nghiệp vẫn phải duy trì song song hồ sơ giấy.

Sự phức tạp và thiếu đồng bộ thủ tục đang là rào cản làm nản lòng nhà đầu tư, gây lãng phí nguồn lực và bỏ lỡ nhiều cơ hội phát triển. Để vượt lên, Việt Nam cần minh bạch hóa lộ trình áp dụng khung thời gian mới theo Luật Xây dựng 2020, xây dựng cơ chế “đếm ngược” tự động khi tiếp nhận hồ sơ, đồng thời công khai giám sát tiến độ xử lý ở cả cấp cơ quan và doanh nghiệp. Việc tăng cường đầu tư hạ tầng số và đẩy mạnh tỉ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, kết hợp với chế tài rõ ràng khi quá hạn, sẽ giúp tháo gỡ nút thắt, đưa cải cách thực chất vào đời sống kinh doanh.

Xóa bỏ “ma trận” thủ tục đầu tư, không chỉ doanh nghiệp trong nước mà cả nhà đầu tư toàn cầu sẽ tìm đến Việt Nam. Đó chính là chìa khóa để nền kinh tế tư nhân bứt phá, đưa Việt Nam trở thành trung tâm hấp dẫn trong chuỗi giá trị toàn cầu.