Xuất khẩu thuỷ sản tận dụng cơ hội trong “bão” thuế quan

Theo sắc lệnh của Tổng thống Mỹ Donald Trump, từ ngày 4/2/2025, Mỹ áp thuế nhập khẩu 10% với toàn bộ hàng hóa Trung Quốc. Ngay sau đó, Trung Quốc cũng thông báo áp thuế nhập khẩu với hàng hóa Mỹ từ 10-15% tùy mặt hàng. Cuộc chiến thuế quan giữa hai quốc gia có nền kinh tế lớn hàng đầu thế giới được dự báo là có ảnh hưởng đáng kể đến thị trường toàn cầu, trong đó có thủy sản. Tuy nhiên với thuỷ sản Việt Nam, tác động tích cực là lớn hơn.

Cơ hội “kép”

Theo bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), trong bối cảnh đó, Việt Nam có thể tìm kiếm cơ hội xuất khẩu hàng thủy sản vào thị trường Mỹ, khi nguồn hàng từ Trung Quốc vào thị trường này bị ảnh hưởng.

Hiện mỗi năm Mỹ nhập khẩu thủy sản từ Trung Quốc với trị giá từ 1,6 - 2 tỷ USD. Trong đó, tập trung nhiều vào các sản phẩm cá phile tươi, đông lạnh với giá trị từ 1-1,4 tỷ USD, chiếm khoảng 70%. “Bối cảnh mới có thể khiến các doanh nghiệp Mỹ chuyển hướng sang Việt Nam tìm đối tác cung ứng thủy sản thay thế cho nguồn cung thiếu hụt từ Trung Quốc”, bà Hằng nhận định về cơ hội.

Trong đó, ngành hàng cá tra của Việt Nam được đánh giá sẽ có cơ hội rộng mở nhất. Hơn nữa, sau một thời gian căng thẳng, cuối năm 2024, Việt Nam và Mỹ vừa đạt được thỏa thuận giải quyết vụ tranh chấp liên quan đến thuế chống bán phá giá đối với cá tra, basa, điều này tiếp tục gia tăng cơ hội cho hoạt động xuất khẩu thủy sản từ Việt Nam vào thị trường Mỹ.

Quả thực là như vậy, bà Nguyễn Kim Thanh, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Thực phẩm Sa Kỳ cho hay, khi hàng Trung Quốc bị đội giá do thuế cao, nhiều nhà nhập khẩu Mỹ sẽ tìm kiếm nhà cung cấp thay thế, trong đó Việt Nam là lựa chọn tiềm năng.

Bà Kim Thanh cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam có thể chủ động tiếp cận các nhà nhập khẩu Mỹ đang cần tìm nguồn cung mới, ký kết được hợp đồng lớn, tăng xuất khẩu cá tra, cá rô phi, cá ngừ, tôm và nhiều loại thủy hải sản sang Mỹ.

“Ngay từ cuối năm 2024, doanh nghiệp chúng tôi đã nhận được nhiều đơn đặt hàng từ các đối tác Mỹ cho quý I và quý II/2025. Mục tiêu của chúng tôi cho thị trường Mỹ năm nay là tăng trưởng từ 40-60%”, bà Thanh chia sẻ.

Ở chiều ngược lại, Mỹ xuất khẩu vào Trung Quốc cá hồi, cá tuyết, cá minh thái, tôm hùm, cua huỳnh đế… đa số phục vụ cho phân khúc tiêu thụ cao cấp như nhà hàng, khách sạn. Như vậy, nếu tận dụng tốt cơ hội này, thủy sản có giá trị cao của Việt Nam sẽ rộng cửa vào thị trường tỷ dân. Điển hình như năm 2024, Trung Quốc đã tăng mạnh nhập khẩu các mặt hàng thủy sản tươi sống từ Việt Nam như cua, ngao, tôm hùm, ốc để phục vụ cho nhóm khách hàng cao cấp tại thị trường này. Trong đó, Trung Quốc đã vượt Mỹ thành nhà nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam, kim ngạch đạt 843 triệu USD, tăng 39% so với năm 2023.

"Bối cảnh này rõ ràng mang đến lợi thế cho Việt Nam, khi giúp thúc đẩy xuất khẩu thủy sản tươi sống sang thị trường này mạnh mẽ hơn trong năm 2025", đại diện Vasep nhấn mạnh.

Đáng lưu ý, không chỉ Trung Quốc, Canada và Mexico cũng đang đứng trước nguy cơ chịu thuế từ Mỹ, trong đó Canada có thể bị áp thuế 25% từ Mỹ. Nếu kịch bản đó xảy ra chắc chắn sẽ tác động giảm xuất khẩu thủy sản của nước này vào Mỹ và Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này để tăng xuất khẩu thủy sản vào thị trường này.

Giữ chất lượng

Trong bối cảnh lạc quan này, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam cũng đã đặt kỳ vọng kim ngạch thủy sản năm 2025 của ngành thuỷ sản đạt 11 tỷ USD. Nhấn mạnh tới khả năng tăng cường xuất khẩu thủy sản vào thị trường Mỹ, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, các doanh nghiệp, người nuôi trồng cần kịp thời theo dõi thông tin để có phản ứng phù hợp. Đồng thời, các doanh nghiệp xuất khẩu cần thuyết phục thị trường bằng uy tín và chất lượng của sản phẩm. “Đây chính là động lực để Việt Nam thúc đẩy vùng nguyên liệu đạt chuẩn, minh bạch. Cùng với đó, khâu thu hoạch, sơ chế, chế biến cần được nâng cao để đảm bảo chất lượng, củng cố chuỗi sản xuất, đáp ứng yêu cầu thị trường”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng lưu ý, mới có 3 tuần sau khi Tổng thống Trump nhận chức, chưa thể đoán định được các chính sách thuế quan mới của Mỹ sẽ chốt chặt ở các mức như thế nào với các nước và liệu có áp đặt với Việt Nam hay không.

Các chuyên gia nhận định cần 3- 6 tháng mới định hình rõ nét bức tranh thị trường trong bối cảnh mới, đặc biệt với ngành thuỷ sản. Do đó, các doanh nghiệp phải luôn đảm bảo chất lượng thủy sản xuất khẩu, tính minh bạch, khả năng truy xuất nguồn gốc hiệu quả để giữ uy tín và tăng thị phần tại các thị trường tiềm năng trong năm 2025. Đồng thời tránh bị áp thuế chống bán phá giá và các rào cản thuế khác trong bối cảnh mới này.