Xuất khẩu tôm tăng 71%, doanh nghiệp vẫn chưa hết lo

>>>Xuất khẩu thuỷ sản khởi sắc đầu năm

Theo số liệu vừa được Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thuỷ sản (Vasep) công bố, xuất khẩu tôm Việt Nam tháng 1 đạt 242 triệu USD, tăng 71% so với cùng kỳ năm 2023.

Tăng trưởng 10-15% năm 2024

Ngoại trừ việc năm 2023 Tết Nguyên đán rơi vào tháng 1, nếu so sánh với cùng kỳ những năm trước đó, doanh số trong tháng đầu năm vẫn là một tín hiệu khởi đầu tích cực. Cùng với đó, giá tôm nguyên liệu ở một số địa phương cũng có xu hướng nhích lên trong tháng đầu năm.

Các sản phẩm tôm chân trắng và tôm sú xuất khẩu ghi nhận tăng trưởng 2 con số, giá trị tôm khác tăng trưởng 3 con số. Các sản phẩm tôm tươi/đông lạnh tăng trưởng mạnh hơn các sản phẩm tôm chế biến.

Trong số các thị trường chính, Trung Quốc & Hồng Kông (Trung Quốc) ghi nhận tăng trưởng mạnh nhất 275%, đạt 42 triệu USD trong tháng 1/2024. Nhờ tăng trưởng mạnh, đây là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam trong tháng 1, chiếm tỷ trọng 17,5%. 

Thông tin từ VASEP, xuất khẩu tôm của Ecuador - đối thủ cạnh tranh chính của tôm Việt Nam tại thị trường Trung Quốc năm nay dự kiến không mấy suôn sẻ do phải đối mặt với tình trạng mất an ninh trong ngành tôm và khó khăn chung của ngành tôm toàn cầu. Cùng với nhu cầu lớn từ Trung Quốc và chính sách ưu tiên nhập của nước này, đây có thể được coi là cơ hội cho xuất khẩu tôm Việt sang thị trường này trong năm 2024.

Tiếp đà tăng từ những tháng cuối năm 2023, xuất khẩu tôm sang Mỹ trong tháng 1 đạt 41 triệu USD, tăng tới 77% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, mặt hàng này sẽ phần nào bị ảnh hưởng trong năm nay bởi vụ điều tra chống trợ cấp của Mỹ với tôm 4 nước, trong đó có Việt Nam.

Tại thị trường Mỹ, Việt Nam chiếm 10% thị phần, đứng thứ 4 sau Ấn Độ (36%), Ecuador (22%), Indonesia (18%). Năm 2023, tôm nguyên liệu bóc vỏ được nhập nhiều nhất vào Mỹ, ghi nhận tăng trưởng nhẹ; tôm bao bột, tôm hấp ghi nhận giảm.

Thị trường trường Nhật Bản và Hàn Quốc cũng ghi nhận những tín hiệu tích cực khi tăng trưởng lần lượt 30% và 21%, đạt 37 triệu USD và 23 triệu USD.

Cùng với đó, sau khoảng thời gian liên tục sụt giảm sản lượng và giá trị xuất khẩu trong năm 2023, xuất khẩu tôm sang EU đã ghi nhận tăng 22%, đạt 30 triệu USD trong tháng đầu năm nay. 

Bà Trần Thụy Quế Phương, Chánh văn phòng VASEP, xuất khẩu tôm Việt Nam sẽ có cơ hội phục hồi và tăng trưởng nhẹ trong năm 2024, với mức từ 10% đến 15% bởi kinh tế của các nước có nhu cầu tiêu thụ tôm dần hồi phục. Các doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng, chế biến sâu. Ngoài ra, nhu cầu sản phẩm có nguồn protein từ thủy sản đang dần thay thế nguồn protein từ động vật, nên trong thời gian tới thủy sản, đặc biệt là tôm, có cơ hội phát triển.

Về thị trường, Mỹ và Trung Quốc tiếp tục là hai thị trường lớn nhất của xuất khẩu tôm Việt Nam trong năm 2024, chiếm khoảng 40% đến 45% kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành. "Do những ảnh hưởng của chiến tranh, của biến động ở Trung Đông và chi phí vận chuyển cao nên nhóm thị trường có vị trí gần Việt Nam như Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc sẽ là lợi thế. Ngoài ra, sự tăng trưởng của thị trường nhỏ lẻ cũng là động lực để xuất khẩu tôm Việt Nam tăng trưởng trong thời gian tới", bà Phương nói.

>>>Xuất khẩu thuỷ sản khởi sắc đầu năm

Bình ổn chi phí đầu vào

Dù có những tín hiệu tích cực, thế nhưng theo bà Kim Thu, Chuyên gia về thị trường tôm của VASEP, các doanh nghiệp đánh sẽ vẫn còn nhiều thách thức và khó khăn làm chậm khả năng phục hồi sản xuất, xuất khẩu.

Theo đó, một số doanh nghiệp tôm cho biết đơn hàng đầu năm vẫn chưa có dấu hiệu cải thiện vì sức mua của thị trường vẫn yếu. Vẫn còn những vấn đề như: lượng tồn kho nhiều, giá mua thấp, khó cạnh tranh với tôm Ấn Độ, Ecuador…

Có một số đơn vị nhìn thấy tín hiệu khả quan hơn về đơn hàng, nhưng lo lắng về nguồn nguyên liệu vì đang mùa nghịch, lại dịch bệnh nên sản lượng tôm thấp.

Lo ngại về nguy cơ bị áp thuế chống trợ cấp cũng là một rào cản đối với nhà nhập khẩu ở Mỹ và các công ty Việt Nam. Giá chào bán tôm Việt Nam vẫn khá cao so với các nước khác, gây tâm lý e ngại cho nhà nhập khẩu.

Tôm Việt Nam tiếp tục phải cạnh tranh tôm với Ecuador, Ấn Độ về giá và nguồn cung, tình trạng dư cung và chu kỳ giảm giá có thể vẫn tiếp diễn tới ít nhất nửa đầu năm 2024. Tỷ lệ nuôi thành công thấp, giá thành cao cộng với bất ổn kinh tế, chính trị trên thế giới. 

Vasep cho biết doanh nghiệp mong đợi từ Chính phủ, Bộ ngành những biện pháp bình ổn các chi phí đầu vào cho sản xuất như giá thức ăn nuôi tôm, tăng cường kiểm soát chất lượng con giống. Được hỗ trợ tích cực các vấn đề liên quan đến thị trường Mỹ như vụ điều tra thuế CVD, thị trường Hàn Quốc như vấn đề hạn ngạch. Để ngành tôm có thể vượt qua thách thức, đạt được kim ngạch xuất khẩu cao trong năm nay.