Xung đột Israel – Hamas sẽ lan rộng ra toàn khu vực?

>> Xung đột Israel – Hamas sẽ thay đổi thế giới như thế nào?

Trong bối cảnh xung đột Israel – Hamas vẫn chưa có dấu hiệu “hạ nhiệt” và đang tiềm ẩn nguy cơ lan rộng hơn, nhiều chuyên gia đã có những phân tích, nhận định về vấn đề này.

Ông Comfort Ero, Chủ tịch và Giám đốc điều hành của International Crisis Group, cho rằng có nguy cơ nghiêm trọng là xung đột Israel - Hamas có thể lan rộng ra ngoài Dải Gaza. Có 3 rủi ro tiềm ẩn đáng được quan tâm.

Thứ nhất, lực lượng dân quân người Shia ở Lebanon và đảng chính trị Hezbollah, vốn liên kết chặt chẽ với Iran, có thể sẽ đối đầu với Israel. Hezbollah là lực lượng chính trị và quân sự mạnh nhất ở Lebanon và lực lượng này đã đụng độ với Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) dọc biên giới chung của các nước. Cho đến nay, các cuộc đàm phán dường như đã được thực hiện để quản lý rủi ro leo thang. Nhưng nếu các cuộc tấn công “ăn miếng trả miếng” dẫn đến thương vong dân sự đáng kể, tình hình có thể vượt khỏi tầm kiểm soát, với một cuộc chiến tranh Hezbollah-Israel có khả năng kéo theo Iran và Mỹ.

Thứ hai, các cuộc tấn công của các nhóm được Iran hậu thuẫn khác chống lại lực lượng Mỹ ở Syria và Iraq có thể leo thang thành một cuộc chiến khiến Iran và Mỹ một lần nữa chống lại nhau. Các nhóm được gọi chung là Kháng chiến Hồi giáo (Muqawama Islamiya) đã nhận trách nhiệm về các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa vào các căn cứ ở Iraq nơi lực lượng Mỹ đóng quân.

Thứ ba, một mặt trận khác có thể mở ra trên lãnh thổ do Israel chiếm đóng do các cuộc tấn công liên tục của những người định cư Do Thái ở Bờ Tây, những người đang ngày càng được chính phủ Israel trao quyền tự do kiểm soát.

“Cách rõ ràng nhất để giảm khả năng xảy ra một cuộc chiến tranh rộng hơn là đạt được sự giảm leo thang ở Gaza. Hiện tại, cả Israel và Hamas dường như đều không đồng ý với lệnh ngừng bắn vĩnh viễn. Nhưng thỏa thuận của Hamas thả một số con tin Israel để đổi lấy việc tạm dừng giao tranh, nếu được thực hiện thành công, ít nhất có thể câu giờ cho hoạt động ngoại giao. Không có câu trả lời thỏa đáng cho câu hỏi phải làm gì với Hamas về lâu dài”, ông Comfort Ero nhấn mạnh.

>> Xung đột Israel - Hamas: Những hậu quả khó lường với Mỹ

Ông Djavad Salehi-Isfahani, Giáo sư kinh tế tại Đại học Công nghệ Virginia (Mỹ), cho rằng diễn biến có khả năng xảy ra nhất sẽ mở rộng xung đột Israel – Hamas ra ngoài Dải Gaza sẽ là quyết định của Iran rằng Hezbollah nên tham chiến. Tuy nhiên, dấu hiệu thuyết phục nhất cho thấy điều này khó xảy ra là trong bài phát biểu ngày 3/11 của Thủ lĩnh phong trào Hezbollah Hassan Nasrallah, trong đó ông ca ngợi Hamas vì họ có khả năng tự mình đối đầu với Israel và hoan nghênh Hezbollah vì đã đánh lạc hướng Israel khỏi chiến dịch Gaza bằng cách giao chiến với IDF ở miền nam Lebanon. Lãnh đạo tối cao của Iran, Ayatollah Ali Khamenei, cũng phủ nhận việc liên quan đến việc lên kế hoạch tấn công Hamas, mặc dù các nhà lãnh đạo Iran rất vui khi nhận công về việc huấn luyện và cung cấp vũ khí cho các chiến binh Hamas.

Có nhiều lý do chính đáng để tin rằng Iran đã quyết định không trực tiếp tham gia vào cuộc xung đột Israel- Hamas. Trước hết, “Trục kháng chiến” do Iran lãnh đạo (bao gồm Hezbollah và Syria) là một phần quan trọng trong chiến lược dài hạn của Iran và phải được bảo tồn.

Hơn nữa, Iran không muốn gây nguy hiểm cho những tiến bộ gần đây của mình trong việc hàn gắn mối quan hệ với các nước Ả Rập, điển hình là việc nối lại quan hệ hữu nghị do Trung Quốc làm trung gian với Saudi Arabia, hoặc làm tổn hại đến mối quan hệ ngày càng sâu sắc của nước này với Nga và Trung Quốc.

“Vào đầu năm 2024, Iran cùng với 5 quốc gia khác sẽ gia nhập nhóm BRICS, bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi. Nếu Iran quyết định mở rộng chiến tranh, trong khi những đối tác mới của họ cố gắng kiềm chế thì những nỗ lực thoát khỏi sự cô lập quốc tế của nước này có thể bị lãng phí”, ông Djavad Salehi-Isfahani nhấn mạnh.

Cuối cùng, đứng ngoài xung đột Israel – Hamas là điều cần thiết cho chương trình nghị sự trong nước của Iran. Kể từ cuộc bầu cử của Tổng thống Ebrahim Raisi hai năm trước, nhóm bảo thủ của ông đã phải vật lộn để thực hiện lời hứa khắc phục nền kinh tế. Mặc dù tăng trưởng GDP gần 9% và thu nhập người dân được cải thiện đáng kể, nhưng lạm phát vẫn ở mức 30% và đất nước vẫn bị đè nặng bởi các lệnh trừng phạt quốc tế. Sự gia tăng xuất khẩu dầu gần đây, vốn thúc đẩy sự phục hồi khiêm tốn, có thể không kéo dài nếu Mỹ hoặc Liên Hợp Quốc thắt chặt các lệnh trừng phạt đối với Iran. Các nhà lãnh đạo bảo thủ của Iran cần tăng trưởng mạnh mẽ và bền vững để xoa dịu dân số trẻ, bất ổn. Một cuộc chiến tranh khu vực không phải là cách để khiến điều đó xảy ra.