Yêu cầu hoàn thiện phương án thu phí đường cao tốc do Nhà nước đầu tư

Bộ GTVT cho biết, đã chỉ đạo Tổng cục Đường bộ Việt Nam nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện phương án khai thác, thu phí để có thể triển khai được ngay sau khi các tuyến cao tốc thuộc dự án đường cao tốc Bắc - Nam hoàn thành đưa vào sử dụng.

Theo Bộ GTVT, hiện Tổng cục Đường bộ Việt Nam mới chỉ nêu được khái quát hình thức tổ chức khai thác, chưa có đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật hướng dẫn thực hiện, chưa đề xuất cụ thể các bước dự kiến triển khai thực hiện; chưa báo cáo rõ các công việc, nhiệm vụ cần chuẩn bị, kế hoạch triển khai sau khi được cấp có thẩm quyền (Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội) chấp thuận việc tổ chức thu phí sử dụng đường cao tốc thông qua trạm thu phí trên đường cao tốc do Nhà nước đầu tư theo cả 2 phương án (thu theo pháp luật về giá và thu theo pháp luật về phí), nhất là việc rà soát điều kiện về trang thiết bị, nguồn nhân lực để đảm bảo tính khả thi thực hiện thu.

Hiện nay các tuyến cao tốc Cao Bồ - Mai Sơn, Cam Lộ - La Sơn thuộc dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông dự kiến hoàn thành vào năm 2021 và các tuyến cao tốc còn lại thuộc dự án đường cao tốc Bắc - Nam dự kiến hoàn thành trong các năm 2022-2023.

Bộ GTVT yêu cầu Tổng cục Đường bộ Việt Nam phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu tờ trình số 199/2020 của Bộ Tài chính và các quy định pháp luật hiện hành để xây dựng Đề án khai thác tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ đối với các tuyến cao tốc thuộc dự án đường cao tốc Bắc - Nam (bao gồm việc triển khai thu phí theo cả 2 phương án: thu theo pháp luật về giá và thu theo pháp luật về phí) theo quy định tại Nghị định số 33/2019 của Chính phủ quy định việc quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ.

Về phương thức quản lý, khai thác đường cao tốc, Bộ GTVT yêu cầu cần phân tích, đánh giá ưu nhược điểm của từng phương án, trên cơ sở đó nêu rõ lý do lựa chọn đề xuất phương án quản lý, khai thác cụ thể đối với từng tuyến cao tốc. Căn cứ phương thức quản lý, khai thác đề xuất trong đề án, xác định rõ các nhiệm vụ, công việc cần tổ chức thực hiện để triển khai Đề án khai thác và đề xuất kế hoạch triển khai.

Theo Bộ GTVT, mức thu phí sử dụng đường cao tốc được xác định với nguyên tắc phù hợp với chất lượng dịch vụ nhưng không vượt quá lợi ích thu được và khả năng chi trả của người sử dụng đường cao tốc. Chỉ thu phí đối với tuyến cao tốc mà có đường quốc lộ song hành do nhà nước đầu tư để người dân có quyền lựa chọn.

Trong tương lai, khi các tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư hoàn thành đưa vào sử dụng và được triển khai thu phí số thu được sẽ rất lớn. Theo PGS.TS. Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ VN (VARSI), nhiều nước trên thế giới đã đầu tư cao tốc và thu phí. Nhà nước tạo cho người dân một dịch vụ tốt hơn, có điều kiện lưu thông nhanh, an toàn và lợi ích kinh tế mang lại nhiều hơn thì phải trả tiền là hoàn hợp lý.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô VN cho rằng, đầu tư cao tốc nếu không thu phí sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy. Ví dụ, tuyến cao tốc TP HCM - Trung Lương sau khi dừng thu phí gần như trở thành quốc lộ thông thường, lưu lượng tăng đột biến, tạo ra ùn tắc và nhiều vụ tai nạn đã xảy ra. Việc thu phí trên các tuyến đường cao tốc xây dựng mới, có đường cũ song song đảm bảo cho người dân có lựa chọn, tạo sự công bằng.

PGS.TS. Trần Chủng cho rằng, khi cho phép thu phí cao tốc thì việc vận hành phải thực hiện theo Luật Đối tác công - tư (PPP). Khi Nhà nước làm xong đường cao tốc, cần đấu thầu công khai, minh bạch bán quyền thu phí để tư nhân cùng tham gia thực hiện dịch vụ công bằng nguồn lực của tư nhân.

“Nhiều nước trên thế giới như: Nhật Bản, Singapore, Australia… cũng làm theo hình thức này. Nhà nước đầu tư xong đường cao tốc, quá trình khai thác vận hành được đấu thầu công khai minh bạch, chọn được nhà thầu có năng lực tài chính và máy móc thiết bị. Khi công tác quản lý vận hành được chuyên nghiệp hóa, công tác bảo trì sẽ được thực hiện tốt hơn”, ông Chủng nêu.