Bầu cử Mỹ: Khác biệt chính sách - bài toán với thế giới

Fernando Cutz, cựu quan chức thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia từng phục vụ dưới thời cả hai Tổng thống Mỹ gần đây, nhận xét: “Trump bị ám ảnh về Obama. Tôi nghĩ ông ấy coi người tiền nhiệm là thước đo cần phải đánh bại”.

Một trong những “nạn nhân” lớn nhất là Iran. Obama ký Thỏa thuận hạt nhân Iran (JCPOA) với Iran hồi năm 2015, sau 15 năm đàm phán, trong đó Tehran chấp nhận hạn chế đáng kể chương trình hạt nhân để được nới lỏng trừng phạt và bán dầu ra nước ngoài. Tuy nhiên, Trump cho rằng JCPOA còn nhiều thiếu sót!

Tháng 5/2018, Trump chính thức rút Mỹ khỏi thỏa thuận này, vì cho rằng nó quá lỏng lẻo, không ngăn được quốc gia hồi giáo phát triển vũ khí hạt nhân. Đây là bước đệm để Washington dồn ép Iran, ban bố lệnh cấm vận dầu mỏ. Hôm 21/8, Mỹ tiếp tục kêu gọi LHQ kích hoạt toàn bộ lệnh cấm vận Iran như đã từng áp dụng trước năm 2010.

Kết quả là nội bộ Iran xáo trộn, nội các của Tổng thống Hassan Rouhani chia thành hai phe, họ tranh cãi quyết liệt về việc nên trở lại với phương Tây hay ngả về Trung Quốc?

Hạt nhân luôn là con bài rất hữu dụng của người Mỹ, chính quyền Bush từng cáo buộc Iraq phát triển vũ khí hạt nhân, điều này không hề xảy ra dưới thời Bill Clinton. Nhưng cho đến nay chưa tìm thấy bằng chứng nào. Vậy mà xứ nghìn lẻ một đêm trở nên tiêu điều vì bom đạn Mỹ và đồng minh.

Cũng lo ngại về vũ khí hạt nhân, nhưng người tiền nhiệm Obama chưa bao giờ đả động gì đến Bình Nhưỡng, Cho đến Trump - vừa đàm phán, vừa răn đe, cố vấn an ninh John Bolton đề nghị áp dụng “mô hình Lybia” cho Triều Tiên, lập tức bị sa thải!

Bộ đôi Nixon và Kissinger, Bill Clinton, hai cha con nhà Bush, Obama từng “tạo cơ hội” cho Trung Quốc bước ra thế giới, với hy vọng duy nhất “Bắc Kinh sẽ thay đổi”. Trung Quốc đã thay đổi chóng mặt, nhưng không phải theo cách mà người Mỹ mong muốn.

Khi ông Trump nắm quyền, lập tức trở cờ chiến đấu với ông Tập, kết quả là thương mại toàn cầu bị xáo trộn, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới chao đảo, hàng triệu doanh nghiệp khắp thế giới bị “vạ lây”.

Dịch bệnh COVID-19 bùng phát, thế giới chia rẽ sâu sắc cùng với chính sách đơn phương hóa của Mỹ. Xu hướng toàn cầu hóa chững lại, thay vào đó là liên minh hẹp, song phương đang được thúc đẩy. Chưa biết lợi hay hại, nhưng có rất nhiều quốc gia bị ngã nhào sau cú “bẻ lái ở tốc độ cao” của cường quốc lớn nhất thế giới!

Rất đơn giản, bạn có thể phải sử dụng nhiều hơn hàng Trung Quốc nếu như ông Trump tiếp tục đánh thuế lên hàng Trung Quốc. Ở Việt Nam, dù ở biên giới, hải đảo, vùng sâu vùng xa hàng Trung Quốc đều có khả năng vươn tới!

Và, rất có thể, bạn phải thường xuyên nghe khẩu hiệu “người Việt ưu tiên dùng hàng Việt” nếu lỡ sơ suất để người Mỹ phát hiện ra hàng Trung Quốc đột lốt Việt Nam nhập sang Mỹ ào ạt!

Và, dĩ nhiên, bạn cũng có thể có cơ hội sở hữu những mặt hàng công nghệ cao từ Huawei, Oppo, Xiaomi… với giá rất rẻ nếu như ông Trump khóa chặt thị trường của những công ty này tại Mỹ và châu Âu.

Và, nếu như hàng điện tử Trung Quốc bị Mỹ “vạch mặt”, khó hiện diện trên thị trường thì người Việt Nam ta cũng rất có thể phải bỏ ra rất nhiều tiền để mua hàng Mỹ, Nhật, Hàn Quốc…

Nhưng tất cả những điều trên cũng có thể không bao giờ xảy ra, hoặc diễn biến loạn xạ, khó nắm bắt nếu như một ngày đẹp trời, “ông Trump Twitter” nhã nhặn với Bắc Kinh.

Tất cả phụ thuộc vào thái độ của người đứng đầu nước Mỹ với phần còn lại. Đó là một vài lý do rất vụn vặt để cả thế giới quan tâm ai sẽ là Tổng thống xứ cờ hoa trong nhiệm kỳ tiếp theo. Nó không bao giờ là “chuyện quốc tế vĩ mô”!

Riêng tại Mỹ, dịch COVID-19 đã cho thấy chương trình “Obama Care” (bảo hiểm sức khỏe bắt buộc dành cho những gia đình, cá nhân có thu nhập thấp; các công ty nhỏ mua bảo hiểm cho nhân viên đang làm việc tại công ty mình) - giá như được kéo dài hơn. Rất tiếc, ông Trump đã phế bỏ nó khi ngồi chưa nóng ghế trong Nhà trắng!