Cần có lộ trình thực hiện phương thức quản lý thuế phù hợp

Được kỳ vọng sẽ tạo ra khung pháp lý minh bạch phù hợp hơn, tuy nhiên, bên cạnh những điểm mới tích cực, Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) cũng cho thấy không ít quy định còn thiếu hợp lý, tiềm ẩn rủi ro cho người nộp thuế, đặc biệt là doanh nghiệp và hộ kinh doanh, những chủ thể chịu tác động trực tiếp bởi chính sách, pháp luật về thuế như hiện nay.

Tham gia góp ý về kê khai thuế, tính thuế khấu trừ đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh tại Điều 13 Dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hải Phòng bày tỏ cơ bản thống nhất với chủ trương xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ năm 2026 để bảo đảm công bằng, minh bạch trong thực hiện nghĩa vụ thuế; khắc phục tình trạng thất thu, nợ đọng thuế và phù hợp với lộ trình hiện đại, số hóa công tác quản lý thuế.

Song theo đại biểu, Dự thảo Luật đang quy định theo hướng hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh căn cứ quy định pháp luật tự giác chấp hành việc khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế, xác định đối tượng chịu thuế, nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế và các cơ quan Nhà nước sẽ tiến hành hậu kiểm.

“Việc thực hiện hậu kiểm phù hợp với xu thế quản lý Nhà nước hiện nay ở tất cả các ngành, các lĩnh vực nhưng hệ thống chính sách thuế hiện nay vẫn còn tương đối phức tạp với nhiều sắc thuế đa dạng và thường xuyên thay đổi, khả năng đáp ứng yêu cầu mới về quản lý thuế chưa đồng đều, ý thức chấp hành pháp luật chưa cao.

Trong khi đó, lực lượng làm công tác chuyên môn, nghiệp vụ và kiểm tra việc thực hiện chính sách pháp luật về thuế còn mỏng, chưa chuyên nghiệp, công nghệ thông tin chưa hiện đại, xây dựng cơ sở dữ liệu thuế chưa đầy đủ, kết nối liên thông có thể sẽ ảnh hưởng đến kết quả thực hiện”, đại biểu bày tỏ.

Do đó, đại biểu đề nghị, cần tiếp tục nghiên cứu quy định theo hướng đơn giản, dễ hiểu và dễ thực hiện; bổ sung cơ chế hỗ trợ, hướng dẫn hoặc xác nhận của cơ quan thuế.

Đồng thời, có lộ trình thực hiện phương thức quản lý thuế phù hợp; bổ sung quy định cụ thể về nguyên tắc tự kê khai, chế tài xử phạt, thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ quan trong việc ban hành văn bản chi tiết về quản lý Nhà nước về thuế nhằm ngăn ngừa tình trạng lợi dụng, trốn thuế.

Tham gia góp ý khoản 1 Điều 13 Dự thảo Luật quy định: “Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh căn cứ mức doanh thu thực tế hằng năm từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ tự xác định thuộc đối tượng không chịu thuế, đối tượng không phải nộp thuế, đối tượng chịu thuế, đối tượng phải nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế”, đại biểu Trần Quang Minh – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị bày tỏ, bản chất việc áp dụng cơ sở tính thuế dựa trên doanh thu xuất phát từ thực tiễn đối tượng hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không có hệ thống sổ sách kế toán bài bản, không có thói quen và năng lực lưu trữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ chi phí đầu vào.

Việc bãi bỏ cơ chế thuế khoán đã và đang yêu cầu đối tượng này dần dần phát triển theo hướng chuyên nghiệp hơn. Đây là một chủ trương đúng theo Nghị quyết số 68-NQ/TW, nhưng cũng có rủi ro về tính khả thi, năng lực kế toán, khai thuế của hàng triệu hộ kinh doanh còn hạn chế; hạ tầng công nghệ và dữ liệu chia sẻ giữa các bộ ngành chưa đồng bộ…

Theo đại biểu, nếu thực hiện đồng loạt, có thể dẫn đến quá tải cho cơ quan thuế, phát sinh sai sót, nợ đọng thuế và thậm chí tăng chi phí tuân thủ cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Do đó, đại biểu đề nghị, cần có lộ trình chuyển đổi theo từng nhóm quy mô, kết hợp hỗ trợ kỹ thuật, kế toán đơn giản, phần mềm miễn phí cho hộ nhỏ.

“Mặc dù Tờ trình của Chính phủ và thuyết minh dự thảo Luật đã đưa ra lộ trình áp dụng cơ sở tính thuế dựa trên doanh thu chuyển sang hình thức tính thuế dựa trên lợi nhuận khi đã hoàn tất chuyển đổi. Tuy nhiên để tăng sự ủng hộ, tạo động lực chuyển đổi và tránh ý kiến trái chiều từ cộng đồng này, Dự thảo Luật cần có ít nhất một nội dung mang tính định hướng rõ ràng như một cam kết chính trị, thể hiện thiện chí của Nhà nước trong việc lắng nghe, hỗ trợ cộng đồng kinh doanh này trong thời gian dài”, đại biểu chia sẻ.

Đồng thời đề nghị, quy định ngay trong Luật định hướng về lộ trình chuyển đổi từ áp dụng cơ sở tính thuế dựa trên “doanh thu” của đối tượng hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sang hình thức khác phù hợp…

Được biết, Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi) được xây dựng với bố cục gồm 9 Chương, 53 Điều, quy định việc quản lý các loại thuế, các khoản thu khác thuộc ngân sách Nhà nước. Và theo Chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Dự án Luật sẽ tiếp tục được Quốc hội tiếp tục đưa ra thảo luận tại những phiên sắp tới, đồng thời xem xét, thông qua ngay tại Kỳ họp.