Cần đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, tại phiên họp ngày 17/6, Quốc hội tập trung thảo luận về việc đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2025…

Đánh giá cao những kết quả đất nước đã đạt được trong năm 2024 và 5 tháng đầu năm 2025 dù bối cảnh quốc tế là không thuận lợi, nhất là khi chúng ta đã đạt và vượt 15/15 chỉ tiêu kinh tế vĩ mô; Lạm phát được kiểm soát dưới 4 % trong 10 năm liên tiếp; Các chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, chỉ số thương hiệu, chỉ số hạnh phúc đất nước đều tăng... tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, không ít ý kiến cũng chỉ ra các thách thức, vướng mắc nền kinh tế đang đối mặt.

Tham gia thảo luận, đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương cho rằng, tăng trưởng còn phụ thuộc vào các động lực truyền thống, như xuất khẩu, đầu tư công và FDI, trong khi các động lực mới như kinh tế số, công nghệ cao, kinh tế xanh còn chưa phát huy hiệu quả. Tỷ trọng kinh tế số năm 2024 ước chỉ đạt 18-18,3% GDP.

Hiệu quả đầu tư công còn thấp, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm mới đạt khoảng 22,2% kế hoạch – thấp hơn so với kỳ vọng. Có 37/47, chiếm 72,3% bộ, cơ quan ngang bộ; 24/63, chiếm 38,1% địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới mức bình quân cả nước, đặc biệt là có 7 địa phương giải ngân dưới 15%. Nhiều dự án trọng điểm quốc gia tiếp tục chậm tiến độ, ảnh hưởng tới hiệu quả lan tỏa đầu tư công tới tăng trưởng chung.

“Doanh nghiệp trong nước còn yếu về năng lực cạnh tranh. Hiện có tới 98% doanh nghiệp là nhỏ và siêu nhỏ. Theo thống kê cho thấy, có tới hơn 57% doanh nghiệp loại này mặc dù đã có nhiều chính sách hỗ trợ kịp thời từ phía Chính phủ nhưng vẫn khó tiếp cận tín dụng, tỷ lệ tiếp cận vốn thấp do yêu cầu tài sản thế chấp và quy trình phức tạp, ít khả năng đổi mới công nghệ”, đại biểu bày tỏ.

Đồng thời chỉ rõ, FDI chưa tạo giá trị gia tăng cao, vẫn chủ yếu tập trung vào lĩnh vực lắp ráp, gia công. Tỷ lệ nội địa hóa trong khu vực FDI vẫn dưới 30% ở nhiều ngành công nghiệp chế biến – chế tạo, và chưa có liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp trong nước.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, chất lượng nguồn nhân lực còn là điểm nghẽn. Bởi, theo Cục Thống kê, tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ năm 2024 mới đạt khoảng 28,3%, thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực. Đồng thời, qua khảo sát cho thấy, 60% doanh nghiệp gặp khó khăn trong tuyển dụng lao động đáp ứng yêu cầu chuyên môn sâu và kỹ năng mềm. Đặc biệt một số chính sách chưa theo kịp thực tiễn.

Việc tổ chức thực hiện chuyển đổi phương thức quản lý thuế mới đối với hộ kinh doanh còn bất cập, thủ tục hành chính ở một số nơi còn chồng chéo, thiếu đồng bộ giữa các cấp, ngành gây cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh. Việc sửa đổi Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản tuy đã có bước tiến mạnh mẽ nhưng vẫn cần tiếp tục rà soát, nhất là các văn bản quy định chi tiết để tháo gỡ triệt để các rào cản về thủ tục đầu tư, giao đất, định giá đất.

Từ những nhưng thách thức đã nêu, theo đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn, Chính phủ cần có những hành động cụ thể, chi tiết, tiếp tục đột phá thể chế, đổi mới tư duy làm chính sách, cơ cấu lại chính sách tài khóa, tiền tệ, nâng cao hiệu quả đầu tư công, tháo gỡ rào cản cho doanh nghiệp tư nhân và có chiến lược thu hút FDI mang lại giá trị gia tăng cao hơn.

“Cần đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để tạo nền tảng cho tăng trưởng nhanh, bền vững trong thời gian tới”, đại biểu góp ý.

Còn theo đại biểu Nguyễn Minh Tâm – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình, báo cáo của Chính phủ cho thấy, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công trong những tháng đầu năm vẫn còn chậm, chưa đạt kỳ vọng và kế hoạch đề ra. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đến hết tháng 3 đạt 9,53% kế hoạch thấp hơn so với mức 12,27% của cùng kỳ năm 2024. Nhiều dự án trọng điểm, quy mô lớn vẫn đang gặp vướng mắc, chậm trễ trong khâu triển khai, giải phóng mặt bằng, đấu thầu.

“Thực tế các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia, các dự án liên quan đến phát triển năng lượng, hay các dự án ứng dụng công nghệ cao mặc dù được ưu tiên nhưng vẫn gặp phải tình trạng chậm tiến độ do vướng mắc trong khâu đấu thầu, phê duyệt hồ sơ, hoặc do năng lực của một số nhà thầu chưa đáp ứng yêu cầu. Tình trạng khiếu nại trong đấu thầu vẫn diễn ra...”, đại biểu chia sẻ.

Từ đó, để khắc phục những hạn chế đã nêu và đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, tạo động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế, đại biểu kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến kỹ lưỡng nhằm hoàn thiện để thông qua Luật sửa đổi, bổ sung 7 Luật, trong đó có Luật Đấu thầu để tháo gỡ những vướng mắc trong Luật Đấu thầu – Một trong những điểm nghẽn thể chế đang ngăn cản sự phát triển.