Cần thêm giải pháp phục hồi thị trường trái phiếu doanh nghiệp

>> Dự thảo sửa đổi Thông tư 16: Gỡ khó cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Dấu hiệu phục hồi

Theo số liệu tổng hợp, trong quý 1/2023 có 14 đợt phát hành TPDN trong nước thành công với tổng giá trị phát hành đạt hơn 28.335 tỷ đồng, tăng 59% so với quý 4/2022. Trong đó có 11 đợt phát hành riêng lẻ với tổng giá trị phát hành (GTPH) là 24.435 tỷ đồng, chiếm 86,2% tổng GTPH. Sau khi Nghị định 08/2023 được ban hành (ngày 05/03/2023), hoạt động phát hành riêng lẻ bắt đầu có sự phục hồi khi có 9 trên tổng 11 đợt phát hành riêng lẻ trong quý 1/2023 được phát trong khoảng thời gian này. Tổng giá trị phát hành của 9 đợt phát hành này chiếm hơn 97% tổng giá trị phát hành riêng lẻ trong quý 1/2023.

Tuy nhiên, các đợt phát hành riêng lẻ lớn trong quý 1/2023 đều là của của các doanh nghiệp ít có tên tuổi, thông tin về các doanh nghiệp này cũng rất hạn chế, thậm chí có doanh nghiệp tính tới thời điểm phát hành chỉ có thời gian thành lập chưa đến 1 năm. Trong bối cảnh niềm tin của các nhà đầu tư cá nhân chưa trở lại, tỷ lệ phân phối cho các nhà đầu tư cá nhân của  các lô trái phiếu mới phát hành này là rất hạn chế, người mua chủ yếu là các tổ chức. Do đó, những đợt phát hành này chỉ mang tính cục bộ, có thể mục đích phát hành chỉ là để cơ cấu lại nợ nội bộ của một hay một vài tổ chức lớn.

Những điểm nghẽn được xử lý

Nghị định 08/2023 được ban hành đã tạo ra hành lang pháp lý cần thiết để xử lý một vài điểm nghẽn hiện tại trên thị trường TPDN bao gồm:

Thứ nhất, Nghị định 08/2023 tạo cơ sở pháp lý để tổ chức phát hành thỏa thuận về việc điều chỉnh một số điều khoản của trái phiếu, đặc biệt là việc gia hạn thời điểm đáo hạn. Trước đó một số tổ chức phát hành đã tự thảo thuận với trái chủ nhưng chưa có cơ sở pháp lý cụ thể nên việc thỏa thuận gặp nhiều khó khăn và tỷ lệ thành công thấp. Sau khi Nghị định 08/2023 được ban hành đã có những tổ chức phát hành đầu tiên đạt được thỏa thuận với các trái chủ về việc gia hạn thời hạn một số lô trái phiếu đến hạn như Tập đoàn Novaland, Công ty CP Hưng Thịnh Land, Tập đoàn Tiến Phước, Công ty CP BCG Energy.

>> Khơi thông nhu cầu về trái phiếu doanh nghiệp

Thứ hai, cho phép tổ chức phát hành thanh toán nghĩa vụ nợ và lãi trái phiếu bằng các tài sản hợp pháp khác. Trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn về dòng tiền như hiện nay thì giải pháp này cũng mở ra một lựa chọn khả thi cho doanh nghiệp (trong trường hợp trái chủ đồng ý). Tuy nhiên, việc thỏa thuận có được trái chủ chấp thuận hay không sẽ phụ thuộc vào các điều khoản cụ thể, trong đó bao gồm tính pháp lý, định giá của các tài sản mà doanh nghiệp đưa ra thanh toán cho các trái chủ.

Thứ ba, tăng tỷ lệ phát hành TPDN thành công thông qua việc hoãn thực thi một số điều khoản như quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp hoặc tăng thời gian phân phối.

Thứ tư, giãn xếp hạng tín nhiệm bắt buộc đến 1/1/2024 sẽ giúp tăng khả năng tiếp cập huy động vốn qua kênh phát hành trái phiếu riêng lẻ đổi với một số doanh nghiệp.

Triển vọng thị trường TPDN

Với một số quy định nới lỏng cho hoạt động phát hành của Nghị định 08/2023, trong thời gian tới có thể sẽ vẫn có những đợt phát hành riêng lẻ với mục đích cơ cấu nợ nội bộ giống như những đợt phát hành của một số doanh nghiệp thực hiện cuối tháng 3 vừa qua. Tuy nhiên, để thị trường có thể phục hồi bền vững thì cần phải có thêm những giải pháp đồng bộ khác để khôi phục lại niềm tin của nhà đầu tư và giải quyết được vấn đề mất thanh khoản như hiện nay của thị trường, bao gồm các giải pháp sau:

Thứ nhất, cần thêm nhiều giải pháp quyết liệt hơn từ doanh nghiệp để củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào TPDN. Các doanh nghiệp BĐS cũng phải nỗ lực tái cơ cấu, tái cấu trúc sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực của thị trường, đồng thời có biện pháp xử lý hàng tồn kho nhằm thu tiền về để giải quyết những khó khăn hiện tại về dòng tiền.

Thứ hai, cơ quan quản lý cần có phương án đẩy nhanh giải quyết các thủ tục pháp lý cho các dự án BĐS.

Thứ ba, các cơ quan quản lý cần xem xét nới lỏng các điều kiện để cho phép các định chế tài chính lớn bao gồm các ngân hàng có thể tham gia sâu hơn vào thị trường TPDN với vai trò tạo thanh khoản trên thị trường, đồng thời cho phép các ngân hàng phát triển các hình thức bảo lãnh thanh toán để dần khôi phục niềm tin cho nhà đầu tư.

Thứ tư, tương tự như bài học từ việc xử lý khủng hoảng TPDN tại các nước khu vực như Hàn Quốc, Trung Quốc, việc hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn, đặc biệt là nguồn vốn tín dụng, để giải quyết vấn đề thanh khoản ngắn hạn là rất quan trọng. Vì vậy thị trường vẫn đang chờ đợi những tín hiệu tích cực hơn từ các nhóm giải pháp này.