Cẩn trọng lạm phát 2024

>> Giá gạo tăng cao tiềm ẩn nguy cơ tái bùng phát lạm phát

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) năm 2023 tăng 3,25%. Lạm phát cơ bản tăng 4,16% so với năm 2022, đạt mục tiêu kiềm chế lạm phát Quốc hội đề ra. Kết quả này tạo tiền đề thực hiện mục tiêu năm 2024.

Đây được cho là mức lạm phát phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội ở trong nước, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, là điểm sáng của kinh tế Việt Nam năm 2023, đặc biệt trong bối cảnh thị trường hàng hóa thế giới trong năm có nhiều biến động và kiểm soát lạm phát vẫn là ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia trên thế giới.

Cụ thể, trong năm 2023, CPI tháng 1 tăng cao với 4,89%, áp lực lạm phát rất lớn nhưng sau đó đã giảm dần, đến tháng 6 mức tăng chỉ còn 2%, đến tháng 12 tăng 3,58%, bình quân cả năm 2023, lạm phát ở mức 3,25%, đạt mục tiêu Quốc hội đề ra. Có được kết quả như vậy là do trong năm nhiều giải pháp được tích cực triển khai. Theo đó, thị trường các mặt hàng thiết yếu không có biến động bất thường, nguồn cung được bảo đảm.

Ngoài ra, giá một số mặt hàng giảm theo giá thế giới cũng đã góp phần giúp giảm áp lực lạm phát như giá xăng dầu bình quân năm 2023 giảm 11,02% so với năm 2022, giá gas giảm 6,94%. Vì vậy, năm 2023, Việt Nam đã thành công trong kiểm soát lạm phát. Theo các chuyên gia, bức tranh lạm phát năm 2024 đan xen các yếu tố gia tăng và kiềm chế lạm phát. Thành công của Việt Nam trong việc kiểm soát lạm phát năm 2023 đã tạo đà cho việc giữ ổn định lạm phát trong năm 2024.

Các tác động chính

Dự báo tình hình lạm phát năm 2024, chuyên gia Nguyễn Bích Lâm - nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho biết, năm 2024, áp lực từ lạm phát cầu kéo (lạm phát xảy ra do nhu cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ của thị trường gia tăng một cách nhanh chóng khiến giá cả các mặt hàng bị đẩy lên cao) không lớn do tổng cầu thế giới và trong nước chưa có dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ như mong đợi. Tiêu dùng cuối cùng năm 2023 chỉ tăng 3,52% so với năm trước, thấp hơn khá nhiều so với mức tăng 7% của các năm trước đại dịch.

Trong năm 2024, nhu cầu tiêu dùng sẽ có sự phục hồi nhưng khó có thể tăng đột biến khiến giá hàng hóa và dịch vụ tăng mạnh. Tuy nhiên, lạm phát cầu kéo có thể sẽ phát sinh do việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công với giá nguyên vật liệu, giá thép xây dựng tăng cao.

Cùng với đó, kinh tế Mỹ dự báo hạ cánh mềm (kiềm chế lạm phát nhưng không đẩy nền kinh tế vào suy thoái) và Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có thể cắt giảm lãi suất vào cuối quý I/2024 khiến đồng USD giảm giá và tỷ giá giữa VND và USD giảm, vì vậy giảm áp lực lạm phát do tỷ giá đối với kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, hiện lãi suất huy động, cho vay của các ngân hàng thương mại và lãi suất cơ bản của Ngân hàng Nhà nước hạ thấp, cùng với đó Chính phủ chỉ đạo tăng trưởng tín dụng trong tháng cuối năm sẽ tạo áp lực lạm phát cho năm 2024.

Theo ông Lâm, các yếu tố kiềm chế lạm phát năm 2024 bao gồm: sự chủ động và nguồn cung dồi dào về lương thực, thực phẩm - nhóm hàng hoá chiếm tỷ trọng lớn trong chi tiêu dùng của người dân. Một số chính sách hỗ trợ về thuế vẫn tiếp tục được áp dụng trong năm 2024; lạm phát toàn cầu hạ nhiệt, tiến dần về mức lạm phát mục tiêu sẽ giảm áp lực “nhập khẩu” lạm phát. Chính phủ thực hiện mục tiêu giữ vững ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tạo dựng niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất sẽ làm giảm lạm phát kỳ vọng. Với các yếu tố kiềm chế lạm phát cùng sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt của Chính phủ đối với giá hàng hoá và dịch vụ chiến lược; tổng cầu tiêu dùng chưa có dấu hiệu khởi sắc nên mục tiêu kiểm soát lạm phát năm 2024 từ 4 - 4,5% đã được Quốc hội thông qua hoàn toàn khả thi.

>> Lạm phát kỳ vọng: Cần đánh giá thêm tâm lý nhà đầu tư

Theo dự báo của bà Nguyễn Thu Oanh - Vụ trưởng Vụ Thống kê Giá - Tổng cục Thống kê, áp lực lạm phát trong năm 2024 vẫn khá lớn, theo đó để kiểm soát lạm phát đạt mục tiêu đề ra, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương cần theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để có các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm đảm bảo nguồn cung, bình ổn giá trong nước.

Bà Oanh cho rằng, mặc dù giá nguyên nhiên vật liệu đầu vào trong nước cũng như thế giới nhìn chung có xu hướng giảm trong năm 2023 nhưng vẫn đang ở mức cao, điều này sẽ ảnh hưởng đến chi phí của doanh nghiệp và tạo áp lực tăng giá đối với hàng hóa tiêu dùng. Thêm vào đó, giá hàng hóa thế giới, đặc biệt là giá các mặt hàng năng lượng, nhiên liệu biến động khó lường, tiềm ẩn nhiều rủi ro có thể tạo nên các cú sốc cho lạm phát năm 2024.

Bên cạnh đó, điện là mặt hàng rất quan trọng trong sản xuất và tiêu dùng nên có tác động trực tiếp khá lớn tới lạm phát. Có khả năng giá bán lẻ điện bình quân sẽ tiếp tục những lần điều chỉnh trong năm 2024 khi mà nhu cầu sử dụng điện tiếp tục tăng lên cùng với sự biến đổi khí hậu gây nên thời tiết cực đoan, từ đó tạo áp lực lên lạm phát.

Ngoài ra, giá gạo trong nước dự báo tiếp tục xu hướng tăng theo giá gạo thế giới do Ấn Độ, Nga, UAE hạn chế hoặc cấm xuất khẩu gạo và sự tác động của El Nino có thể gây căng thẳng hơn nữa đối với thị trường gạo toàn cầu, làm trầm trọng lạm phát giá lương thực trong thời gian tới, từ đó tác động tới giá trong nước.

Việc thực hiện điều chỉnh giá dịch vụ do nhà nước quản lý theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố chi phí thực hiện vào giá dịch vụ y tế và dịch vụ giáo dục sẽ tác động mạnh tới chỉ số giá tiêu dùng năm 2024.

Đặc biệt, theo dự kiến, từ 1/7/2024 sẽ thực hiện cải cách tiền lương khu vực Nhà nước, đồng thời lương tối thiểu vùng được điều chỉnh tăng 6% có thể là yếu tố làm gia tăng kỳ vọng lạm phát, sẽ khiến cho giá các hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng thiết yếu tăng lên.

Bên cạnh những yếu tố có khả năng tạo áp lực lên lạm phát, theo bà Oanh, cũng có những yếu tố giúp giảm áp lực lên mặt bằng giá như: lạm phát toàn cầu hạ nhiệt giúp Việt Nam giảm bớt áp lực từ kênh nhập khẩu lạm phát; một số chính sách hỗ trợ về thuế trong năm 2023 được tiếp tục thực hiện trong năm 2024 như hỗ trợ giảm thuế môi trường đối với xăng dầu, giảm thuế VAT góp phần giảm chi phí hình thành giá hàng hóa và dịch vụ; với nguồn lương thực, thực phẩm dồi dào sẽ giúp Việt Nam giảm bớt áp lực lạm phát trong bối cảnh đang xuất hiện nhiều rủi ro, thách thức về an ninh lương thực toàn cầu…

Ở góc độ chuyên gia, TS. Võ Trí Thành cho rằng, trước các diễn biến khó lường của kinh tế thế giới, thị trường nguyên, nhiên, vật liệu vẫn có thể tăng giá trong năm 2024. Do đó, không thể chủ quan trong công tác điều hành giá cả, kiểm soát lạm phát. Trong đó, cần chú trọng điều tiết cung - cầu hàng hóa, kiểm soát dòng tiền tín dụng trong nền kinh tế để tránh tình trạng dòng vốn giá rẻ đổ vào những kênh đầu cơ.

Đồng quan điểm, TS. Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia tài chính cho rằng, trong năm 2024, các diễn biến bất thường của kinh tế thế giới có thể còn tiếp tục xảy ra và gây đứt gãy chuỗi cung ứng. Đây là yếu tố đáng ngại nhất với công tác kiểm soát lạm phát. Do đó, cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ, làm tốt công tác dự báo về xây dựng phương án ứng phó phù hợp với các biến động của kinh tế thế giới, đặc biệt biến động của các nền kinh tế lớn… Đồng thời, tiếp tục phối hợp hiệu quả trong việc điều hành chính sách tài khóa và tiền tệ để kiểm soát tốt lượng cung tiền ra nền kinh tế, góp phần kiềm chế lạm phát.