Chân dung tỷ phú 8X đứng sau ứng dụng Tiktok

Chỉ mới năm ngoái, startup có giá trị cao nhất thế giới ByteDance vẫn còn phải đối mặt với áp lực từ nhiều phía. Chính quyền tổng thống Donald Trump khi đó muốn ByteDance, công ty sở hữu ứng dụng chia sẻ video TikTok, phải từ bỏ tài sản tại Mỹ. Trong khi đó tại quê nhà, họ phải đối mặt với việc Bắc Kinh tìm cách siết quản lý các công ty công nghệ, còn Ấn Độ đã đưa một số ứng dụng mạng xã hội vào danh sách đen.

Thế nhưng bất chấp tất cả những cản trở, ByteDance vẫn tiếp tục tăng trưởng. Giờ đây nhà sáng lập của ByteDance Zhang Yiming đã bước chân vào nhóm những tỷ phú giàu nhất thế giới. Tuy nhiên, điều này có thể mang lại nhiều rắc rối hơn là tự hào tại đất nước tỷ dân.

Đi lên nhờ tham vọng

"Cha đẻ" của TikTok, ông Zhang Yiming, sinh năm 1983 tại tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc.

Trong suốt tuổi thơ, Zhang được nghe bố mẹ nhắc tới những công nghệ mới ở nước ngoài hay việc phát triển một sản phẩm. Điều này đã giúp Zhang có hứng thú với kinh doanh và đổi mới ngay từ khi còn trẻ.

Zhang được bố mẹ khuyến khích thử sức với những thứ mới mẻ và cho phép ông quyết định hướng đi trong cuộc đời mình từ rất sớm. Khi học trung học, Zhang học giỏi hóa nhưng không muốn trở thành nhà khoa học bởi ông cảm thấy việc trộn hóa chất để tạo ra phản ứng hóa học thật vô vị và thậm chí nguy hiểm.

Năm 2001, Zhang ghi danh vào Đại học Nakei chuyên ngành vi điện tử trước khi chuyển sang lĩnh vực kỹ sư phần mềm và tốt nghiệp đại học năm 2005.

Ông từng chia sẻ: "Ngay từ khi còn học đại học, tôi đã muốn tạo ra một thứ gì đó giá trị. Ví dụ, tôi có thể tạo ra chip hay làm một thứ gì đó đột phá trong y tế".

Sau khi ra trường, Zhang làm ở công ty khởi nghiệp về dịch vụ đặt phòng trực tuyến tên Kuxun. "Công việc ở đây đã dạy cho tôi những kỹ năng bán hàng mà sau này tôi sử dụng để phát triển ByteDance", tỷ phú 8X cho biết.

Sau đó, ông có thời gian ngắn làm việc tại Microsoft và một lần khởi nghiệp thất bại trước khi được thế giới biết đến với danh nghĩa "cha đẻ" của TikTok và CEO của ByteDance, công ty khởi nghiệp với giá trị hơn 100 tỷ USD.

Một lần khi còn làm việc tại Kuxun, Zhang muốn đặt vé tàu về quê nhưng lại không biết khi nào vé mở bán. Các công cụ tìm kiếm thì lại yêu cầu người dùng nhập thông tin mỗi lần để tìm những gì họ muốn. Zhang đã dành 1 giờ trong giờ ăn trưa để viết một chương trình tìm kiếm có thể đưa ra thông báo ngay cho anh khi nào có vé thay vì phải tìm đi tìm lại. Nhờ nó mà Zhang nhận được thông tin khi có vé mới để ra ga tàu mua mà không phải mua vé từ phe vé cũng chẳng phải ngồi canh trước máy tính.

Năm 2006, Zhang rời Kuxun tới làm việc tại Microsoft để tìm hiểu về cách quản lý hoạt động của họ. Nhưng anh sớm rời Microsoft bởi cảm thấy mệt mỏi với những quy định của công ty.

Sau đó, Zhang gia nhập startup Fanfou – một websites copy mô hình của Twitter ở Trung Quốc nhưng tiếc rằng startup này không thành công.

Năm 2009, khi Expedia mua lại Kuxun, Zhang đã mua lại mảng kinh doanh tìm kiếm bất động sản của Kuxun và bắt đầu khởi nghiệp với 99fang.com – công ty đầu tiên của mình.

Zhang nhận thấy, người dùng đang dần chuyển từ máy tính sang di động nên anh bắt đầu quan tâm tới phát triển di động. Trong 6 tháng, anh cho ra đời 5 ứng dụng di động trong đó có một ứng dụng thuê và mua nhà. Rất nhanh sau đó, 99fang trở thành ứng dụng bất động sản phổ biến nhất với 1,5 triệu người dùng.

Vào năm 2012, vì muốn tạo ra một nền tảng mà các kết quả tìm thông tin ở ứng dụng di động được thực hiện bởi AI, Zhang đã tạo ra một startup mới là Bytedance.

Tháng 8/2012, Zhang cho ra mắt Toutiao, một ứng dụng đọc báo. Trong 2 năm, nó đã thu hút 13 triệu người dùng hoạt động hàng ngày. Thành công của Toutiao giúp Zhang lọt top 30 under 30 Forbes Trung Quốc.

Năm 2013, startup của Zhang nhận được 100 triệu USD đầu tư từ quỹ Sequoia. Số vốn này đã giúp Zhang cho ra đời Toutiaohao thu hút người dùng tự tạo nội dung.

Tháng 6/2017, Zhang âm thầm phát triển ứng dụng Douyin được trang bị nhiều bộ lọc, hiệu ứng âm thanh có sẵn cho phép người dùng có thể quay và chỉnh sửa video, sau đó chia sẻ trực tiếp lên các mạng xã hội như Weibo hay WeChat.

Chỉ trong vòng 1 năm, Douyin đã đạt 100 triệu người dùng với hơn 1 tỷ video được xem mỗi ngày. Với sự thành công của Douyin, Zhang quyết định xây dựng phiên bản toàn cầu của nó. Và đến năm 2017, TikTok ra đời và được giới thiệu đến thị trường quốc tế.

Tháng 8/2018, ByteDance đã dành ít nhất 1 tỷ USD để thâu tóm Musical.ly, nền tảng cho phép người dùng công khai màn nhảy, hát của họ thông qua những video ngắn. Sau đó, Tiktok sáp nhập với Musical.ly tạo ra một cộng đồng video lớn hơn.

TikTok trở thành hiện tượng văn hóa toàn cầu và là ứng dụng không phải trong lĩnh vực game được tải nhiều thứ 3 thế giới, chỉ sau WhatsApp và Facebook Messenger.

Trong đợt dịch Covid-19, TikTok chính thức trở thành ứng dụng được cài nhiều nhất hành tinh với 2 tỷ lượt tải.

Sau vòng huy động vốn mới nhất, ByteDance hiện được định giá hơn 100 tỷ USD. Trong năm 2019, công ty này đạt lợi nhuận ròng tới 3 tỷ USD, gấp đôi con số năm 2018.

Giờ đây, cổ phiếu của ByteDance giao dịch trên thị trường tư nhân với mức định giá hơn 250 tỷ USD. Zhang đang sở hữu khoảng 1/4 ByteDance, như vậy khối tài sản của ông có giá trị lên tới 60 tỷ USD. Tổng giá trị tài sản này đã đưa tỷ phú 8x lên ngang hàng với những tên tuổi nổi tiếng như ông chủ Tencent, Pony Ma hay ông vua nước đóng chai Zhong Shanshan.

Khó khăn bủa vây

Từ năm 2020, chính quyền Trung Quốc bắt đầu có những chính sách thắt chặt với các công ty công nghệ lớn và ByteDance cũng chịu nhiều sức ép. Tuy nhiên, công ty vẫn tiếp tục phát triển và thậm chí còn mở rộng ra ngoài lĩnh vực kinh doanh quảng cáo cốt lõi sang các lĩnh vực như thương mại điện tử và trò chơi trực tuyến.

Năm ngoái, công ty khởi nghiệp có giá trị nhất thế giới ByteDance bị siết chặt từ mọi phía. TikTok bị chính quyền Trump đưa vào tầm ngắm, buộc ByteDance của Trung Quốc bán lại TikTok cho công ty Mỹ. Tiktok Ấn Độ bị chính quyền nước này đưa vào danh sách đen do những căng thẳng địa chính trị giữa Bắc Kinh và New Delhi. Tại Trung Quốc, ByteDance cũng "nơm nớp lo sợ" khi chính quyền tiến hành các cuộc điều tra nhằm giảm sức ảnh hưởng của các tập đoàn công nghệ lớn nước này.

Đối mặt với tất cả những trở ngại và khó khăn trên, ByteDance vẫn tiếp tục phát triển. Hiện nhà sáng lập Zhang Yiming, 38 tuổi, là một trong những người giàu nhất thế giới khi ByteDance vượt mức định giá hơn 250 tỷ USD ở thị trường thứ cấp (private market). Zhang, người sở hữu khoảng 1/4 cổ phần ByteDance, có thể nắm giữ khối tài sản 60 tỷ USD, sánh ngang những tỷ phú giàu nhất Trung Quốc như Pony Ma của Tencent Holdings Ltd., ông trùm nước đóng chai Zhong Shanshan hay các thành viên của gia tộc siêu giàu Walton và Koch của Mỹ, theo Bloomberg.

Doanh thu của ByteDance, công ty sở hữu ứng dụng tạo video ngắn Douyin (tại Trung Quốc), TikTok (tại nước ngoài) và trang tổng hợp tin tức Toutiao, đã tăng hơn gấp đôi vào năm ngoái sau khi mở rộng ra ngoài lĩnh vực kinh doanh quảng cáo cốt lõi sang các lĩnh vực như thương mại điện tử và trò chơi trực tuyến. ByteDance đang cân nhắc việc chào bán cổ phiếu của một số công ty con ra công chúng.

"Zhang là người nổi tiếng với tư duy dài hạn và không dễ bị nản lòng trước những thất bại ngắn hạn. Anh ấy đang xây dựng một doanh nghiệp toàn cầu lâu dài", Ma Rui, đối tác của công ty đầu tư mạo hiểm Synaptic Ventures nhận xét về nhà sáng lập Zhang Yiming.

Trong vòng gọi vốn cuối cùng, ByteDance đã đạt mức định giá 180 tỷ USD. Theo CB Insights, con số này tăng từ 20 tỷ USD vào khoảng ba năm trước. Nhưng trên thị trường tư nhân, một số nhà đầu tư gần đây đã yêu cầu mức định giá tương đương 350 tỷ USD để chia cổ phần của họ. Theo South China Morning Post, giá trị của ByteDance thậm chí còn ở mức 400 tỷ USD. Điều đó có nghĩa Zhang sở hữu khối tài còn lớn hơn con số 60 tỷ USD. Đại diện của ByteDance đã từ chối bình luận về vấn đề này.

Đây là thời điểm nhạy cảm tại Trung Quốc khi chính phủ tìm cách kiềm chế các tập đoàn quyền lực nhất của đất nước và những người sáng lập. Nổi bật nhất chính là trường hợp của Jack Ma. Sau khi chính quyền mở cuộc điều tra chống độc quyền, các nhà quản lý đã phạt Alibaba số tiền kỷ lục 2,8 tỷ USD. Trước đó ngân hàng trung ương Trung Quốc đã ra lệnh Ant Group của Ma phải hoãn IPO và tái cơ cấu chỉ hai ngày trước khi hãng tài chính công nghệ này lên sàn.

Mặc dù chưa có dấu hiệu ByteDance sẽ là mục tiêu tiếp theo của chính quyền nhưng sự thống trị của nó trên mạng xã hội cũng khiến công ty này nằm trong diện quan sát.