Gửi bình luận
Sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học hạng trung của Trung Quốc cũng có thể tạo ra những đổi mới khiến cả thế giới sững sờ.
Sự ra đời của DeepSeek đã thay đổi cách thế giới nhìn nhận về Trung Quốc. Bằng cách ưu tiên đầu tư vào con người và âm thầm học tập công nghệ lõi của phương Tây trong suốt 20 năm qua, Trung Quốc đã thay đổi động lực tăng trưởng từ các ngành thâm dụng lao động sang dựa trên công nghệ. Ngày nay, không thiếu những lĩnh vực tiên tiến mà nước này có thể sánh ngang, thậm chí đã chiếm ưu thế trước Mỹ và các nền khoa học phát triển khác.
Trong giai đoạn 2000–2020, số lượng kỹ sư của Trung Quốc đã tăng từ 5,2 triệu lên 17,7 triệu người, theo số liệu từ Quốc vụ viện Trung Quốc. Số lượng nhân lực chất lượng cao dồi dào này là nền tảng để hiện thực hóa mục tiêu đạt tới các giới hạn mới trong sản xuất và đổi mới.
Quả thật, quy mô đó hiện đang tạo ra thành quả ngày nay. DeepSeek được chú ý chỉ là một trong số hàng loạt mô hình AI mà Trung Quốc đang nghiên cứu, với cơ hội được chia đều cho cả startup lẫn những "ông lớn" như Alibaba hay Baidu.
Năm 2022, có tới 47% các nhà nghiên cứu AI thuộc nhóm 20% giỏi nhất thế giới từng học đại học tại Trung Quốc. Con số này đã vượt xa Mỹ, với 18%, theo dữ liệu từ MacroPolo, viện nghiên cứu thuộc Viện Paulson. Năm ngoái, Trung Quốc cũng đứng thứ ba về số chỉ số đổi mới toàn cầu do Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) tổng hợp, chỉ sau Singapore và Mỹ.
Tính toán chiến lược là điều cần bàn tới. Vào những năm 2000, khi mới gia nhập WTO, Trung Quốc nhận ra rằng họ không thể nào đuổi kịp Mỹ, Nhật Bản hay Đức về công nghệ động cơ đốt trong cho ô tô – một ngành công nghiệp hái ra tiền vào thời đó. Bởi vậy, quốc gia tỷ dân chấp nhận đặt cược vào xe điện với rủi ro cao hơn, nhưng cơ hội cũng "sáng" hơn.
Năm 2001, chính phủ Trung Quốc xác định công nghệ xe điện nằm trong các dự án nghiên cứu khoa học ưu tiên trong kế hoạch 5 năm, theo MIT Technology Review. Năm 2007, Vạn Cương (Wan Gang), từng là kỹ sư nghiên cứu xe điện ở hãng Audi (Đức), được chỉ định là Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Trung Quốc giúp hình thành một chiến lược xuyên suốt trong lĩnh vực này.
Đáng chú ý, đây là người đầu tiên không phải là đảng viên ĐCS Trung Quốc giữ chức Bộ trưởng trong giai đoạn cận hiện đại. Vạn Cương cũng là chủ tịch của hội các Hoa kiều hồi hương và là Phó chủ tịch Chính hiệp toàn quốc Trung Quốc.
Nguồn lực khổng lồ cũng là cái giá mà Trung Quốc chấp nhận bỏ ra. Trong giai đoạn 2009-2022, họ đã chi hơn 28 tỷ USD vào các chương trình hỗ trợ và giảm thuế để hỗ trợ phát triển, bao gồm cả phía cung và cầu, như ưu đãi tới 8.000 USD cho xe điện. Ngoài ra, còn nhiều chính sách khác bổ trợ cùng chiến lược “Made in China 2025” đã giúp đẩy xe điện và các công nghiệp phụ trợ khác của Trung Quốc lên tầm cao mới.
Từng đối mặt với “bài toán 3D” – giảm phát (deflation), nợ nần (debt), nhân khẩu học (demographic, ám chỉ việc chưa giàu đã già), Trung Quốc là một trong số ít các quốc gia thành công khi vượt qua ngưỡng thu nhập trung bình thấp nhờ xây dựng được nguồn nhân lực chất lượng cao. Ngày nay, kỹ sư vẫn là ngành học được ưa chuộng nhất tại Trung Quốc trong các chương trình sau đại học, theo Bộ Giáo dục Trung Quốc năm 2022.
Điều này đồng nghĩa với việc các đột phá sáng tạo có thể đến từ những nơi ít ai ngờ tới. Ví dụ, DeepSeek có trụ sở ở Hàng Châu, chứ không phải ở Bắc Kinh. Người sáng lập – Lương Văn Phong – học tại Đại học Chiết Giang, một trường có uy tín nhưng không được xem là “Harvard của Trung Quốc”.
Tháng 3 năm nay, Manus AI tiếp tục khiến thế giới ngạc nhiên khi có thể thực hiện các tác vụ phức tạp như phân tích cổ phiếu hay đánh giá hồ sơ xin việc. Giám đốc điều hành Tiêu Hồng từng học ngành kỹ thuật phần mềm tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Trung ở Vũ Hán – một ngôi trường thậm chí ít được biết đến hơn.
Công ty Unitree Robotics – một startup tiên phong trong cuộc đua sản xuất hàng loạt robot hình người ứng dụng AI có người sáng lập là Vương Tinh Tinh. Ông này chỉ đậu vào một đại học địa phương ở Thượng Hải vì điểm tiếng Anh quá thấp, theo Bloomberg. Thực tế là sinh viên tốt nghiệp từ các trường hạng trung, sống ở thành phố nhỏ của Trung Quốc cũng đang cho ra đời những sáng tạo đầy bất ngờ.
Đội ngũ nhân lực cao cấp của Trung Quốc còn có một ưu thế khác mà không nước nào bì được – chi phí. Theo Bloomberg, mức lương cho các nhà nghiên cứu tại Trung Quốc chỉ bằng khoảng 1/8 so với ở Mỹ. Kỹ sư dưới 30 tuổi hiện chiếm 44% lực lượng ngành này, trong khi con số này ở Mỹ chỉ là 20%, theo dữ liệu của Kaiyuan Securities.
Con số này không dừng lại. Hiện nay, khoảng 40% học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông vào đại học – so với chỉ 10% vào năm 2000. Kỹ thuật – công nghệ vẫn là một trong những ngành học phổ biến nhất ở bậc sau đại học.
Điều này là một tín hiệu tích cực cho chính phủ Trung Quốc trong bối cảnh dân số đang sụt giảm nghiêm trọng. Khi ngành kỹ sư được chú trọng, mô hình tăng trưởng mới của Trung Quốc dựa vào các ngành giá trị cao có cơ hội được đóng một vai trò lớn hơn.
