Chiến sự Nga- Ukraine: “Hé lộ” nguồn lực tái thiết Ukraine

NHI NGUYỄN• 19/06/2023 04:00

Nhiều chuyên gia cho rằng các nước châu Âu và các đồng minh nên chuẩn bị một chương trình tái thiết Ukraine.

Ukraine đang tiến hành phản công mạnh mẽ

>> "Hé lộ" lý do chiến sự Nga - Ukraine còn dai dẳng

Do ảnh hưởng chiến tranh, Ukraine mất 29% GDP năm 2022. Hơn 13 triệu người di cư. Khu vực tư nhân thiệt hại trầm trọng, lạm phát đang ở mức 27%... Đặc biệt, rất nhiều hạ tầng ở Ukraine đã bị phá huỷ, cần tái thiết để giúp Ukraine phục hồi.

Theo các chuyên gia, Mỹ và phương Tây đã cung cấp khoảng 3 tỷ USD mỗi tháng để duy trì hoạt động của chính phủ Ukraine phục vụ cho chiến sự. Ngân hàng Thế giới ước tính chính phủ Tổng thống Zelensky cần thêm 14 tỷ USD cho phần còn lại của năm 2023. Trong 10 năm tới, quá trình phục hồi và tái thiết Ukraine có thể sẽ tiêu tốn hơn 400 tỷ USD. Số tiền này chưa tính đến 4 khu vực lãnh thổ đang bị Nga chiếm đóng.

Theo các chuyên gia Đại học Harvard, những tài sản tài chính nhà nước Nga hiện đang bị Mỹ và phương Tây đóng băng có thể có tổng trị giá khoảng 300 tỷ USD. Trong đó, phần lớn dự trữ của Nga bằng đồng Euro tập trung tại cơ quan thanh toán bù trừ Euroclear của Bỉ. Một phần không nhỏ bị giữ lại ở Mỹ, Vương quốc Anh, Thụy Sĩ và một số quốc gia khác.

Việc mong đợi các nước phương Tây viện trợ tái thiết Ukraine sẽ khó được thực hiện, vì khu vực này đã bị suy thoái kỹ thuật. Trong khi Quốc hội Mỹ cũng khó có thể hào phóng thông qua các khoản viện trợ lớn để tái thiết Ukraine. Do đó, nhiều chuyên gia cho rằng rất có thể Mỹ và phương Tây sẽ sử dụng số tiền của Nga bị phong toả nói trên phục vụ cho việc tái thiết Ukraine sau chiến tranh.

Tuy nhiên, việc dùng tài sản đóng băng của Nga để tái thiết Ukraine sẽ khiến cho quan hệ giữa Nga với Mỹ và phương Tây sẽ trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí có thể khiến cho Nga đẩy mạnh leo thang chiến sự, làm cho tình hình khó kiểm soát. Theo nhiều chuyên gia, đây cũng là một trong những điều mà Mỹ và phương Tây phải thận trọng.

Đáng chú ý, mới đây Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Châu Âu (EBRD) đã đưa ra Báo cáo Triển vọng Kinh tế Khu vực, dựa trên những bài học lịch sử, cho thấy để phục hồi trong 5 năm, Ukraine sẽ cần đầu tư thêm khoảng 50 tỷ USD mỗi năm từ dòng vốn từ nước ngoài và vốn tư nhân.

>> Phương Tây và kế hoạch “Marshall 2.0” ở Ukraine

Trong lịch sử, hầu hết các nền kinh tế nổi lên từ một cuộc xung đột vũ trang đều không được hưởng 25 năm hòa bình lâu dài sau đó cũng như không phục hồi được mức thu nhập bình quân đầu người theo xu hướng trước chiến tranh, ngay cả trong dài hạn.

Tuy nhiên, báo cáo của EBRD cho biết, 29% các nền kinh tế đạt được mức tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người theo xu hướng trước chiến tranh trong vòng 5 năm. Nghiên cứu này kết hợp các đặc điểm chung của quá trình tái thiết thành công có thể định hướng cho Ukraine và ngoại suy các xu hướng trước chiến tranh dựa trên hiệu suất của các nền kinh tế tương tự như các nền kinh tế trong chiến tranh.

Hạ tầng Ukraine đã bị phá huỷ nghiêm trọng, cần được tái thiết

Để Ukraine phục hồi trong vòng 5 năm, nền kinh tế của nước này cần tăng trưởng 14%/năm trong suốt thời gian đó. Điều này sẽ nâng GDP trung bình lên 225 tỷ USD từ khoảng 150 tỷ USD vào năm 2022.

Trước chiến sự Nga- Ukraine, mức đầu tư bình quân ở Ukraine chủ yếu được tài trợ bằng tiền tiết kiệm trong nước. Dòng vốn vào chỉ chiếm 3% GDP mỗi năm từ năm 2010- 2021. Và đầu tư trực tiếp nước ngoài thường giảm đáng kể sau xung đột và mất nhiều thời gian để phục hồi. Khi tiết kiệm trong nước thấp, tài chính nước ngoài đã giúp duy trì một số đợt bùng nổ đầu tư, bao gồm cả ở khu vực Trung và Đông Nam châu Âu trong những năm 2000.

Trong trường hợp của Ukraine, việc tăng gấp đôi mức đầu tư (tính theo tỷ lệ GDP) sẽ đòi hỏi phải tăng đáng kể khả năng hấp thụ của quốc gia, bao gồm cả cơ cấu quản trị cần thiết để thiết kế và ký hợp đồng thực hiện các dự án phức tạp. Nó cũng sẽ yêu cầu tài chính thích hợp.

“Trong kịch bản này, sự khác biệt giữa mức đầu tư cần thiết và tiết kiệm trong nước có sẵn có thể sẽ cần được bù đắp bằng nguồn tài chính bên ngoài, với mức điều chỉnh là 20% GDP hoặc 50 tỷ USD mỗi năm”, báo cáo của EBRD cho biết.