Chiến sự Nga - Ukraine: Thách thức quan hệ Nga - Trung Quốc

>> Chiến sự Nga - Ukraine tác động mạnh đến châu Á

CNN đưa tin, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, hai nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc sẽ tập trung thảo luận về quan hệ song phương, trao đổi quan điểm các vấn đề khu vực và đối tác chiến lược. Đặc biệt, trong bối cảnh chiến sự Nga và Ukraine kéo dài, giới quan sát đang theo dõi liệu Chủ tịch Tập Cận Bình có thay đổi quan điểm trong cuộc trao đổi lần này.

Bà Yun Sun, Giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson (Mỹ), nói với CNN: “Ông Tập Cận Bình sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của hòa bình khi trao đổi với ông Putin. Vì Nga ngày càng mất kiên nhẫn khi tình hình chiến trường chậm thay đổi, nên trong mắt Trung Quốc, đã đến lúc tiến đến đối thoại hòa bình”.

Chuyên gia này cũng cho biết thêm, Chủ tịch Trung Quốc cũng đã thể hiện sự mất kiên nhẫn khi gặp ông Putin lần gần đây nhất tại thượng đỉnh ở Uzbekistan. Khi đó, ông Putin thừa nhận Bắc Kinh “có những câu hỏi và bận tâm” về chiến dịch.

Một số chuyên gia khác dự đoán rằng chiến sự Nga- Ukraine sẽ tạo ra rạn nứt giữa Bắc Kinh và Moscow khi cuộc chiến có xu hướng kéo dài. Bắc Kinh nhận thức được cái giá mà cuộc chiến của Nga gây ra đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, an ninh lương thực, phổ biến vũ khí hạt nhân và một loạt vấn đề khác như phá vỡ trật tự quốc tế mà Trung Quốc phần lớn được hưởng lợi.

Theo TS. Leon Hartwell, thành viên Cấp cao Không Thường trú tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu (CEPA) ở Washington D.C nhận định, những thách thức này đã đặt Bắc Kinh vào một vị trí không thoải mái khi thấy những lợi ích của chính mình bị cản trở bởi cuộc chiến lâu dài của Moscow.

Về mặt kinh tế, kể từ khi căng thẳng leo thang hồi tháng 2/2022, Trung Quốc và Nga đã thắt chặt quan hệ hơn. Trong 9 tháng đầu năm 2022, thương mại song phương Trung Quốc-Nga tăng 32% lên 136,09 tỷ USD. Nhưng một số sự mất cân bằng tồn tại trong mối quan hệ kinh tế này đang có xu hướng nổi lên: Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nga, trong khi Nga thậm chí không được xếp hạng trong số mười đối tác hàng đầu của Trung Quốc.

>> Chiến sự Nga - Ukraine và cục diện toàn cầu 2023 (Bài 2)

Bên cạnh đó, có những giới hạn đối với quan hệ kinh tế của Trung Quốc và Nga. Chiến tranh có thể đã củng cố quan điểm ngày càng tăng trong giới lãnh đạo Bắc Kinh rằng sự thịnh vượng trong tương lai của họ không nên phụ thuộc vào mối quan hệ với các cường quốc khác. Trung Quốc có thể tăng cường tìm kiếm các mối quan hệ đối tác hơn là đầu tư mạnh vào các mối quan hệ với các cường quốc, bao gồm cả với Nga.

Trong khía cạnh quân sự, hợp tác quân sự ngày càng phản ánh vị thế của Trung Quốc với tư cách là đối tác cao cấp hơn trong mối quan hệ song phương với Nga. Điều này có thể được nhìn thấy trong việc ngày càng nhiều thiết bị của Trung Quốc được sử dụng trong các cuộc tập trận quân sự song phương giữa 2 nước.

Tuy nhiên, ông Hugo Jones, Cộng tác viên Chương trình và Nghiên cứu tại LSE IDEAS, tổ chức nghiên cứu chính sách đối ngoại tại Trường Kinh tế London chỉ ra, có một số yếu tố thay đổi cuộc chơi có thể làm thay đổi mối quan hệ của Bắc Kinh với Moscow.

Một tình huống khẩn cấp có thể thay đổi cách tiếp cận của Trung Quốc đối với Nga là khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân. Thông báo của Trung Quốc về cuộc họp giữa Chủ tịch Tập và Thủ tướng Đức Olaf Scholz có đề cập đến việc cả hai bên “trao đổi quan điểm về cuộc khủng hoảng Ukraine” và phản đối mối đe dọa hoặc sử dụng vũ khí hạt nhân.

Nhiều chuyên gia cho rằng, do chiến sự Nga-Ukraine đang tiếp diễn lâu hơn nhiều so với dự kiến, kết hợp với các phản ứng của phương Tây, Trung Quốc có thể phải tính toán lại kỳ vọng của mối quan hệ đối tác với Nga. Hợp tác kinh tế của Trung Quốc với Mỹ và EU vẫn quan trọng hơn nhiều so với mối quan hệ với Nga. Trung Quốc cũng là nước xuất khẩu hàng hóa lớn thứ ba sang EU (10,2%) và là nước nhập khẩu hàng hóa lớn nhất của EU (22,4%).

Cuối cùng, trong trường hợp Nga phải chịu thất bại quân sự tại Ukraine, tương lai của mối quan hệ Trung- Nga có thể sẽ bị đặt câu hỏi.