Chính quyền đô thị và bài toán hoàn thiện chính sách trong phát triển kinh tế số

Tại Diễn đàn “Phát triển kinh tế số, cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên mới” ngày 20/11/2025 tại Hà Nội, câu chuyện hoàn thiện chính sách và vai trò của chính quyền đô thị trở thành tâm điểm của phiên thảo luận thứ hai. Trong bối cảnh các đô thị lớn như Hà Nội đang đặt mục tiêu đưa kinh tế số chiếm tỷ trọng cao trong GRDP, việc xây dựng hệ thống chính sách linh hoạt, đột phá và theo kịp thực tiễn là yêu cầu cấp thiết.

TS. Nguyễn Đức Kiên, Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; Nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng nhận định rằng: “Chính quyền đô thị chính là “trạm trung chuyển” của mọi hoạt động chuyển đổi số: từ quản lý dữ liệu dân cư, giao thông, y tế, giáo dục đến các dịch vụ công”. Vì vậy, mức độ sẵn sàng số của chính quyền quyết định trực tiếp đến tốc độ chuyển đổi của doanh nghiệp và người dân. Tuy nhiên, trong khi công nghệ thay đổi theo từng quý, việc ban hành và cập nhật cơ chế pháp lý vẫn mất nhiều thời gian. Khoảng trống này là rào cản lớn đối với nhiều mô hình kinh doanh mới.

Diễn đàn đã chỉ ra ba thách thức lớn mà các đô thị phải đối diện. Thứ nhất, thiếu khung pháp lý rõ ràng cho các mô hình kinh tế mới như nền tảng số xuyên biên giới, dịch vụ tài chính số, dữ liệu mở hay AI tạo sinh. Thứ hai, việc xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung giữa các sở ngành còn hạn chế, dẫn tới tình trạng dữ liệu phân tán, thiếu khả năng liên thông. Thứ ba, năng lực chuyển đổi số không đồng đều giữa các cơ quan, đặc biệt ở cấp cơ sở.

Trước bối cảnh đó, nhiều khuyến nghị được đưa ra. Một số chuyên gia đề xuất áp dụng mô hình sandbox để thử nghiệm chính sách với các công nghệ mới, giảm rủi ro và tạo môi trường an toàn cho doanh nghiệp sáng tạo. Nhiều ý kiến nhấn mạnh vai trò của thành phố trong việc thúc đẩy chia sẻ dữ liệu, đặc biệt ở những lĩnh vực như giao thông, y tế, giáo dục và đô thị thông minh.

Một điểm đáng chú ý là vai trò của chính quyền trong hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Các doanh nghiệp SME, vốn chiếm hơn 90% tổng số doanh nghiệp, thường gặp khó khăn về chi phí đầu tư công nghệ và nhân lực. Do đó, các chính sách hỗ trợ thực chất như cho vay ưu đãi, tư vấn chuyển đổi số, cung cấp nền tảng quản trị miễn phí… được coi là cần thiết.

Các đại biểu cũng nhấn mạnh một thực tế rằng xây dựng đô thị số phải bắt đầu từ việc chuẩn hóa dữ liệu dân cư, doanh nghiệp, đất đai và hạ tầng. Khi dữ liệu được chuẩn hóa và tích hợp, thành phố có thể triển khai các ứng dụng đô thị thông minh như giám sát giao thông, quản lý an toàn thực phẩm, hệ thống cảnh báo môi trường và dịch vụ công trực tuyến nâng cao.

Phiên thảo luận khép lại với thông điệp rằng chính quyền đô thị không chỉ đóng vai trò “quản lý” mà cần trở thành “tác nhân chuyển đổi số” – nơi cung cấp dữ liệu, nền tảng, hành lang pháp lý và môi trường thử nghiệm. Đây là điều kiện then chốt để kinh tế số của Hà Nội bứt phá trong giai đoạn tới. Với tinh thần đối thoại cởi mở và trách nhiệm, diễn đàn năm nay khép lại như một lời nhấn mạnh: chỉ khi chính quyền đô thị, doanh nghiệp và cộng đồng công nghệ cùng hành động, kinh tế số của Hà Nội mới có thể bước vào giai đoạn bứt phá mạnh mẽ hơn trong những năm tới. Chương trình có sự đồng hành của Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN).