Hà Nội sẽ hạn chế xe máy xăng chạy dịch vụ trong vùng phát thải thấp từ 7/2026, mở ra giai đoạn chuyển đổi xanh quan trọng cho thị trường xe công nghệ.
Hội đồng Nhân dân TP Hà Nội vừa thông qua Nghị quyết mới về quản lý phương tiện trong vùng phát thải thấp (LEZ), đánh dấu bước đi mạnh mẽ trong nỗ lực giảm ô nhiễm không khí và tổ chức lại giao thông tại khu vực trung tâm. Theo đó, từ tháng 7/2026, các loại xe máy chạy xăng tham gia hoạt động dịch vụ vận tải gồm chở khách và giao hàng sẽ bị hạn chế lưu thông trong 9 phường thuộc Vành đai 1: Hai Bà Trưng, Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Ô Chợ Dừa, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Ba Đình, Giảng Võ, Ngọc Hà và Tây Hồ.
Song song với quy định cấm hoạt động, thành phố cũng đặt ra lộ trình chuyển đổi xanh cho các doanh nghiệp cung cấp ứng dụng gọi xe và đội ngũ tài xế. Tỷ lệ phương tiện dùng năng lượng điện hoặc năng lượng sạch phải đạt 30% trước ngày 1/7/2026, 70% trước ngày 1/1/2028 và 100% trước ngày 1/1/2030. Đối với taxi và ô tô kinh doanh vận tải đến 8 chỗ bao gồm taxi truyền thống và xe công nghệ, thành phố yêu cầu 100% phương tiện đầu tư mới từ 1/7/2026 phải sử dụng năng lượng sạch, hướng tới chuyển đổi hoàn toàn vào năm 2030.
Khi vùng LEZ có hiệu lực, các phương tiện thuộc diện hạn chế nhưng vẫn lưu thông sẽ bị xử phạt theo quy định về vi phạm giao thông. Chính sách này được giới chuyên môn đánh giá là phù hợp xu hướng quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh ô nhiễm không khí tại Hà Nội nhiều thời điểm ở mức xấu đến rất xấu.
Tuy nhiên, thời gian chuẩn bị chỉ còn khoảng 7 tháng, khiến nhiều câu hỏi đặt ra cho cả doanh nghiệp lẫn người lao động. Hiện thị trường gọi xe Việt Nam có ba doanh nghiệp lớn: Grab, Be và Xanh SM; trong đó, Xanh SM đang sở hữu lợi thế đáng kể khi đã vận hành đội xe thuần điện. Với hai nền tảng còn lại, áp lực chuyển đổi phương tiện vốn phụ thuộc phần nhiều vào tài xế dự kiến sẽ rất lớn.
Có thể thấy, việc Hà Nội siết phương tiện dùng xăng trong khu vực trung tâm cho thấy mục tiêu rõ ràng của thành phố: giảm phát thải, cải thiện chất lượng không khí và hướng tới mô hình giao thông bền vững. Tuy nhiên, để đạt được các mốc chuyển đổi đã đề ra, nhiều vấn đề cần tiếp tục được làm rõ nhằm hỗ trợ tài xế và doanh nghiệp thích ứng.
Với đội ngũ tài xế công nghệ - đối tượng chịu tác động trực tiếp nhất, bài toán quan trọng nhất là chi phí chuyển đổi phương tiện. Nhiều tài xế hiện sử dụng xe máy xăng đã cũ, giá trị thấp, nên việc chuyển sang xe điện đồng nghĩa với khoản đầu tư từ 15-30 triệu đồng tùy dòng xe. Dù một số nhà sản xuất đã tung ra các gói cho thuê, thuê-mua hoặc trả góp, mức độ tiếp cận vẫn phụ thuộc lớn vào thu nhập tài xế, vốn biến động theo mùa và khu vực hoạt động.
Ở phía doanh nghiệp gọi xe, lộ trình LEZ buộc họ phải tái cấu trúc mô hình vận hành. Grab và Be - hai nền tảng phụ thuộc vào hình thức tài xế tự trang bị xe sẽ phải nhanh chóng đưa ra các chương trình hỗ trợ chuyển đổi, chẳng hạn liên kết với hãng xe điện, tổ chức tài chính hoặc ngân hàng để cung cấp gói vay ưu đãi. Những chính sách như thưởng hiệu suất cho tài xế dùng xe điện, hỗ trợ bảo trì định kỳ hay giảm phí sử dụng ứng dụng cũng đang được thị trường kỳ vọng.
Hạ tầng sạc là yếu tố được nhiều chuyên gia nhấn mạnh. Hiện nay, mạng lưới trạm sạc trong khu vực trung tâm chưa dày đặc, khiến tài xế khó chủ động vận hành liên tục nếu tần suất sạc phải kéo dài. Việc mở rộng mạng lưới trạm sạc nhanh, trạm đổi pin hoặc trạm sạc tích hợp tại bãi đỗ xe, chung cư, tòa nhà dịch vụ sẽ quyết định tốc độ chuyển đổi thực tế trên thị trường.
Dù còn nhiều thách thức, chính sách mới cũng mở ra cơ hội lớn cho thị trường xe điện và hệ sinh thái liên quan. Các hãng xe điện, nhà đầu tư hạ tầng năng lượng và các nền tảng công nghệ đều có động lực để tăng tốc phát triển dịch vụ, mở rộng sản phẩm và hoàn thiện mô hình kinh doanh xanh. Nếu có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý - doanh nghiệp - tài xế, Hà Nội có thể trở thành đô thị tiên phong tại Việt Nam trong triển khai vùng phát thải thấp, tạo tiền lệ cho các địa phương khác áp dụng.
Nhìn tổng thể, chính sách hạn chế xe máy xăng chạy dịch vụ tại vùng lõi đô thị từ 7/2026 là bước tiến quan trọng, nhưng để triển khai hiệu quả, cần sự vào cuộc đồng bộ từ nhiều phía. Doanh nghiệp cần công bố rõ ràng kế hoạch hỗ trợ tài xế; các hãng xe điện cần đưa ra gói sản phẩm phù hợp; các tổ chức tài chính cần có cơ chế tín dụng linh hoạt; còn cơ quan quản lý cần tiếp tục hoàn thiện hướng dẫn, tạo điều kiện về hạ tầng và thông tin.
Nếu quá trình này được triển khai bài bản, lộ trình chuyển đổi xanh của Hà Nội không chỉ giảm phát thải giao thông mà còn góp phần thúc đẩy thị trường xe điện, tạo ra môi trường di chuyển an toàn, hiện đại và văn minh hơn cho người dân.
